Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық


ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы



Pdf көрінісі
бет225/313
Дата31.12.2021
өлшемі1,78 Mb.
#22005
түріОқулық
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   313
 
9.2. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы 
қазақ ақындары мен жазушыларының әлеуметтік-философиялық, 
қоғамдық-саяси және этикалық-гуманистік кӛзқарастары (Ш. 
Құдайбердіұлы, А. Байтұрсынұлы, М. Дулатов, С. Торайғыров, Ж. 
Аймауытов, М. Жұмабаев) 
 
Ш.  Құдайбердиев (1858-1931 жж.) – ағартушы, ғалым, публицист. Ол 
«Үш  анық»  кітабында  адамның  дүниедегі  алатын  орны  туралы  айтады. 
Оның  ойынша,  алғашқы  анық  –  сенім,  ол  Жаратушы  мен  жанның  мәңгілік 
екенін  мойындаудан  тұрады.  Бірақ  ол  ғылыми  негізделмей,  соқыр  сезіммен 
түсіндірілгендіктен,  кӛпшілік  оған  аса  кӛңіл  бұра  қоймады.  Екінші  анық  – 


ғылым,  ол  сезіммен  қабылдауға  және  рационалды,  яғни  парасатты  ойға 
негізделеді.  Бірақ  ғылымның  дәлелдері  тура  болмағандықтан,  ол  кӛп  уақыт 
бойы  қабылданбады.  Сол  себепті  ол  адамзаттың  жанының  ізгі  бастауларын 
қалыптастыруға  негіз  бола  алмады.  Үшінші  анық  –  жан,  оның 
субстанционалдық  негізін  ар-ұят  құрайды.  Ар-ұят  адам  жанының 
қажеттілігі,  адамның  жанын  адамгершілік  кемшіліктерден  тазартып,  әділ 
жолға салады.  


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   221   222   223   224   225   226   227   228   ...   313




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет