Білім беру бағдарламасы бойынша білім алушылар үшін Zhukt 2105 Жүктану (пәннің коды және атауы) tran 31006 Жүктану
жүктеу/скачать 2,78 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тәжірибелік жұмыс №8
Қауіпті жүктер Сабақтың мақсаты: қауіпті жүктердің көліктік сипаттамаларын зерттеу. Соңғы уақытта табиғи материалдар тапшылығының біртіндеп артуына байланысты синтетикалық заттар экономикада кеңінен пайдаланылуда, демек, оларды тасымалдау кеңеюде. Мұндай заттардың барлығы дерлік қауіпті. Қауіпті жүктерге олардың өзіне тән қасиеттері мен ерекшеліктеріне байланысты тасымалдау кезінде адамдардың өмірі мен денсаулығына қатер төндіруі, қоршаған табиғи ортаға зиян келтіруі, материалдық құндылықтардың бүлінуіне немесе жойылуына әкеп соғуы мүмкін кез келген заттар, материалдар, бұйымдар, өндірістік және өзге де қызметтің қалдықтары жатады. Қауіпті жүктерді (ОГ) тасымалдауды дайындау және ұйымдастыру кезінде жүктерді тасымалдау кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі негізгі ережелерді белгілейтін нормативтік актілерді басшылыққа алу қажет. ОГ халықаралық тасымалдарына ADR (ҚЖХЖТ) автомобиль көлігімен қауіпті жүктерді халықаралық жол тасымалдау туралы Еуропалық Келісім қолданылады. ҚЖХЖТ-ның соңғы редакциясы БҰҰ-ның қауіпті жүктерін тасымалдау жөніндегі ұсынымдардың үлгілік қағидаларын барынша ескеретін 2011 жылғы редакция (ҚЖХЖТ-2011) болып табылады. ҚЖХЖТ-ны қабылдаудың негізгі мақсаты-тасымалдау үшін аса қауіпті жүктерден басқа, тасымалданатын жүктердің номенклатурасына шектеусіз жол тасымалдарының қауіпсіздігін арттыру. Қойылған мақсатқа жету үшін ҚЖХЖТ тасымалдаушыға ғана емес, жүк иесіне, ыдыс пен ҚС өндірушілеріне, сондай-ақ жол қозғалысын басқару органдарына да қойылатын талаптарды айқындайды. ҚЖХЖТ-2011-де қауіпті жүктердің толық тізбесі келтірілген, ОГ жіктемесі берілген (кесте. 4.1) Әр түрлі сыныптардағы әр позицияға БҰҰ нөмірі берілген. Келесі позиция түрлері қолданылады: A. бірнеше изомерлерді қамтитын заттарға арналған позицияларды қоса алғанда, нақты анықталған заттарға немесе бұйымдарға арналған Бірыңғай позициялар, мысалы: № БҰҰ 1090 АЦЕТОН № БҰҰ 1194 ЭТИЛНИТРИТ ЕРІТІНДІСІ B. "н. к." (нақты көрсетілмеген) позициялары болып табылмайтын заттардың немесе бұйымдардың нақты айқындалған тобы үшін жалпыланған позициялар, мысалы: № БҰҰ 1133 ЖЕЛІМДЕР № БҰҰ 1266 ПАРФЮМЕРЛІК ӨНІМДЕР № БҰҰ 2757 УЫТТЫ ҚАТТЫ КАРБАМАТТАР НЕГІЗІНДЕГІ ПЕСТИЦИД № БҰҰ 3101 В ТИПТІ ОРГАНИКАЛЫҚ ПЕРОКСИД- КИЙ C. химиялық немесе техникалық қасиеттері бар және нақты көрсетілмеген заттардың немесе бұйымдардың кез-келген тобын қамтитын "н.к." нақты позициялары, мысалы: № БҰҰ 1477 БЕЙОРГАНИКАЛЫҚ НИТРАТТАР, Н.К. № БҰҰ 1987 СПИРТТЕР, Н. D. бір немесе бірнеше қауіпті қасиеттері бар және нақты көрсетілмеген заттардың немесе бұйымдардың қандай да бір тобын қамтитын "н. к." жалпы ұстанымдары, мысалы: № БҰҰ 1325 ТЕЗ ТҰТАНАТЫН ОРГАНИКАЛЫҚ ҚАТТЫ ЗАТ, Н.К. № БҰҰ 1993 ТЕЗ ТҰТАНАТЫН СҰЙЫҚТЫҚ, Н. К. B, C және D тармақтарында анықталған позициялар жиынтық позициялар болып табылады. 1, 2, 5.2, 6.2 және 7-сыныптағы заттардан және 4.1-сыныптағы өздігінен белсенді заттардан басқа заттарды буып-түю мақсаттары үшін олар ұсынатын қауіптілік дәрежесіне байланысты буып-түю топтары тағайындалады: қаптама тобы I: қауіптілік дәрежесі жоғары заттар; қаптама тобы II: қауіптілік дәрежесі орташа заттар; қаптама тобы III: қауіптілік дәрежесі төмен заттар. 