Билет №1 Экономикалық теория пәні, әдісі мен зерттеу мақсаттары
Ұлттық экономика: мәні және құрылымы. Ұлттық байлық. Қоғамдық әлауқат және адами даму. БИЛЕТ №11
жүктеу/скачать 146,34 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шешуі: 16-билет 1.Ақшаның шығуы, мәні және функциялары. Ақша формаларының эволюциясы. ҚР ұлттық валютасының қалыптасуы. Жауап
| Ұлттық экономика: мәні және құрылымы. Ұлттық байлық. Қоғамдық әлауқат және адами даму. БИЛЕТ №11
Ұлттық экономиканың мәні-бұл белгілі бір елдің ұзақ тарихи эволюциялық дамуы нәтижесінде қалыптасқан әлеуметтік еңбектің салалары, түрлері мен формалары өзара байланысты мемлекеттің ұлттық және әлеуметтік көбеюінің қалыптасқан жүйесі.Ұлттық экономиканың құрылымы мыналардан тұрады: - ұлттық байлықтың едәуір бөлігін өндіретін үй шаруашылықтары; - әлеуметтік құрылым, яғни экономиканы белгілі бір секторларға бөлу: кәсіпорындар топтары, еңбек түрлері, халық топтары. - Түрлі салаларды және олардың арасындағы өзара байланысты қоса алғанда, салалық құрылымдар.Ұлттық байлық - елге немесе оның резиденттеріне тиесілі және осы елдің экономикалық аумағында және одан тысқары жерлерде орналасқан барлық алдыңғы ұрпақтардың еңбегімен жасалған (ұлттық мүлік), сондай-ақ барланған және экономикалық айналымға тартылған табиғи және басқа да ресурстардың жинақталған материалдық активтердің, материалдық емес активтердің жиынтығы Қоғамдық әл – ауқат-бұл жеке әл-ауқаттың (пайдалылықтың) жиынтығы. Бұл тек жеке адамдардың әл-ауқатының деңгейіне байланысты. Осылайша, әлеуметтік әл-ауқат функциясын оларды біріктіру арқылы жеке әл-ауқат функцияларынан алуға болады. Бүгінгі таңда әл-ауқаттың экономикалық теориясында әлеуметтік әл-ауқатқа деген патриоттық емес көзқарастар кең таралған.Адамның дамуы-бұл физикалық және эмоционалды түрде жетілген болу процесі. Бұл процесс көптеген жылдарға созылады және адам ересек өмірге, дамудың соңғы сатысына жету үшін көптеген өсу кезеңдерінен өтеді. Адамдар күрделі тіршілік иелері және өсудің әр кезеңі физикалық, әлеуметтік, эмоционалды және танымдық дамуды қамтиды. Шешуі:
Тұтынушының тепе-теңдігіне МU/P = MU/P нүктесінде қол жеткізіледі, ал Бетти бюджеті 6 доллармен шектеледі. Бюджеттік шектеулерді ескере отырып, Бетти үшін сатып алудың оңтайлы құрылымы – бұл 2 комикс және 2 кәмпит, ал Беттидің бүкіл бюджеті жұмсалады, ал сатып алу құрылымы Беттидің қажеттіліктерін барынша қанағаттандырады. 13-билет
Жауап: Экономикалық жүйе — экономикалық өнімді өндіру, бөлу, айырбастау тұтыну барысында туындайтын негізгі экономикалық қатынастардың нысаны мен мазмұнын айқындайтын қағидаттардың, ережелердің, заң жүзінде баянды етілген нормалардың тарихи тұрғыда пайда болған немесе белгіленген, елде жұмыс істеп тұрған жиынтығы.Кеңестік кезеңде саяси құжаттар мен экономикалық жарияланымдарда “әлеуметтік-экономикалық жүйе” және “әлеуметтік-экономикалық саясат” деген терминдерді қолдануды жөн санады. Сол арқылы экономикалық дамудың әлеуметтік мәнін атап көрсетпек болды. Алайда объектінің мұндай атауымен келісуге болмайды, өйткені адамдар үшін және солардың тікелей қатысуымен жұмыс істейді. Экономикалық жүйенің барлық қырларын – экологиялық жағын, аумақтық жағын, әлеуметтік жағын, басқа жақтарын да кешенді түрде алып қараудың маңызы зор. Нарықтық қатынастарға өтпелі кезеңде Экономикалық жүйені ішкі екі жүйе: макродеңгей мен микродеңгей түрінде түсіну кеңінен таралды. Осы тұрғыдан алғанда макродеңгей республикалық заң шығарушы және атқарушы органдар және жергілікті билік органдары ретінде түсінілді. Микродеңгей түрлі салалар ретінде ұғынылды. Микродеңгей сонымен қатар меншік нысандары тұрғысынан түрлі ұйымдық-құқықтық нысандардың жиынтығы ретінде, яғни ірі, орта және шағын бизнестің жиынтығы ретінде де зерделенуі мүмкін. Кез келген басқа жүйе сияқты экономикалық жүйе оның құрамдас нышандарының арасындағы байланыстармен сипатталады. Бұл байланыстар объективті экономикалық заңдардың әсерімен қалыптасады. Сонымен экономикалық жүйе – мемлекеттің экономикалық саясатын жүргізу үшін теориялық тұғырнама ретінде қызмет ететін экономикалық ғылым зерттеуінің күрделі, көп деңгейлі объектісі. Экономикалық жүйеге кешенді көзқарасқа сәйкес оның жұмыс істеуі мен дамуына ықпал ететін бірнеше нышандарды бөліп көрсетуге болады. Оларға мыналар жатады:мемлекеттік басқару жүйесіндегі бюрократтану және сыбайлас жемқорлықтың деңгейі;адами капитал(халықтың білім, денсаулық деңгейі, т.б.);елдің адами капиталының оқшауландырылған бөлігі ретіндегі кәсіпкерлік әлеует;өндірістің басқа факторларының жай-күйі олардың іске қосылу дәрежесі;әлемдік экономика, оның жай-күйі, даму келешегі, елдің Экономикалық жүйене ықпал ететін негізгі сипаттамалары;табиғи ортаның жай-күйі (табиғи әлеует);технологиялық аяның жай-күйі;ішкі саяси және сыртқы саяси құрылыс;қоғамның ақлақтық-адамгершілік ұстындары. 2.Жалпы ұлттық өнімді өлшеу әдістері. ЖҰӨ дефляторы Жауап: Кез келген ғылым сияқты макроэкономика да теориялардың өзара байланысы мен бақылауларға бағытталған. Сол себепті, макроэкономикалық теорияны зерттеу мақсаты бұл экономиканы қалыптастыру механизмінің түсінігі болып табылады, яғни экономикалық бақылаулар теория негізінде қалыптасқан. Әрбір теорияны дайындап алған соң, біз оларды тексеру үшін қайта бақылауларды қарастырамыз. Кездейсоқ бақылаулар экономика деректерінің қайнар көзі ретінде қызмет етеді. Мәселен, сіз дүкен аралап жүргенде бағалардың тез көтеріліп жатқанын көресіз. Жұмыс іздеп жүргенде, фирмалар жұмысшы қабылдай ма, жоқ па, соны білесіз. Біз бәріміз экономикалық процестерге қатасушылармыз. Сол себепті уақыт өте келе экономиканы сезіну қабілетіне ие боламыз. Экономикалық статистика-бұл объективті ақпараттың қайнар көзі. Өкімет фирмалар мен азаматтардың экономикалық іс-әрекеті туралы, яғни белгіленген бағалардың деңгейін және сұраныс жүйесін, табыс мөлшерін, және т.с.с. дерек алу мақсатында үнемі зерттеулер жүргізеді. Алынған деректер бойынша әр түрлі статистикалық көрсеткіштер есептелінеді, олардың жиынтығы экономиканы қалпын, жағдайын сипаттайды.Жалпы ұлттық өнімнің есептеу әдістері Жалпы ұлттық өнімді есептеудің әдісі бар: елдегі жасалған өнімге шығындар сапалы болуына «шығындар ағымы» немесе өнімді өндіру табыстар ағымы.1 әдіс 1 әдіске келсек «шығындар ағымы». Оны қолдана отырып, барлық шығындарды қоссақ, біз жалпы ұлттық өнім көлемін аламыз.Шығындар мыналардан тұрады:Тауар және қызметтерді (нан, киім, көлік т.б) сатып алуға үй шаруашылығының кеткен шығындары,Станок, ғимарат, үй құрылысы және тағы басқаларды алу үшін инвестициялар,Мемлекеттің тауар және қызметті сатып алуға (мемлекеттер, аурухана, электроқуаттар және т.б) және трансферттік төлемдерге (зейнетақы, жәрдемақы, степендия және т.б төлеуге) кететін шығындар.Таза экспортты яғни экспорт пен импорт көлемінің арасындағы айырмашылық.Ұлттық өндіріс көлеміне тек сол елдегі өндірілгендер кіргендіктен, басқа елдердің шығындарын алып тастау керек. Мысалы, Жапонияда автомобиль өндірді және оны АҚШ қа әкелді және сатады. Бұл жағдайда автомобильді өндірумен байланысты шығындар жапонияның шығындарына жатады, ал жеткізу және сату шығындары АҚШ шығындарына жатады. 2 әдіс.2 әдіске келсек табыстар ағымы оны қолдана отырып, егер барлық табыстарды қоссақ ЖҰӨ аламыз. Табыстар мыналардан тұрады.ЖҰӨ дефляторы мен тұтыну бағасының индексі жалпы баға деңгеі туралы экономикада әр түрлі ақпарат берді. 3.Компания тоңазытқыштар өндірісін толығымен монополиялады делік. Келесі ақпарат компанияның жағдайын көрсетеді: Шекті табыс MR = l000 — 20 Q, Жалпы табыс (түсім) TR = l000Q — lOQ2 Шекті шығын МС = l00 + l0 Q. мұнда Q — тоңазытқыштарды шығару көлемі (дана,) Егер компания қарапайым монополия ретінде жұмыс істесе қанша тоңазытқыш және қандай бағамен сатылады? Шешуі: Компания тең болған кезде максималды пайда алады MR= МС. l000 — 20 Q = l00 + l0 Q . Q = 30 дана. TR=Р*Q , сәйкесінше Р = (l000Q — lOQ2) /30 = 700 долл. 14-билет 1.Нарықтың атқаратын қызметтері мен принциптері.Инфрақұрылым және нарықтық инфрақұрылым.
2.Икемділік ұғымы. Сұраныс пен ұсыныс икемділігі. Жауап: Икемділік – бір айнымалы өлшемнің өзгеруіне байланысты екінші бір айнымалы өлшемнің өзгеріске ұшырау реакциясының дәрежесі. Икемділіктің сандық мәнін есептеу үшін икемділіктің коэффициенті қолданылады. Икемділік коэффициенті бір айнымалының 1 пайызға өзгеруі нәтижесінде екінші бір айнымалының соған байланысты қанша пайызға өзгеретінін көрсететін сандық көрсеткіш болып табылады. Икемділіктің мәні нөлден шексіздікке дейін өзгеріп отырады. Икемділік сұранысқа да, ұсынысқа да әсер етеді. Сұраныс икемділігінің үш түрі болады: 1. Cұраныстың баға бойынша икемділігі – тауар бағасының бір пайызға өзгергендегі сұраныс көлемінің салыстырмалы өзгеру реакциясының сезімталдылығын сипаттайтын көрсеткіштік коэффициент. Тәжірибелік мәні жағынан, икемділіктің абсолюттік шамалары емес салыстырмалы шамалары ғана маңызды болып табылады. Бұл айтпаса да түсінікті. Мысалы, біз «сникерстің» бағасы 10 теңгеге өсті десек, онда оның өзгеруін байқамау мүмкін емес, өйткені ол тауар үшін бағаның осылай өсуі өте маңызды болып табылады, сондықтан ол сұраныс көлемін айтарлықтай өзгертеді. 2. Сұраныстың қиылысқан (тоғыспалы) икемділігі – бір тауардың бағасының (Х) пайыздық өзгеруіне байланысты сол тауарды алмастыратын немесе толықтыратын екінші бір тауарға Егер қиылысқан икемділіктің мәні (ED x,y>0) 0-ден үлкен немесе оң сан болса, онда бұл қарастырылып отырған X және Y тауарлары – бірін-бірі алмастырушы (субститут) тауарлар болып саналады (егерде, кофенің бағасы өсетін болса, онда оны алмастыратын шайға деген сұраныс артады). Егер қиылысқан икемділіктің мәні (ED <0) 0-ден кіші немесе теріс сан болса, онда бұл қарастырылып отырған X және Y тауарлары – бірін-бірі толықтырушы (комплемент) тауарлар болып саналады (егер фотопленкаға баға өссе, онда оны толықтыратын фотоаппаратқа сұраныс көлемі төмендейді).3.Сұраныстың табыс бойынша икемділігі – тұтынушы табысының пайыздық өзгеруіне байланысты тауарға деген сұра- ныс көлемінің пайыздық өзгеруін сипаттайтын сұраныстың сезімталдық дәрежесінің көрсеткіштік коэффициенті. Бұл икемділік- тің коэффициенті мына формуламен беріледі: мұндағы, ED – сұраныстың қиылысқан икемділігінің мәнін көрсететін коэффициент; DQ% – тауарға деген сұраныс көлемінің салыстырмалы өзгеруі; DI% – тұтынушы табысының салыстырмалы өзгеруі. Ұсыныстың баға бойынша икемділігі – тауар бағасының бір пайызға өзгеруіне байланысты ұсыныс көлемінің салыстырмалы түр- де қанша пайызға өзгеретінін және соған орай сезімталдық реакция- сын көрсететін сандық коэффициент. Ұсыныстың бағаға икемділігінің көрсеткіштік мәні мына формуламен беріледі:Ұсыныстың баға бойынша икемділігінің де сұраныстікіндей негізгі 5 түрі бар:мұндағы, ES – ұсыныстың бағалық икемділігінің мәнін көрсететін коэффициент; DQ% – ұсыныс көлемінің салыстырмалы өзгеруі;абсолютті (өте) икемсіз ұсыныс – бағаның өзгеруі ұсыныс көлемін мүлдем өзгерпейтінін немесе салыстырмалы өте аз өзгертетінін көрсететін жағдай, мұнда икемділіктің мәні нөлге тең болады, EPS = 0.бірлік икемді ұсыныс – бағаның да, ұсыныс көлемінің де бір пропорцияда немесе бірдей пайызға өзгеретінін көрсететін жағдай (бұл бағаның қанша пайызға өзгерсе, ұсыныс көлемінің де сонша пайызға өзгеретіндігін білдіреді), бұл икемділіктің коэффициенті 1- ге тең (ES =1); икемді ұсыныс – бағаның өзгеруіне қарағанда ұсыныс көлемінің көбірек өзгеруін көрсететін жағдай (бұл ұсыныс көлемінің бағаға қарағанда тез өсетіндігін немесе кемитіндігін білдіреді), бұл икемділіктің коэффициенті бірден жоғары (ES >1); икемсіз ұсыныс – бағаның өзгеруіне қарағанда ұсыныс көлемінің азырақ өзгеруін көрсететін жағдай (бұл ұсыныс көлемінің бағаға қарағанда баяу өсетіндігін немесе кемитіндігін білдіреді), бұл икемділіктің коэффициенті бірден төмен (ES <1); абсолютті (өте) икемді ұсыныс – бағаның өте аз немесе мүлдем өзгермеуіне байланысты ұсыныс көлемінің шексіз өзгеруін көрсететін жағдай, мұнда икемділіктің мәні шексіздікке ұмтылады, E S = ∞;
Еңбек жалғыз айнымалы фактор болып табылады, оның шығыны сағатына 1250 тг құрайды. Егер компания сағатына 5 жұп аяқ киім шығарса, орташа шығындарды (AC) және орташа өзгермелі шығындарды (AVC) есептеңіз.
AVC = L/Q = 1250 : 5 = 250 TVC = AVC*Q = 250 * 1000 = 250000 TC = TVC + TFC = 250000 + 200000 = 450000 AC = TC : Q = 450000 : 1000 = 450 тг. 15-билет
1.Тауар және оның қасиеттері. Жауап: Тауар – мұқтаждықты не тұтынысты қанағаттандыруға назар аудару, иелену, пайдалану не тұтыну үшін нарыққа ұсынылатын барлық зат. Ол физикалық обьект, қызмет, адам, орын, мекеме және идея болуы мүмкін. Тауарды жасарда оны дайындаушы үш деңгейлі идеяны қабылдауы керек. Нарықты жинақты зерттеу ереже бойынша, тауарды зерттеуден басталады, өйткені тауарды нәтижелі пайдалану, тұтыну қасиеті, тұтынушы сұранысы осыған тікелей байланысты. Сондықтан зетртеудің негізгі мақсаты – нарықтағы тауардың шынайы сұранысын анықтау, оны ұтымды өлшемде шығару үшін не қажеттігі, оның техникалық сипаттамасы, экономикалық негізделген баға саясаты. Тауардың қасиеттері Тауарлы өндірісте шешуші категория тауар болып табылады. Оның мәнін әркім әр түрлі түсінеді:Маркстік теорияда тауар сатуға арналған, адамға пайдалы еңбек өнімі ретінде қарастырылады. Бұдан шығатыны: тауар тек адамның қандай да бір қажеттілігін қанағаттандыратын зат болып табылады. тауар еңбек жұмсалған зат, мысалы ормандағы жидектер оларды теруші үшін тауар емес, бірақ оларды теруге еңбек жұмсалғаннан кейін тауар бола алады. тауар сатуға арналғаАвстриялық экономикалық мектебінде (оның көрнекті өкілі К.Менгер ) тауар айырбас үшін өндірілген ерекше экономикалық игілік ретінде анықталады. 2.Экономикалық өсу: мәні, экономкалық өсудің көрсеткіштері мен факторлары. Жауап: Экономикалық өсу қоғамдық еңбек нәтижесін, оның өнегелік, рухани сипаттамаларын көрсетеді. Ол — экономикалық динамиканың көрсеткіші және қайнар көзі. Бұл экономикалық теорияның предметі мәселелерінің екінші жүйесі.Экономикалық өсудің мақсаты — бұл адамдардың материалдық және рухани қажеттіктерін қамтамасыз ету, қоғам дамуының өнегелік негіздерін күшейту. Адамдардың білімі, дағды-тәжірибесі, қабілеті адамдар капиталын құрайды. Бұл адамдардың болашақтағы өмір-жағдай дәрежесінің кепілі болып табылады.Экономикалық өсудің негізгі мақсаты материалдық әл-ауқаттың жоғарлауы болып табылады, осының құрамына кіретіндер: Орта есеппен бір адамға келетін ұлттық табыстың өсуі. бұл мақсатқа жетуді ұлттық табыстың жан басына шаққанда келетін өсу шапшандығы көрсетеді. Бос уақыттың көбеюі. Бұл елдің нақты жалпы ұлттық өнім немесе ұлттық табыс көрсеткіштерінде орын алмаған. Сондықтан, осы мақсатқа жету дәрежесін бағалағанда, байқалып отырған мерзімде жұмыс аптасы мен жұмыс жылы қысқарғанына, жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбек әрекеттерінің жалпы ұзақтығына назар аудары керек. Ұлттық табыстың халықтың әр топтараның арасында бөлінуін жақсарту.Экономикалық өсудің факторлары:Тікелей факторлар: Еңбек ресурстарының саны мен сапасының өсуі.- Негізгі капитал көлемінің өсуі және сапалық құрамының жақсаруы.Өндірісті ұйымдастырумен қатар технологияның жетілдірілуі. Пайдаланатын табиғи ресурстардың саны мен сапалылығының артуы. Қоғамдағы кәсіпкерлік қабілетінің өсуі.Жанама факторлар:сұраныс факторлары – тұтыну, инвестициялық, мемлекеттік шығындардың өсуі.Ұсыныс факторлары – бәсекенің дамуы, ресурстардың бағасының төмендеуі, несие алу мүмкіншілігінің өсуі Бөлу факторлары – қоғамдағы барлық ресурстарды тиімді пайдалану. 3.Тұтынушының айына 1 миллион теңге табысы бар делік және оның барлығы екі А және В тауарын сатып алуға жұмсалуы керек. А тауары 25 мың теңге, ал В тауары 50 мың теңге тұрады. Бюджет сызығын сызыңыз. Тұтынушының кірісі 1,2 млн теңгеге дейін өссе, бюджет сызығы қандай болады? Кіріс 1 млн теңге, бірақ А тауарының бағасы 20 мың теңгеге дейін төмендеген кезде бюджет сызығы қандай болады? Шешуі: 16-билет
1.Ақшаның шығуы, мәні және функциялары. Ақша формаларының эволюциясы. ҚР ұлттық валютасының қалыптасуы. Жауап: Ақша ежелгі заманда пайда болды. Монеталардың пайда болуы – ақшаның құрылуындағы соңғы кезең болып табылады. Ақша тауар өндірісінің дамуындағы бірден – бір шарт және өнім болып табылады. Ақша құн өлшемі қызметін идеалды, оймен ойлау арқылы орындайды. Яғни, тауардың құнын өлшеу ақшаға айырбасталғанына дейін орындалады, сонымен құнның тауар формасынан ақша формасына айналуы үшін тауардың бағасын белгілесек жеткілікті.Тауар бағасын өлшеу үшін қолма-қол ақшаның болуы қажет емес, себебі еңбек өнімін теңестіру ойша орындалады. Тауарларды ақшаның көмегімен өлшеуге болады, өйткені олар адам еңбегінің өнімі. Ақша төлем құралы тауар айналысы ақша қозғалысымен байланысты. Бірақ ақша қозғалысы міндетті түрде тауар қозғалысымен бір уақытта тоғысуы тиіс емес. Ақша құнның еркін формасында көрінеді. Олар өткізу процесін еркін аяқтайды. Ақшаның қозғалысы тауар қозғалысынан ерте немесе кеш жүруі мүмкін. Ақшалар төлем құралы ретінде тек қана тауар айналысына ғана емес, сонымен қатар қаржы – несие қатынастарына да қызмет етеді. Қағаз ақшалардың өздерінің меншікті құны болмағандықтан да, олар айналыс саласындағы ақшаның қызметтерін толық құнды ақшалардың қызметтері арқылы атқарады. Ақша формаларының эволюциясы: тауарлық-ақша, металл, қағаз, несиелік, «электрондық» ақшалар 2.Экономикалық өсудің экстенсивті және интенсивті тұрпаты. Экономикалық өсудің модельдері. Жауап: Экономикалық өсу қоғамдық еңбек нәтижесін, оның өнегелік, рухани сипаттамаларын көрсетеді. Ол — экономикалық динамиканың көрсеткіші және қайнар көзі. Бұл экономикалық теорияның предметі мәселелерінің екінші жүйесі.1. Интенсивті типі - техника мен технологияның жетілдірілуі арқылы ұлттық өнімнің өсуі. Тиімді экономика экономикалық өсудің интенсивті типін қолдануға тырысады. Экономикалық өсудің интенсивтік факторлары: қолданылатын ресурстар сапасының өсуі (жұмыс күшінің сапасын өсіру және заттық капиталдың сапасын жақсарту); ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту (технологияны жетілдіру, өндірісті және өткізуді ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру).2. Экстенсивті типі – қосымша өндіріс факторларын тарту арқылы ұлттық өнімінің өсуі. Экономикалық өсудің экстенсивтік факторлары: жұмыс күшінің санының өсуі; капиталдың көлемі өсуі. 3. Үш инвестициялық жоба бар: А: Шығындар - $150 тең. Болашақ пайда жылына - $10 тең. Б: Шығындар - $150 тең. Болашақ пайда жылына $15 тең. В: Шығындар - $1000 тең. Болашақ пайда жылына $75 тең. а) Осы жобаның табыстылық нормасын есептеңіз (A, B, C). Шешуі: А жобасы үшін пайда нормасы = 10*100/150=6,7 % Б жобасы үшін пайда нормасы = 15*100/150=10 % В жобасы үшін пайда нормасы = 75*100/1000=7,5 %. б) Егер кредитке алынған капитал үшін процент деңгейі 5, 7, 11% - ға тең болса, онда осы проценттік ставкалардың қандай деңгейінде А, Б, В жобаларын іске асыру кәсіпкер үшін тиімді (В) немесе тиімсіз (Н) болады:
17-билет
1.Ақша-несие жүйесі және оның элементтері. Ақша массасы және ақша агрегаттары Жауап:Ақша айналысының негізгі сандық көрсеткіштерінің біріне ақша массасы мен ақша базасы жатады.Ақша массасы — жеке тұлғаларға, кәсіпорындарға және мемлекетке тиісті және шаруашылық айналымына қызмет ететін сатып алу және төлем құралдарының жиынтығы.Ақша базасы — бұл міндеттемелерге жататын резервтік және бастапқы ақшаларды білдіреді.Ақша-несие жүйесі - бұл айналыстағы ақша массасын, несие көлемін, сыйақы (мүдделендіру) мөлшерлемесін өзгертуге, жалпы банк жүйесінің қызметін реттеуге бағытталған шаралар жиынтығы. 2.Экономикалық даму циклдығы. Экономикалық цикл фазаларының сипаттамасы. Циклдықты түсіндірудің әртүрлі тәсілдемелері. Жауап:Экономикалық цикл – нарықтық экономиканың бір дағдарыстан екінші дағдарысқа жылжу кезеңі; ол іскерлік белсенділіктің (өндіріс көлемінің, табыс және жұмыспен қамтылу деңгейінінің, қаржы және сауда қызметінің) ауытқуымен сипатталады.Кезеңділік нарықтық экономиканың өзін-өзі реттеу тетігі болып табылады.Экономикалық цикл – бұл дағдарыстар арасындағы мерзім және осы кезде оның төрт фазасы ауысады. Дағдарыс тауарлардың артық өндірілуі, несиенің азаюы және процентінің жоғарылауы арқылы көрінеді. Бұл жағдай пайданы азайтады және өндірісті төмендетеді. Кәсіпорындардың банкрот болуына әкеледі. Қысқаша айтқанда дағдарыстың сипаттамасы келесідей: 1. Артық өндіріс себебінен өндірістің көлемі қысқарады, банктер мен кәсіпорындар банкротқа ұшырайды. 2. Жалақы төмендейді, жұмыссыздық өседі. 3. Бағалы қағаздар нарығы құлдырайды, акция курстары төмендейді. 4. Ақшаға сұраныс өседі, пайыз мөлшерлі жалақысы өседі. Дағдарыс тоқыраумен алмасады. Бұл сатыда өндіріс төмендеуін қояды, бірақ өспейді де. 3.Тауарға сұраныс келесі функциямен бейнеленелді: Qd=200-2P, ал ұсыныс төмендегідей: Qs=130+5Pмұндағы, Qd және Qs– сәйкесінше сұраныс жіне ұсыныс көлемі, Р – қарастырып отырған заттың бағасы. Осы деректерді пайдаланып, тепе-теңдік баға (Pв) мен тепе-теңдік өнім көлемін Qв анықтаңдар. 18-билет 1.Нарық мәні. Қоғамдық өндірістегі нарықтың функциясы және рөлі. Нарықтың артықшылықтары мен кемшіліктері. Жауап:Нарық — тауар өндірісі мен айналымы заңдары бойынша ұйымдастырылатын айырбасты сипаттайтын тауар қатынастарының жиынтығын білдіреді. Басқаша айтқанда, нарық — нақты тауар сатушылар мен оны сатып алушылардың басын қосатын кез келген институт немесе механизм. Нарық, айырбас айналыс-бұл категориябар өзара тығыз байлансты және тұрмыстық деңгейде жай теңестіріледі. Нарыққа бір ғана анықтама беру жеткіләксіз. Нарық – бұл экономикалық проблемаларды тиімді шешуді қамтамасыз ететін тауарларды өндіру мен оларды ақша көмегімен айырбастау процесінде туындайтын экономикалық қарым-қатынастардың жиынтығы, шаруашылықты ұйымдастыру формасы. Нарық- қоғамдық еңбек бөлінісімен келісілген және шаруашылық субъектілерімен шеттелген тауарлы өндіріс дамуының табиғи- тарихи процесі нәтижесі.Тауар өндірісінің дамуымен қатар рынок та дамиды және күрделене түседі және оны экономистердің талдауы да тереңдейді. Рынок (нарық) – бұл ұдайы өндірістің барлық буынында: өндіріс, бөлу, айырбас, тұтыну және сатумен сатып алу арқылы жүзеге асырлатын ұйымдық- экономикалық қатыстардың жүйесі. 2.Фирма немесе кәсіпорын: мәні және теориялық бағыттары.Кәсіпкерлікті ұйымдастырудың негізгі формалары. Жауап:Кәсіпорын — жеке тәуекел мүлікті пайдаланудан түскен пайданы тұрақты жоюға бағытталған тәуелсіз жұмысын жүзеге бизнес операция түрі, өнімнің іске асыру, заттарды немесе ұсыныс ұсыныстар істеп, және ол заңнамаға сәйкес, бұл сыйымдылығы тіркелгенЭкономикалық теория мен тәжірибеде «фирма» ұғымы коммерциялық қызметпен айналысатын шаруашылық құрылымдар-дың атауын белгілеу үшін қолданылады. Фирма деп өзінің мүліктік жауапкершілігімен коммерциялық іс-әрекетті жүзеге асыруына мүмкіндік беретін белгілі бір мүлкі мен бекітілген құқықтары бар шаруашылық бірлікті айтады. Экономикалық теорияда фирманың бірнеше теориялық бағыттары бар.Фирманың неоклассикалық теориясы. Бұл теория бойынша фирма өз пайдасын максималдауды көздейтін және қызметі өндірістік функциямен анықталатын технологиялық бірлік ретінде қарастыры-лады. Фирманың басты міндеті болып өндіріс шығындарын минималды деңгейге жеткізетін өндірісі ауқымы мен ресурстардың оңтайлы үйлесімділігін таба білу және өндірістің тиімділігін анықтау табылады. Фирманың неоклассикалық тұжырымдамасы нарықтың тиімділігін, ондағы ақпараттың толықтылығын, бағаның автоматты реттеушілік рөлін, экономикалық субъектілердің ұтымды тәртіптерін фирмалар көлемі мен шығындар деңгейінің бірдей болуын есепке алады 3.Оқушы журналдарды оқиды, кассетаға жазылған музыканы тыңдайды. Егер журналдың бағасы $1,5, ал кассетаның бағасы $7,5 болса, кестедегі бос орындарды толтырыңыз. Қай тауарлар комбинациясында пайдалылықты арттырады?
Сатып алудың пайдалылығы 5 журнал мен 3 кассетаны таңдағанда максималды болады. 19-билет 1.Нарық құрылымы, нарық түрлері және олардың экономикалық белгілеуі, тауарлық топтары, кеңістік белгілері, бәсекелестікті шектеу деңгейі бойынша классификациясы. Жауап:Нарықтың құрылымы өте күрделі болады және ол экономиканың барлық сферасында әсерін жүргізеді. Нарықтың экономикалық құрылымы мынадай жағдайлармен белгіленеді:меншік формаларымен (мемлекеттік, жеке, ұжымдық, аралас);шаруашылық субъектілерінің әр түрлі формаларының экономикадағы үлес салмағымен белгіленетін, тауар өндірушілердің құрылымымен (мемлекеттік, арендалық, кооперативтік, жеке меншік кәсіпорындары, т.б.);тауар айналымы сферасының ерекшеліктерімен;шаруашылықтың құрылымдық бөлімдерінің мемлекет иелігінен алыну және жекешелендіру дәрежесіменсы елде пайдаланатын сауданың түрлеріменауар белгісі заңмен қорғалады және оны тауар үшін тауар белгісі ретінде тіркелген бүкіл тауарға немесе оның бір бөлігіне қатысты жасалған шарт бойынша басқа бір заңды және жеке тұлғаларға беруге болады. Сонымен бірге Тауар белгісінің иесі (лицензиар) тауар белгісін пайдалану құқығын лиценз. келісім бойынша басқа тұлғаға (лицензиатқа) беруі мүмкін. Тауар белгісімен қатар белгілі бір фирманың бір тауарын емес, барлық тауарларын таңбалау үшін символ-белгі түріндегі сауда таңбасы (кейде оны фирмалық белгі деп те атайды) мен шығарылатын өнімге емес, шығарушы фирмаға тиесілі сауда атауы да пайдаланылады. 2.Кәсіпкерлік капитал. Толық айналым және ауыспалы айналым. Инвестициялар. Қазақстандағы кәсіпкерліктің дамуы. Жауап: Капитал (ағылшынша-бас мүлік, бас сома, латынша-ең басты)-экономикалық ғылымның ең маңызды категорияларының бірі, нарықтық шаруашылықтың қажетті элементі.Тауар өндірісі пайда болып қалыптасқаннан бері, капитал мынадай тарихи формалар алған: сауда капиталы (көпес капиталы түрінде),-тарихи капиталдың ең көне еркін формасы, өсімқорлық, осыдан кейін-өнеркәсіптік.Капиталдың ауыспалы айналымы[1] – ақшалай қаражаттың өндіріс пен айналыс аясындағы қозғалысы‚ бұл қозғалыс барысында ол толық айналым жасайды.Капиталдың ауыспалы айналымы дүркін-дүркін жаңарып отыратын процесс ретінде қаралады‚ оның дәйекті түрде авансылануын (өндіріс құрал-жабдығын сатып алуға‚ еңбекақы төлеуге аванс берілуін)‚ өндірістік тауардың өткізілуін‚ бастапқы нысанға қайтып оралуын қамтиды, яки капитал үш сатыдан өтеді: • бірінші сатыда ақшалай нысаннан өндіріс құрал-жабдығы мен жұмыс күші нысанына ауысады; • екінші сатыда тікелей өндіріс процесі жүзеге асырылып‚ тауар жасалады; • үшінші сатысында тауар сатылады (ол аяқталған бойда капитал қайтадан ақша нысанына ие болады). Инвестиция (латынша іnvestіre – киіндіру) – табыс алу, меншікті капиталын молайту, елдің материалдық байлығы мен материалдық емес сипаттағы қоғамдық құндылықтарын еселей түсу үшін шаруашылық жүргізуші субъектілер салатын инвестициялық қаражат. 3.Оңтайлы өнім шығару кезінде фирманың шекті құны 20 доллар, ал жалпы табыс 100 доллар. Ресурстарды барынша тиімді пайдалана отырып, қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыру үшін фирма қанша өнім шығаруы керек? Шешуі: Қоғамның ресурстары жетілген бәсекеге қабілетті нарықтық құрылымда барынша тиімді пайдаланылады. Сонымен бірге фирманың экономикалық тепе-теңдік нүктесінде MC=MR=P=$ 20. Егер TR=PQ=$100, онда Q = 100/20=5 өндіріс бірліктері. Ресурстарды барынша тиімді пайдалана отырып, қоғамдық қажеттілікті қанағаттандыру үшін кәсіпорын 5 бірлік өнім шығаруы керек. 20-билет 1.Бәсекелестік: түсінігі және түрлері. Салаішілік және салааралық бәсекелестік. Жауап: Бәсеке (лат. concurrere) — бір жағынан, іс-қимыл жасайтын салада ұнамды нәтижеге жету үшін жүріп отыратын экономикалық жарыс, шаруашылық жүргізудің қолайлы жағдайына ие болу үшін, пайданы мол алу үшін тауар өндірушілердің бір-бірімен күресі. Екінші жағынан, ол нарық субъектілерінің өнімді өндіру мен оны өткізудегі және капиталды қолдану сферасындағы ара қатынастары. Форма жағынан бәсеке ұйымдастырудың нормалары мен ережелерінің, мемлекеттік және жеке құрылымдардың директивалары мен іс-қимыл әдістерінің жүйесі.Бәсекелестіктүрлері: Жетілгенбәсеке,Монополистік, жетілмегенбәсеке.Бәсеке өз кезегіндесалаішілік, салааралық және халықаралықбәсекеболыпбөлінеді. Салаішілік бәсеке тауарлардың нарықтық бағаласын қалыптастырады.Салааралық бәсеке әр түрлі рынокта қызмет етуші шаруашылық салалардың арасында туындайды. Яғни, сырттан келетін инвестицияларды өз саласына тартуға, осы саланы жетекші сала ретінде алып шығыу үшін бақталас болып табылады. 2.Инфляция, оның түрлері. Инфляция себептері. Инфляция деңгейі. Инфляцияны есептеу әдістері. Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық салдары. Инфляцияға қарсы саясат. Жауап: Инфляция (лат. inflatio – «қабыну», «ісіну») — бұл бағаның өсуінен, тауарлар тапшылығынан және тауарлар мен қызметтер сапасының төмендеуінен туындайтын ақшаның құнсыздануы, сондай-ақ оның сатып алу қабілетінің төмендеуі.Түрлері: Инфляциялық үдерістің сипатына қарай:ашық инфляция, жабық инфляция, инфляциялық шок.Таралу орнына қарай: локальдық инфляция,дүниежүзілік инфляция.Бағаның өсу қарқынына қарай:баяу инфляция,орташа,ұшқыр.Инфляцияның себептері айналыс және өндіріс саласында орын алады. Ақша айналысының факторларына: бюджет тапшылығын жабуға пайдаланылған, шексіз көп ақшаның эмиссиялануы есебінен айналыс аясының артық ақша массасына толып кетуі; халық шаруашылығының артық несиеге толуы.Ақшалай емес факторларға: қоғамдык өндірістегі теңсіздікке, шарушылықтың шығындық тетігіне, мемлекеттің экономикалық саясаты, оның ішінде салық саясаты, баға саясаты, сыртқы экономикалық саясатына байланысты факторлар жатады.Инфляция қарқыны статистикалық көрсеткіш — тұтыну бағаларының индексі көмегімен анықталады.Тұтыну бағаларының индексі тауарлар мен қызметтердің түрлерін қамтитын тұтыну қоржыны негізінде анықталады.Тұтыну бағаларының индексін (ТБИ) есептеуде мынадай формула қолданыладыТБИ = (Ағымдағы жылдағы тұтыну қоржынының бағасы) / (Базалық жылдағы тұтыну қоржынының бағасы) x 100Тұтыну бағаларының индексінің үш сандық мәні болуы мүмкін:баға индексі 100%-ға тең болады, яғни баға өзгермеген болып табылады;баға индексі 100%-дан жоғары, мысалға 140%-ға тең. Демек, ағымдағы жылдағы бағаны базалықпен салыстырғанда 1,4 есе өскен, яғни ақша инфляциялық құнсызданды;баға индексі 100%-дан төмен, айталық 80%-ға тең, яғни ағымдағы жылдағы бағаны базалыққа қарағанда 20%-ға төмендеген. Бұл дегеніміз дефляцияның болғанын, яғни баға деңгейінің төмендеуін білдіреді.Инфляцияның тигізетін әлеуметтік-экономикалық салдарларын мынадан көруге болады:халық топтары, өндіріс аясы, аймақтар, шаруашылық құрылымдары, мемлекет, фирмалар арасында, дебиторлар мен кредиторлар арасында табыстардың қайта бөлінуі;халықтың, шаруашылық субъектілерінің ақшалай жинақтарының және мемлекеттік бюджет қаражаттарының құнсыздануы;бағаның әркелкі өсуі нәтижесінде өнеркәсіп салаларындағы пайда нормасының теңсіздігінің артуы және ұдайы өндіріс үдерісіндегі теңсіздіктің орын алуы;жұмыссыздықтың өсуі;халық шаруашылығына деген инвестицияның қысқаруы;амортизациялық қорлардың құнсыздануы;бағадағы, валютадағы және пайыздағы алып-сатарлық ойындардың ұлғаюы;көлеңкелі экономиканың белсенді түрде дамуы;ұлттық валютаның сатып алу қабілетінің төмендеуі;қоғамның әлеуметтік топтарға белінуі. 3.Эмпирикалық зерттеулерге сәйкес келесі тауарлар мен қызметтерге сұраныстың баға икемділігі келесідей болады:: а) 0,6 – медициналық техникаға сұраныстың икемділігі; б) 4,0 – шетелге саяхатқа сұраныстың икемділігі; в) 1,2 – теледидарларға сұраныстың икемділігі. Баға 2% өскен кезде сұраныс қаншаға өзгеретінін есептеңіз. Аталған жағдайлардың әрқайсысында сатушыға осы тауарлар мен қызметтердің бағасын көтеру тиімді ме? Шешуі: E = өсім Q/ өсім P (%). а) 0,6 = өсім Q/ 2, демек, өсім Q = 1,2. Медициналық жабдықтардың бағасы бойынша сұраныстың икемділігі 0,6-ға тең, бағаның өсуі сұраныстың төмендеуіне әкеледі, сондықтан сатудан түскен кіріс артып, бағаның өсуі тиімді болады. б) 4,0 = өсім Q/ 2, демек, өсім Q = 8. Шетелдік сапарларға сұраныстың икемділігі 4-ке тең, бағаның өсуі сұраныстың төмендеуіне әкеледі, жалпы кіріс азаяды, сондықтан бағаның өсуі тиімді емес. в) 1,2 = өсім Q/ 2, демек, өсім Q = 2,4. Шетелдік сапарларға сұраныстың икемділігі 1,2-ге тең, сондықтан бағаның өсуі сұраныстың төмендеуіне әкеледі, кіріс азаяды, сондықтан бағаның өсуі тиімді емес. 21-билет 1.Сұраныс нарықтың ажырамас элементі ретінде. Сұраныс заңы, сұраныс қисығы. Сұранысқа әсер ететін факторлар. Жауап:Сұраныс заңы бойынша тауардың бағасы неғұрлым төмендеген сайын тұтынушының сатып алатын тауарларының саны көбейеді немесе керісінше. Бұл заң нақты ақиқаттармен дәлелденген гипотеза болып табылады.Cұраныс кестесі графикалық түрде қисық ретінде бейнеленеді. Ол сатып алушылардың әр түрлі бағамен сатып алуға дайын тауарлардың сомасын білдіреді. Сұраныс кестесінде сұраныстың барлық детерминанттары, тауардың бағасынан басқа, өзгеріссіз қалуы қажет. Сұраныстың өзгеріссіз болатын детерминанттары: кіріс, талғамдар және преференциялар, алмастыратын тауарлардың бағасы, және толықтыратын тауарлардың бағасы. Сұраныстың Заңы бойынша сұраныс қисығы төмен қарай жантайма ретінде ұсынылады,яғни әрдайым дерлік бағасы төмендегенмен, тұтынушылар тауарды көбірек сатып алады. Ұсыныс қисықтары шекті шығындар қисықтарды көрсетедіндей сияқты, сұраныс қисықтары шекті пайдалық қисықтары арқылы анықталады.Сұранысқа әсер ететін факторлар:1.Тұтынушылардың табысы. Табыс өскен сайын тұтынушылардың сұранысы да өседі.2. Тұтынушылардың саны. Тұтынушылар саны молайған сайын сұраныс та өседі.3. Тұтынушылардың талғамы (ұнатуы, ұнатпауы, жаңа үлгідегі тауарлар) 4.Бірін бірі алмастыратын және бірін- бірі толықтыратын тауарлардың бағаларының өзгеруі. 2.Жұмыссыздық: мәні, себептері, түрлері және салдары. А.Оукен заңының мәні. Филлипс қисығы. Жауап: Жұмыссыздық – елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың бір бөлігі өзіне пайдалы еңбекпен айналысатын кәсіп таба алмай дағдаратын әлеуметтік-экономикалық құбылыс.Түрлері: Уақытша жұмыссыздық. Құрылымдық жұмыссыздық. Маусымдық жұмыссыздық. Циклдік жұмыссыздықЖұмыссыздықтың салдарыгер адам жұмысынан айырылса, сөйтіп жалақысыз қалса ол қалайда күнкөріс көзін іздейді.Бұл жағдайда мемлекет жұмыссызға жағдай жасауды өз моынына алады. Алайда жқмыссыздығы үшін берілетін жәрдемақы тауар шығарғаны, қызмет көрсеткені үшін берілген сыйақы бола алмайды, себебі жұмыссыз адам ешнәрсе шығармайды, демек елдің әл-ауқаты да жоғарыламайды.• Жұмыссыздар санының көбеюі тауар мен қызметке сұранымды азайтады. Халықтың табысының азаюы сұраныстың азаюының бір себебі екендігін ілгеріде көрдік. Тауаоға сұраныстың азаюы өз кезегінде өндірістің кемуіне және жұмыссыздықтың одан әріөршуіне жол ашады, себебі өндірістің кемуі жұмыс орындарының қысқарып, жалақының кемуіне әкелетін жолдың басы.Сөйтіп қоғам өзі құрған тұзаққа өзі түседі. Елде жұмыссыздықты саясижағдайдың шиленісуі өршітіп жібере алады, себебі әбден ашынған халық жұмыстың, ақшаның жоқтығы діңкелеткен адамдар үкімет өзгерсе жағдайымыз жақсара ма деген үмітпен қандай да бір ереуілге, шеруге, төңкеріске қатысуға даяр тұрады.Филлипс қисық сызығы экономикадағы жұмыссыздық пен инфляция деңгейінің өзара өзгеруін көрсетеді. Халықтың жұмысбастылығы қаншалықты жоғары болса, соншалықты олардың табысы жоғары болатындықтан жұмыссыздықтың азаюы құнсызданудың өсуіне әкеліп соғады. 3.Өнімнің он бірлігінің шекті құны - $ 9, шекті кіріс - $ 18. Егер әрбір келесі өнім бірлігін шығарғаннан кейін шекті шығындар $ 1-ге артып, шекті кіріс $ 2-ге төмендесе, компания өз пайдасын барынша арттыратын қанша өнім шығарады? Шешуі: MR=MC болғанда фирма өзінің пайдасын барынша арттырады.
Табысты арттыратын фирма 13 өнім бірлігін шығарады. 22-билет
1.Ұсыныс – нарық элементі. Ұсыныс заңы. Ұсыныс қисығы. Ұсынысқа әсер ететін факторлар. Жауап: Ұсыныс- өндірушінің нарықта сататын тауарларының саны. Баға жоғарлаған сайын өндірушілердің нарықта сатқысы келетін тауарларының саны артады және керісінше. Баға және ұсынылатын тауарлар саны арасындағы тура байланыс ұсыныс заңы деп аталынады. Бүл байланысты графикте үсыныс қисығы түрінде беруге болады. Графиктегі S қисығы ұсыныс қисығы, Р –баға, Q- сүраныс көлемі. S қисығы оңға жоғары орналасқан, себебі бағамен сұраныс арасындағы байланыс тура. Ұсыныс көлемінің графикалық өзгеруі ұсыныс қисығының бойымен жылжуды білдіреді. Сұраныс қисығының бойымен жылжуы, баға өзгеруінің салдарынын тауарды ұсыну көлемі өзгергенде бақалады. Сонымен қоса егер бұрыңғы шығындар көлемінде ұсынылатын тауарлар саны артса, ұсыныс қисығы оңға ығысады, ал тауарлар саны азайса, солға ығысады. Ұсыныс қисығының ығысуы бағалық емес факторлер әсерінен болады, ол факторлер: ресуртар бағасының өзгерісі; технология; салық және дотациялар; басқа тауарлардың бағасы.Ұсыныс қисығы дегеніміз – нақты уақыт кезінде әртүрлі бағада өндірушілердің сатуға дайын экономикалық игіліктерінің санын көрсететін қисық. 2.Экономиканы мемлекеттік реттеу: мәні, мақсаттары. ЭМР құралдары. Үкіметтің негізгі экономикалық функциялары. Жауап:Экономиканы мемлекеттік реттеу - мемлекет әлеуметтік-экономикалық жүйеге ықпал ету мақсатымен өзінің түрлі деңгейдегі институттары арқылы жүзеге асыратын заңнамалық, әкімшілік және экономикалық сипаттағы шаралар жүйесі.ЭМР-дің құралдары. Экономикалық қызметтерді жүзеге асыру үдерісінің мемлекет алдында тұрған міндеттерді шешу үшін мемлекет өкімінде бірнеше құралдар болады. Олардың ішіндегі маңыздыларына — қазыналық және қаржылық саясат, әлеуметтік саясат пен табыстарды реттеу саясаты; сыртқы экономикалық саясат және т.б. жатады.ЭМР-дің мақсаттары. ЭМР-дің ең басты мақсаты – экономикалық және әлеуметтік тұрақтылық, шетелде және елдің ішінде қоғамдық құрылымды нығайту. Осы басты мақсаттан иерархиялық тәуелділікте болатын көптеген нақты жағдайлар пайда болады.Мемлекеттік реттеудің экономикалық құралдары ақша — кредит қаржылары мен бюджеттік саясатқа бөлінеді.Негізгі экономикалық құралдар:— есепке алу мөлшерін реттеу (Орталық банкпен жүргізілетін,дисконттық саясат);— елдің қаржылық институттары орталық банкте сақтауғаміндетті, ең аз резервтер мөлшерін белгілеу мен өзгерістері; Шешімі: 21 3.Экономикада келесі мәліметтер берілген (млрд. теңге) Трансферттік төлемдер 6,0 Жалпы ішкі инвестициялар 18,4 Бизнеске салынатын жанама салық 9,0 Таза экспорт 2,2 Корпорацияның бөлінбеген пайдасы 4,9 Амортизация 8,9 Жеке түтыну шығындары 88,2 Корпорацияньщ пайдасына салынатын салық 2,6 Әлеуметтік сақтандыру салымдары 0,5 Қызметтер мен тауарларды мемлекеттік сатып алу 9,8 Жеке табыс салығы 4,8 ЖҰӨ көрсеткіштерін және жеке қолда бар табыстың көрсеткіштерін есептеңдер.
ТҰӨ= 118,6 — 8,9 = 109,7 ҰТ = ТҰӨ — бизнеске салынатын жанама салық ҰТ = 109,7 - 9,0 = 100,7 ЖТ = ҮТ — әлеуметтік сақтандыру салымдары — - корпорацияныңбөлінбеген пайдасы —корпорацияньщ пайдасына салынатын салық + трансферттік төлемдер. ЖТ = 100,7 - 0,5 - 4,9 - 2,6 + 6,0 = 98,7 Қолда бар табыс жеке табыстан жеке табысқа салынатын салықты алганға тең: ҚТ = 98,7 ~ 4,8 = 93,9 23-билет
2.Ақша-несиелік жүйе. Ақша жүйесінің типтері. Несиенің мәні, функциялары мен формалары. Жауабы:Ақша-несие саясаты - бұл айналыстағы ақша массасын, несие көлемін, сыйақы (мүдделендіру) мөлшерлемесін өзгертуге, жалпы банк жүйесінің қызметін реттеуге бағытталған шаралар жиынтығы. Ақша жүйесі дегеніміз жеке элементтері белгілі бірлікте болатын жүйе болып табылады. Ақша жүйесінің негізгі элементтері мыналар:ақша бірлігі мен баға масштабының атаулары;қша белгілерінің түрлері, оларды шығару тәртібі және қамтамасыз ету сипаты; нақтылы акша тшемейтін төлем айналымын ұйымдастыру;ұлттық валютаның курсы, оны шетел валютасына айырбастау тәртібі. Несие — бұл пайыз төлеу және қайтару шартында уақытша пайдалануға (қарызға) берілетін ссудалық капитал қозғалысы. Несиенің экономикадағы орыны мен рөлі, оның атқаратын қызметтерімен сипатталады. Жалпы несие экономикалық категория ретінде төмендегідей қызметтерді атқарады:қайта бөлу;айналыс шығындарын үнемдеу;айналыстағы нақты ақшалардың орнын уақытша алмастыру;капиталдың шоғырлануын жеделдету;ғылыми-техникалық прогресті жеделдету. 3.Мемлекеттік сатып алу 500, салық функциясы Т = 0,4Ү, трансферт функциясы F = 0,2Ү, баға деңгейі: Р = 1. Пайыз мөлшерлемесі R = 0,1 болғандағы қарыз D = 1000. Нақтыөндіріс көлемі 2000, ал әлуетті өндіріс көлемі 2500-ге тең. Мемлекеттік бюджет сальдосы оң мән бе, әлде теріс мән бе?
1.Икемділік түсінігі. Икемділік коэффициенті. Баға бойынша және табыс бойынша икемділік. Тоғыспалы икемділік. жүктеу/скачать 146,34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||