Қазақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
жүктеу/скачать 354,24 Kb.
|
Өмірзақ Ақдидар Есеп 20-20 (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер
| 1.Өндіріс орны:«Бөрте Милка» ЖШС-нің автоматтандырылған жаңа технологиялы сүт өңдеу зауыты.
Түркістан облысы, Ордабасы ауданы,Бадам ауылында 2017 жылдың желтоқсан айында Бөрте Милка сүт зауыты пайдалануға берілген.Бас директоры Әбішев Бөкейхан Нұралыұлы. Орналасқан аумағы 0,5 га аумақты құрайды. Жұмысшылар саны 43 адам. Инвестициялық құны жылына 1,2 млрд теңгені құрайды. Зауыт тәулігіне 50 тоннаға дейін өнім өндіре алады. Айран,қаймақ,сары май, сүзбе, йогурт, құрт, таң балмұздақ және т.б өнімдерді өндіреді. Сүт зауыты Түркістан облысы,Шымкент,Қызылорда және Тараз қалаларының тұрғындарын табиғи сүт өнімдерімен қамтамасыз етуде. Алдағы уақыттағы мақсаты-еңбек өнімділігін арттыра отырып,жергілікті жұмысшылардың құрамын көбейтіп,жастарды жоғары технологиялық құрал-жабдықтармен жұмыс істеуге баулу. Ірі қара мал саны – 2,4 мың бас. «Бөрте Милка» шаруа қожалығында голдштейн-фриз тұқымды 600 сауын сиыр бар. 2017 жылы жобаның бастамашылары сүт-тауарлы фермасы, қуаттылығы тәулігіне 50 тонна сүт өңдеу зауыты негізінде жобаны іске қосты. Сүт фермасында: қора жабдықтары, жем үстеліндегі сиырларды салқындату жүйесі, метеостанциясы бар желдету жүйесі, сиырдың майлылығын анықтау камерасы және сауу аппараттары бар сүт құбыры бар. Бөрте Милкада 1100 голштейн бар, оның 400 басы сауын табын. 2016 жылы Венгриядан әкелінген ірі қара мал. Ыстық маусымда сауылатын сүт бір сиырдан тәулігіне 25-26 литр, қыста 28-30 литрге дейін жетеді. Жазда шаруашылық тәулігіне 10-12 тонна, қыста 15 тоннаға дейін сүт қабылдайды. 3-Сурет.«Бөрте Милка» зауытының логотипі Бұл инфрақұрылымы қалыптасқан тұтас бір қалашық: бүгінде голштейн-фриз тұқымды 400 сауын сиыры ұсталатын толықтай роботтандырылған сүт фермасы, жас малдарды бордақылау базасы, сүт өңдеу цехы және сүт өнімдерін өндіру. Бұзаулар мен сиырларды күтіп-бағу процесі толығымен автоматтандырылғандықтан, командалар компьютер арқылы беріледі де, оларды DeLaval мал роботтары жүзеге асырады. Халық тек бағдарламаны орнатып, оның орындалуын бақылай алады.Мобильді роботтар сиырларды қатаң уақытында тамақтандырады, бұзауларды қораға айдап, үй-жайларды дезинфекциялайды, сауын аппараттарын қосып, сиырлардың артын тазартады. Әр қорада 200 бас сиыр бар, оларға екі адам ғана бекітілген. Бұл супертехнологиялық жобаны осыдан үш жылдай бұрын облыстық мәслихаттың депутаты Нұралы Әбішов өзінің туған жері Ордабасы ауданында сүт өңдеу кешенін құруды ойластырып, өз командасымен жасаған болатын. Бұл кәсіпорын сауу, азықтандыру, жануарларды күту технологиялық процестерін автоматтандыруға арналған жабдықтардың жетекші өндірушісі болып табылады. Сиырлардың ең өнімді және ауруға төзімді тұқымы голштейн-фриз деп танылды, оның бірінші партиясы 2016 жылы әкелінді. «Бөрте Милка» ЖШС мал бордақылау алаңында сиырларды салқындату жүйесін, DeLaval күндізгі жарықтандыру жүйесін, BlueMaster сауу аппараттары бар сүт құбырын, сегіз текшелік жемшөпті, метеостанциямен желдету жүйесін орнатты. Арнайы датчиктер сауу кезінде әр сиырдың қанша литр, желінің қай бөлігінен беретінін көрсетеді. Бірден орталық компьютерде сүт сипаттамалары (майлылығы, тығыздығы және т.б.) көрсетіледі. Жануарлар тәулік бойы бақыланады, RUCAR камералары малдың денсаулығы мен семіздігін анықтайды. Қазақстан Республикасында мұндай автоматтандырылған сүт кешені үшеуі ғана болса, оңтүстік өңірдегі жалғыз сүт зауыты. «Бөрте Милка» ЖШС робототехникалық кешенінің жобалық қуаты мың бас ірі қара ұстауға есептелген. Әзірге бірінші кезеңде төрт жүзге жуық сауын сиыр бар. Әрқайсысы күніне орта есеппен 30-32 литр сүт береді. Соның нәтижесінде тәулігіне 10 тоннаға жуық өз өндірісінен табиғи сүт өндірілсе, оны өңдеу үшін өткен жылы «Бөрте Милка» серіктестігі зауыт салып, оның бірінші кезегін іске қосты. Құрт жасау технологиясы. Құрт – сиыр сүтінен жасалған ұлттық тағам. Пісіліп майы алынған айранды қайнатып кенеп дорбада сүзіп алып тұздап өреде кептіріп сақтайтын тағам түрі. Жасалу тәсілдеріне қарай құрт сықпа құрт, ақ құрт, қара құрт, майлы құрт деген түрлерге бөлінеді. Сиырды сауып алған соң, сүтті жылы күйінде сүт машинасына құйып тартады. Сүттің қаймағы алынады да, қаймақтан бөлінген сүтті көк сүт деп атайды. Оны ағаш бөшкеге құйып жинай береді. Көк сүт құйылған ағаш бөшке күн шуағы мол түсетін күнгей бетке қойылады. Бөшкенің бір бүйірін дөңгелете кесіп, тесік жасайды да, сол тесікті бекітіп тұратын ағаш тықпа жасайды. Тартылған көк сүтті ағаш бөшкеге құйып, аузын мықтап бекітеді. Ол кешке дейін күн көзіне пісіп, ақырып тұрады. Сары суы бөлініп, іркіті бетіне шығып быжиды. Міне, сол кезде бөшкенің бүйіріндегі тесікті ашып, сары суын ағызады. Іркіт ішінде қалады. Бұл әдіс күнде қайталанады. Ағаш бөшке ашыған іркітке толған уақытта іркіт дайын болды дегенді білдіреді. Енді іркітті түбіне май жаққан үлкен қазанға құйып қайната береді. Құрт қайнап жатқан кезде оның түбі күйіп кетпес үшін арнаулы құрт былғауышпен (басында кырғыш темірі болады) әлсін-әлсін қазанның түбін, ернеуін қырып араластырып отырады. Әбден қойылған құртты қапқа құйып керегеге асып қояды, сонда оның қалған суы тағы да ағып, құрғайды. Бұдан кейін қолмен бөлшектеп, тақшаға, шиге, қолмен сықпалап өреге жайып кептіреді. Көгермей, кызбай біртегіс кебу үшін өреде жатқан кезде оны бірнеше рет аударыстырады. Осындан әдіспен қайнатып, кептіріп алған құрт жыл бойына, кейде 2—3 жылға дейін сақтала береді. Құрт күшті ас, ол әр түрлі тамаққа қосылады. Құрт аса ыстықты қажет ететін тағам. Күн көзі дұрыс түспейтін, қоңыржай аймақтарда құрт жасау нәтижелі іс бермейді. Себебі Күн көзінен алынған қуатты энергия құрттың бойына табиғи дәруменді сіңіреді. Әрі құрттың көгермей, шірімей кебуіне де аса қуатты күн көзі ғана пайдасын бермек. Осындай әдіспен қайнатып, кептіріп алған құрттың 2 немесе 3 жылға дейін азбай сақталуының сыры осында.
1-Кесте.Өндірістің технологиялық процесстері Құрттың қай түрі болса да өреге кептіріледі. Қайнатқан құрттың өзі үш түрлі болады: бірі – ақ құрт. Ол көп ашымаған майдан әбден арылған іркіттен қайнатылады. Ақ құрт аталатын себебі, тұзын көбірек етіп қосады. Ол көбіне жазда, күзде желінеді. Екінші - қара құрт. Ашуы жеткен іркітке аздап сары май қосып қайнатады. Тұзын аздап қана қосады. Құрттың осы түрін қыста езіп, дәмді құрт көже даярлайды. Үшінші – ежігей құрт. Ежігей де құрттың жасалу жолымен әзірленеді. Бірақ ол өте ашымаған іркіттен жасалады. Әзірлеу кезінде бір шелек іркітке екі шелек қаймағы алынбаған сүт қосып қайнатылып дайындалады. Әбден қайнап суы сарқылып піскен ежегей суы сорғытылып сәл кебір тартқаннан кейін алақанға салып сығып өреге қатарлап жәйіп кептіріп алады. Ежігей кепкен кезде де ащы құрт сяқты тас болып қатып қалмайды. Үгітіліп тұрады. Әбден кептірген ежегей жазда да, қыста да дәмі де, түсі де өзгермейді. Ежігейді кептірмей де пайдалануға болады. Үстіне сары май, қаймақ құйып, қонақтарға ұсынады. Сондықтан да оны дастарқанға салуға даяр тұру үшін ыдыста екі ـүш күн сақтап қойса да бұзылмай сақтала береді. Кұрт күшті ас, ол әр түрлі тамаққа қосылады.
Құрт - бұл өздігінен толық, сонымен бірге кез келген тағамды тамаша толықтыратын және ерекше түс беретін өнім. Наурыз-мейрамда бірде-бір мерекелік дастархан онсыз өтпейді, ал Наурыз-көженің негізгі тағамы құртсыз дәмін жоғалтады. Бірақ халық арасында тек классиктер сұранысқа ие.Үйдегі дәстүрлі құрт сүттен жасалады. Қышқылдану сәл басқаша жүреді, алдымен сүзбе дайындайды. Ал зауытта құртты өздері шығаратын сүзбеден жасайды. Оның негізінде құрт кептірілген сүзбе болып табылады. Дәл осы пішінде біздің ата-бабаларымыз – көшпенділер жол бойына емін-еркін алып жүретін. Мұздатқыштан кейін сүзбе табиғи түрде ерітіледі. Ол пластикалық ванналарға салынып, бөлме температурасында бірнеше сағат бойы сақталады. Содан кейін ұнтақтау және тұздау арқылы. Олар қалқалары бар арнайы науаларға салынады. Осыдан кейін пешке салып, 14 сағат бойы 40-45 градус Цельсий температурасында кептіріңіз. Бұл жағдайда шарлар аздап мөлшерін жоғалтады. Егер үлкендері кептіруге кірсе, кішілері шығып, қоңыр реңкке ие болады. Осыдан кейін құрт әрқайсысы шамамен 12 данадан пакеттерге оралады. Арнайы аппаратта сөмкелерде вакуум жасалып, тігістер дәнекерленген. Бұл пішінде өнім сатылымға кіреді. Өнімнің жарамдылық мерзімі - 1 ай. Сіз 4 градус температурада сақтауыңыз керек, яғни тоңазытқышта жақсырақ. Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер жүктеу/скачать 354,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|