1-сыныптағы қауіпті жүктерге мыналар жатады: Жарылғыш заттар: қатты немесе сұйық заттар (немесе заттардың қоспалары), олар осындай температурада, осындай қысыммен және жылдамдықпен газдар шығарумен химиялық реакцияға қабілетті, бұл қоршаған заттарға зиян келтіреді. Пиротехникалық заттар: детонациясыз өтетін өздігінен сақталатын экзотермиялық химиялық реакциялар нәтижесінде жылу, жарық, дыбыс, газ немесе түтін түріндегі әсер өндіруге немесе олардың комбинациясына арналған заттар немесе заттар қоспалары. Жарылғыш заттар: құрамында бір немесе бірнеше жарылғыш немесе пиротехникалық заттар бар бұйымдар. 1-сыныптағы заттар мен бұйымдардың үйлесімділік топтарын анықтау. A бастапқы жарылғыш зат. B құрамында бастапқы жарылғыш зат бар және екі немесе одан да тиімді қауіпсіздік құрылғылары жоқ өнім. Бұл топқа жарылыс жұмыстарына арналған детонаторлар, жарылыс жұмыстарына арналған детонаторлар жинақтары және бастапқы жарылғыш заттар болмаса да тұтанғыш капсюльдер сияқты кейбір бұйымдар кіреді. С лақтыратын жарылғыш зат немесе басқа да дефлаграциялайтын жарылғыш зат немесе құрамында осындай жарылғыш зат бар бұйым. D екінші рет жарылатын жарылғыш зат немесе қара оқ-дәрі немесе кез келген жағдайда қоздыру құралдары мен лақтыру заряды жоқ екінші рет жарылатын зат бар бұйым немесе бастапқы жарылғыш зат бар және екі немесе одан да тиімді сақтандырғыш құрылғылары бар бұйым. E құрамында қоздырғыш құралдарсыз, бірақ лақтыратын заряды бар (құрамында тез тұтанатын сұйықтық немесе гель немесе өздігінен тұтанатын сұйықтықтар бар зарядтан басқа) қайталама жарылатын жарылғыш зат бар бұйым. F құрамында екінші рет жарылатын жарылғыш зат бар, меншікті қоздыру құралдары бар, лақтыру заряды бар (құрамында тез тұтанатын сұйықтық немесе гель немесе өздігінен тұтанатын сұйықтықтар бар зарядтан басқа) немесе лақтыру заряды жоқ бұйым. G пиротехникалық зат немесе құрамында пиротехникалық зат бар бұйым немесе құрамында жарылғыш зат, сондай-ақ жарықтандырғыш, тұтандырғыш, Көзден жас ағызатын немесе түтін түзетін зат бар бұйым (құрамында ақ фосфор, фосфидтер, пирофорлық зат, тез тұтанатын сұйықтық немесе гель не өздігінен тұтанатын сұйықтықтар бар су активтендірілетін бұйымнан немесе бұйымнан басқа). H жарылғыш зат пен ақ фосфордан тұратын өнім. Жарылғыш зат пен жанғыш сұйықтық немесе гель бар J өнімі. K құрамында жарылғыш зат та, улы химиялық агент те бар өнім. L құрамында жарылғыш зат бар және ерекше қауіп төндіретін жарылғыш зат немесе бұйым (мысалы, су белсенділігіне байланысты немесе өздігінен тұтанатын сұйықтықтардың, фосфидтердің немесе пирофорлық заттардың болуына байланысты), әрбір түрін оқшаулауды талап етеді. N құрамында өте сезімтал детонациялық заттар бар өнімдер. S кездейсоқ іске қосылудың кез келген қауіпті салдары орауыштың шегінен шықпайтындай етіп буып-түйілген немесе құрастырылған зат немесе бұйым, ал орауыштың отпен зақымдануы жағдайында жарылыстың немесе шашыраудың барлық әсерлері орауышқа тікелей жақын жерде өртке қарсы немесе басқа да авариялық шараларды қабылдауға айтарлықтай кедергі болмайтындай етіп шектелген. Газ-бұл зат: а) 50°С температурада 300 кПа (3 бар) астам бу қысымы болады; немесе b) 20°C температурада және 101,3 кПа қалыпты қысымда толығымен газ тәрізді. 