Батыс қазақстан облыстық білім басқармасы білім беруді дамыту орталығЫ

 
79 
Картоп  
0,02  
0,07  
0,04  
7,5  
Қырыққабат   
0,02  
0,14  
0,07  
25,5  
Сәбіз   
7,65  
0,10  
0,07  
4,2  
Пияз   
0,02  
0,07  
0,01  
8,5  
Қияр   
0,06  
0,06  
-  
4,0  
Қызанақ   
1,7  
0,07  
0,04  
43,0  
Алма  
0,09  
0,04  
0,04  
6,3  
Жүзім  
0,02  
-  
0,01  
2,8  
Мүкжидек 
-  
-  
-  
10,2  
Аурудың алдын алуға қолданатын үш тағамды жазыңыз. 
Бағалау  
Балл 
Бағалау критерииі 
1 
Қызанақ, бауыр, қырыққабат  
0 
Басқа жауаптар.  
 
  
 
Ресейлік, кеңестік дәрігер және ғалым Николай Иванович Лунин 
жасанды  диета  жасау  үшін  қоректік  заттарды  тазартудың  тиімді 
әдісін  жасады.  Сонау  1880  жылы  ол  тамақ  құрамында  белок, 
майлар,  көмірсулар,  тұздаржәне  судан  басқа  арнайы  заттар  бар 
оларсыз  тіршілік  ету  мүмкін  емес  екенін  айтты.  Н.И.Лунин  өз 
зерттеулерімен  басқа ел ғалымдарына көш озық болды. Тек 1911 
жылы Польша ғалымы Казимир Функ кристалды түрдегі алғашқы 
дәруменді  бөліп  алды  және  ол  бір  жылдан  кейін  «витамин-
дәрумен» терминін ұсынды. 
 
Н.И.Лунин өз тәжірибесінде қолданды:  
1) саны бірдей дені сау тышқандардың екі тобы;  

 
80 
2) табиғи сүт;  
3) тазартылған қоректік заттар: белоктар, майлар, көмірсулар;  
4) су және минералды тұздар. 
 
3-тапсырма. 
Тапсырма сипаттамасы: 
• Ғылыми білім саласы: Тірі жүйелер 
•  Кұзіреттілік  :  Қорытынды  тұжырым  жасау  үшін    деректерді 
түсіндіру және ғылыми дәлелдерді  қолдану  
• Мәнмәтін/ контекст/: ғаламдық , денсаулық 
• Танымдық деңгей: жоғары 
• Ғылыми білім түрі : рәсімдерді білу 
• Жауап формасы: толық жауап  
Тапсырма:    Өзіңізді  зерттеуші  рөлінде  елестетіп,  азық-түлікте 
құрамында  жануарлардың  тіршілік  етуіне  маңызды  заттардың 
(витаминдердің) болуын дәлелдеуге арналған тәжірибе жоспарын 
ұсыныңыз.  
Тәжірибенің  жоспарын  қысқаша  сипаттаңыз  және  оның  мүмкін 
болатын нәтижесін түсіндіріңіз. 
Жауабыңызды жазыңыз 
Бағалау  
Балл 
Бағалау критерииі 
2 
Тәжірибе жоспары сипатталған: 
1)  бірінші  топтағы  тышқандарға  тамақ  ретінде  таза 
заттар  беріледі:  белоктар,  майлар,  көмірсулар,  су, 
минералды тұздар; 
2)  екінші  топтағы  тышқандарға  тамақ  ретінде  сүт 
беріледі. 

 
81 
Мүмкін нәтиже болжанады және түсіндіріледі: бірінші 
топтағы  тышқандар  біраз  уақыттан  кейін  әлсірейді 
және  өледі,  өйткені  олар  дәрумен  алмады;  екінші 
топтағы  тышқандар  барлық  уақытта  жақсы  сезінеді, 
өйткені сүтте дәрумендер (С дәрумені) бар. 
1 
Эксперименттік  жоспары  ұсынылған  (жоғарыдан 
қараңыз), бірақ оның мүмкін нәтижесі түсіндірілмеген 
0 
Басқа  жауаптар, соның  ішінде  эксперименттің  дұрыс 
емес жоспары немесе «сүтсіз тышқандар өледі» деген 
сияқты жауаптар 
 
 
4-тапсырма. 
Тапсырма сипаттамасы: 
• Ғылыми білім саласы: Тірі жүйелер 
• Кұзіреттілік : құбылыстарды ғылыми тұрғыдан түсіндіру   
• Мәнмәтін/ контекст/: жеке , денсаулық 
• Танымдық деңгей: орташа 
• Ғылыми білім түрі : рәсімдерді білу 
• Жауап формасы: бір дұрыс жауап  
Қазір көптеген дәрумендер ашылды, олардың химиялық табиғаты 
мен  организмдегі  рөлі  зерттелді,  таза  түрінде  бөлініп  алынды, 
синтезделуде, 
оларды 
жеке 
дәрумендер 
ретінде 
де, 
мультивитаминдер түрінде де сатып алуға болады. 
Витаминдер екі топқа бөлінеді: суда еритін (C, B) және майда 
еритін (A, D, K). Кейбір витаминдер қыздырылған кезде 
жойылады, ал кейбіреулері қыздырғанда жойылмайды. Көптеген 
дәрумендер оттегімен әрекеттескенде жойылады. Тамақты 
дайындаған  кездеқұрамындағы дәрумендердің  бұзылмай сақтау 
әдісін білу қажет. 
. 
Тапсырма: Экскурсиядан кейін мектеп оқушылары түскі ас ішуге 
кафеге  барды.  Салат  ретінде  көбісі  ананас  пен  мейіз  қосылған 
үгітілген 
сәбізді 
алды. 
Бас 
аспазшы 
сәбізге 
қаймақ 
қосылатындығын  және  оны  салатқа  өзіңіз  қосу  керек  екенін 

 
82 
ескертті.  Кейбір  оқушылар  мұны  не  үшін  жасау  керектігін 
түсінбеді. 
Неліктен сәбізді қаймақпен немесе маймен бірге қолданған дұрыс? 
Бір дұрыс жауапты белгілеңіз. 
 Қаймақ сәбізді жұмсартады, А дәрумені түзілуіне ықпал етеді.  
 Қаймақ сәбізден шырын шығаруға ықпал етеді. 
 А дәрумені ішекте майларда еріген күйде ғана сіңеді  
  Қаймақ  құрамындағы  май  сәбіздің  талшықтарын  ұсақ 
бөлшектерге бөледі. 
Бағалау  
Балл 
Бағалау критерииі 
1 
А дәрумені ішекте майларда еріген күйде ғана сіңеді 
0 
Басқа жауаптар.  
 

жүктеу/скачать 8,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: