2.Тиімді пайдалану жылдар сандарынын сомасы бойынша есептеу тәсілдері.
1.Нб
2.Т
3.Тиімді пайдалану жылдар сандарынын соммасы
1.Нб – 120 мын.тг
2.Т – 8 жыл
3.36(1+2+3+4+5+6+7+8)
Пайдалану жылдары бойынша аммортизация соммасы және нормасы;
1- жыл;8*100/36=22,22%
120*22,22/100=26664 тг.
2 – жыл;7*100/36=19,44%
120*19,44/100=23328 тг.
..........
8 – жыл;1*100/36=2,77
120*2,77/100=3333
5.Ай сайынғы сомма жылдық төлем негізіне есептеледі /12
3.Негізгі қорлардын құнын өнім көлеміне пропорционалды аудару тәсілі.
1.Нб
2.Негізгі қорлардын пайдалану кезенінднгі шыңарылуы тиісті н/се жоспарланңан өнім көлемі Qж
1.Нб- 120 мың тг
2.Qж – 200 мың тг
3.Есепті айда – 2000 дана
4.Өнім бірлігіне кеткен аммортизация сомасы;(120/200)=0,6
5.1 – айдағы аммортизация сомасы(0,6*2000)=1200 тг
4.Қалдық құнды азайту тәсілі
1.Нб
2.Т
3.Ан*2
1.Нб – 120 мың тг
2.Т – 8 жыл
3.Ан – 25(12,5*2=25)
4.
1 – жыл:
120*25/100=30 мың тг
2 – жыл:
(120-30)*0,25=22,5мың тг
3 – жыл:
(90-22,5)*0,25=16,9 мың тг
.........
.........
.........
8 – жыл:
(21,358-5,340)=16,018 мың тг
104 мын.тг
Барлығы: 120 мың тг
Амортизациялық аударым – негізгі қорлардың тоғызын толтыру үшін осы қорлар құнының бір бөлшегін аударып отыру. Ол өнімнің өзіндік құнының және айналыс шығындарының элементін құрайды. Амортизациялық аударым көлемі амортизация нормасы арқылы анықталады.
Амортизацияның жылдық жиынтығын негізгі қорлардың бағасына бөлу арқылы амортизация нормасын анықтаймыз. Ол пайыз арқылы беріледі:
Н = Ф1- Фж
Ф1 х Т х 100 % (пайыз)
Мұндағы: Ф1 – негізгі қорлардың баланстық бастапқы құны, теңге;
Фж – жойылған негізгі қорлардың құны, теңге;
Т – амортизациялық кезең (негізгі қорлардың нормативтік қызмет ету уақыты), жыл.
Негізгі қорларды толық қайта құруға кеткен армотизаторлық аударымдардың көлемі мына формула арқылы анықталады:
А = Н х Ф
Мұндағы: Н – амортизация нормасы (%);
Ф – негізгі қорлардың орташа жылдамдық құны, теңге.
Амортизация нормасы негізгі қорларды өз уақытында қалпына келтіруге бағытталады және амортизация нормасын есептегенде мынадай факторларды қолдана отырып, негізгі қорлардың қызмет ету уақытын дұрыс анықтай білу керек:
Негізгі қорлардың ұзақ мерзімділігі
Моральдық тозу;
Техникалық қайта құрудың жоспары;
Жабдықтардың балансы;
Модернизациялау және күрделі жөндеу мүмкіншіліктері.
Негізгі қорлар толық тозған кезде өзінің толық құнын дайын өнімге көшіреді. Бұл құнның орны алынған өнімді сату кезінде толықтырылады.
Бұл процесс үздіксіз жүріп отырады.
Негізгі қор
Күрделі қаржыландыру
Аммортизация
Аммортизациялық қор
Өндірілген өнім құнының бір бөлігі
Өндірілген өнімді сату
НҚ –дың айналым схемасы.
4. Кәсіпорында өндірістің экономикалық тиімділігіне, оның негізгі қорлармен қамтылу дәрежесіде әсер етеді.Оны төмендегідей көрсеткіштермен анықтайды: