Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 021 жылы қаңтарда жарияланған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат»
жүктеу/скачать 1,32 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Соңғы бір жылдан астам уақыт ішінде орталықта 200-ден астам бала реабилитациядан өтті.
- Сабырбек ОЛЖАБАЙ Жариялымда не айтылған дейсіз ғой. Шығыс Қазақстан облыстық денсаулық сақтау басқармасына басшы
- болып Ермек Омарбеков тағайындалыпты. Журналистердің қалыпты жұмысы емес пе, «Қызметіңізді неден бастайсыз Алдағы
| саусақтың ұсақ мо-
торикасын дамытуға арналған заманауи қондырғылармен жабдықталған. МӘМС енгізілген 2020 жыл- дан бастап АРДИ емхананың жолдамасымен келген мүгедек балаларға оңалту қызметін көрсету туралы бастама көтерді. Соңғы бір жылдан астам уақыт ішінде орталықта 200-ден астам бала реабилитациядан өтті. ПОЛЯК ҒАЛЫМЫНЫҢ ХАТЫ ДА ОЙ САЛМАДЫ-АУ... ТАПСЫРМАЛАРДЫҢ ОРЫНДАЛУ БАРЫСЫ БАЯНДАЛДЫ МӘМС-тің МҮМКІНДІГІ МОЛ Сабырбек ОЛЖАБАЙ Жариялымда не айтылған дейсіз ғой. Шығыс Қазақстан облыстық денсаулық сақтау басқармасына басшы болып Ермек Омарбеков тағайындалыпты. Журналистердің қалыпты жұмысы емес пе, «Қызметіңізді неден бастайсыз? Алдағы жоспарыңыз қандай?» деген сұрақтар қойып, сұқбат алып жатады. Ермек Сембайұлы орыс- ша мүдірмейді. Орысша жауабы біткен соң қазақ журналистері: «Енді осы айтқандарыңызды қазақша айтып бере аласыз ба?» деп сұрамай ма? Сон- да білдей басшы денесін ток соғып өткендей дір ете қалып, «жо-жоқ, айта алмаймын» деп ана тіліне келгенде ат-тонын ала қашады. Аса талантты сөз зергері Оралхан Бөкейдің елінде жағдай осындай болған соң, басқаларға не жорық деп күйінеді әлеуметтік желідегілер. Тұтас буын алмасқан осы жылдарда қазақ тілін үйренген адам оны әлдеқашан біліп шығар еді. Халқымызда «Ештен кеш жақсы» деген с з бар. Ең бастысы, ынта болуы керек» дегені маған майдай жаға түседі. Бір қарағанда Президент үндеуі басқа ұлт немесе ұлыс кіліне қарата айтылып отырғандай к рінуі әбден мүмкін. Шыны солай да. Бірақ Мемлекет басшысының нақ осы с зі басқаға емес, қазақтың зіне тура бағытталғанына дау болмаса керек. «Қазақ тілін әлі жете меңгермеген отандастар» кім? Ол арамызға судай сіңіп кеткен зге ұлт кілдері емес, Құдай ұрғанда зіміз болып отырмыз ғой. Басқа жерді білмеймін, Түркістан облысының к птеген аудандарында тұратын зге ұлт кілдері қазақты с зден жаңылдырады. Сіз оған збек, не орыс, не әзербайжан, не кәріс (егер білетін болсаңыз) тілінде «гәпіріп» тұрсаңыз: «Ой, ағасы, не болды сізге? Қазақша айта берсеңізші» деп ұялтпаса, маған келіңіз. Дегенмен, бес саусақ бірдей емес. Бізде әлі де «түсінікті тілде» с йлегенді мәртебе к ретіндер жеткілікті. Жоғарыға барыспай-ақ қоялық, зіміздің қазақи орта деп жүрген Түркістан облысы мен мега- полист қала – Шымкентте орысша ойлап, орысша жазатындар әлі де бар. Жуырда бір таныс үйіне қонаққа шақырды. Қонақтың бірі жоғары оқу орынында оқытушы екен. Екі с зінің бірінде орысша с йлеп отыр- ды. «Үйреніп қалған» тілден ажырау оңай ма дестік. Алайда кілең қазақ отырған ортада орысша шүлдірлескендері ыңғайсыздау болды. Тағы бір ойым «мына кісі орыс тілінің маманы ма екен?» дегенге тоқтады. Сұрастырып к рсем, мүлдем маңайламайды. Сонда осы оқытушы қазақ студенттерге осылай сабақ береді ме? Кеше ғана әлеуметтік желіні ақтарып отырсам, Серік Құсанбаевтың жазбасын к зім шалып қалды. Оған Қазақстан Парламенті Мәжілісінің депутаты Жанарбек >шімжан үн қосыпты. Жариялымда не айтылған дейсіз ғой. Шығыс Қазақстан облыстық денсаулық сақтау басқармасына басшы болып Ермек Омарбеков тағайындалыпты. Журналистердің қалыпты жұмысы емес пе, «Қызметіңізді неден бастай- сыз? Алдағы жоспарыңыз қандай?» деген сұрақтар қойып, сұқбат алып жатады. Ермек Сембайұлы орысша мүдір мейді. Орысша жауабы біткен соң қазақ журналистері: «Енді осы айтқан- дарыңызды қазақша айтып бере аласыз ба?» деп сұрамай ма? Сонда білдей басшы денесін ток соғып ткендей дір ете қалып, «жо-жоқ, айта алмаймын» деп ана тіліне келгенде ат-тонын ала қашады. Аса талантты с з зергері Оралхан Б кейдің елінде жағдай осын- дай болған соң, басқаларға не жорық деп күйінеді әлеуметтік желідегілер. Шырайлы Шымкентіңізде қоғам- дық к ліктердегі билет кесушілер м е н б а қ ы л а у ш ы л а р Т ә у е л с і з д і к алғанымызға 30 жыл толса да аялда- малардың сонау кеңес кіметі кезіндегі атауымен атайтынын күні бүгінге дейін қоя алмай жүр. Біз тіл тазалығы т у р а л ы к п а й т а м ы з . Ж а з ы п т а жүрміз. Бірақ шұбарлап с йлеу әлі де аяғымызға оралып, етегімізден ары- лар емес. Бір қызық мысал айтайын. Адам Мицкевич атындағы Познань университетінің қызметкері Генрик Янковски Қазақстанмен тығыз жұмыс істейтін поляк ғалымы. Ол осыдан сәл ғана жыл бұрын Шымкентке келіп, екі ай тұрып кеткен. Лингвист-ғалым осындағы қазақ тілінің шалажансар күйіне қатты күйзеліпті. Сосын отыра қалып, Шымкентте шығатын «Замана» газетіне хат жазбай ма? Сонда Генрих неге күйінді десеңізші! Қазақтар с з арасында «если», «хотя бы», «чтобы», «или», «потому что», «вообщем, «короче», «уже», тағы басқа да орыс с здерін қоспаса, с йлей алмайтынына жыны келсе керек. Осыдан соң отыра қалып жазған хатында: «Қазақ тілінің қорғаны деп саналатын қалаларыңызда екі айға жуық уақыт ткіздім. Осы арада тұрған жерім – №11 шағын аудан. Айнала Ресей сияқты. К рші- қолаң далада әңгімелесіп отырғанда жанына бір орыс келсе болды, дереу бәрі орысша с йлеуге к шеді. Даладағы қазақ балалары ертеден кешке дейін орысша сайрап, ойнап жүреді» деп ашынады. Шетелден келген ғалым, әрине, біздің тым әсірешілдігімізді, даңғойлығымызды, жалпақшешейлігімізді тез аңғарған. Балаларға кінә арта алмаймыз енді. Олар аулада үйренгендерін тез қағып алады. Осылай с йлей-с йлей шатты-бұтты с йлеуге қалыптасады. Осы ретте ең бірінші ата-анасы ба- ласын дұрыс с йлеуге үйретуі керек-ақ. Екіншіден, мектепте мұғалімдер бұл мәселеге айрықша к ңіл б лмесе болмайды. Бала бойына жақсыны да, жа манды да тез сіңіреді. К шеде қойыртпақ тілді үйреніп келген ол: «Е, қазақ тілі деген осы екен ғой» деп те ойлауы мүмкін. Есейе келе қазақ тіліндегі с з қайсысы, зге тілден енген ауызекі с з қайсысы еке нін ажы ратқанымен, қалыптасып қалған ауыз ескі сүрлеуден шыға алмайды. Не істеген ләзім? Біз – үлкендер тіл тазалығы ж нінде мықтап ойлануымыз керек. Балаңыздың дастарқан басында отырғанда с йлеу мәнеріне, с з құрылысына мән беріңіз. К шеде ойнап жүргенде айтатын с здерін тыңдап к ріңіз. Ал оқытушылар, әсіресе қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімдері тәлімгерлердің тіл тазалығын сақтауына баса мән бергендері ж н деп білеміз. Десек те, зімізден де бар-ау, тегі. Бар емес, зімізден ғой. Біз ұлттық намыс деген сыртқы сауыт-қорғанымызды мүлдем шешіп тастаған сияқтымыз. Бұл дегенңіз, ұлттық кодтан айрылып қалу емес пе? Қазақ қазақпен қазақша с йлессе, ұрпағына да осыны үйретсе поляк ғалымы туысы емес, тамыры емес қазаққа күйінбес еді-ау. Сырт к з – сыншы. Ал сыннан қорытынды шығара білу ерліктің үлкені! жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|