2-сыныптағы заттар мен бұйымдар: 1. Сығылған газ – тасымалдау үшін қысыммен жүктелген газ-50°C температурада толығымен газ тәрізді; бұл санатқа сыни температурасы – 50°C немесе одан төмен барлық газдар кіреді. 2. Сұйытылған газ – тасымалдау үшін қысыммен жүктелген газ -50°C – тан жоғары температурада ішінара сұйық. 3. Салқындатылған сұйытылған газ-тасымалдау үшін қысыммен жүктелген газ төмен температураға байланысты ішінара сұйық болады. 4. Ерітілген газ-тасымалдау үшін қысыммен жүктелген, сұйық еріткіште ерітілген газ. 5. Аэрозольды тозаңдатқыштар және құрамында газы бар шағын сыйымдылықтар (газ баллондары). 6. Қысымда газы бар басқа да бұйымдар. 7. Арнайы талаптардың әсеріне түсетін қысымсыз газдар (газдардың үлгілері). 2-сыныптағы заттар мен бұйымдар олардың қауіпті қасиеттеріне байланысты келесі топтардың біріне жатады: A тұншықтыратын; O тотықтырғыш; F жанғыш; T улы; Коррозиялық (тек аэрозольдер үшін); Коррозиялық, тотықтырғыш (тек аэрозольдер үшін); TF улы, тез тұтанғыш; TC улы, коррозиялық; TO улы, тотықтырғыш; TFC улы, жанғыш, коррозиялық; TOC улы, тотықтырғыш, коррозиялық. Критерийлерге сәйкес бірнеше топқа тән қауіпті қасиеттерімен сипатталатын газдар мен газдар қоспалары жағдайында T әрпімен белгіленген топтар барлық басқа топтарға қарағанда қауіптілік дәрежесінде басым болады. F әрпімен белгіленген топтар A немесе O әріптерімен белгіленген топтардан басым болады. Бөлінеді: Тұншықтыратын газдар-тотықтырғыш, жанғыш және улы емес және атмосферадағы оттегін ерітетін немесе алмастыратын газдар. Тез тұтанатын газдар - 20°С температурада және 101,3 кПа қалыпты қысымда: көлемі бойынша олардың концентрациясы 13%-дан аспайтын кезде ауамен қоспада тұтанғыш болып табылатын немесе тұтанғыштықтың төменгі шоғырлану шегінің шамасына қарамастан, ауасы бар қоспада кемінде 12 пайыздық пунктте тұтанғыштықтың концентрациялық шектерінің диапазоны бар газдар. Тотықтырғыш газдар газдар, олар, әдетте, бөлу арқылы оттегі тудыруы тұтануы немесе жануды қолдайтын басқа да материалдарды көбінесе ауаға қарағанда. Бұл таза газдар немесе тотығу қабілеті 23,5% - дан асатын газдардың қоспалары стандартта көрсетілген әдіске сәйкес анықталады. e газдары-адамдарға улы немесе коррозиялық әсер ететіндігімен белгілі, олардың денсаулығына қауіп төндіретін немесе қарастырылатын газдар олардың денсаулығына қауіп төндіретін немесе адамдарға улы болып саналатын немесе оларға коррозиялық әсер ететін day, өйткені олар 5000 мл/м3 (миллион-1) аспайтын жедел уыттылық үшін LK50 мәніне ие. Коррозиялық газдар-коррозиялық әсер ету қаупімен сипатталатын газдар немесе газдар қоспалары. 3 сынып Атауы қамтиды: - сұйық заттар мен тұтану температурасы 60°C жоғары балқытылған күйдегі қатты заттар, олар тасымалдауға ұсынылады немесе олардың тұтану температурасына тең немесе одан асатын температурада ыстық күйде тасымалданады; - сұйық десенсибилизацияланған жарылғыш заттар. Сұйық десенсибилизацияланған жарылғыш заттар-бұл жарылғыш қасиеттерін басу үшін біртекті сұйық қоспаны қалыптастыру үшін суда немесе басқа сұйық заттарда ерітілген немесе суспензияланған жарылғыш заттар. 3-сыныптағы заттар мен бұйымдар: F қосымша қауіптілігі жоқ жанғыш сұйықтықтар: - F1 тұтану температурасы 60°C-тан аспайтын тез тұтанатын сұйықтықтар; - F2 тұтану температурасы 60°C-тан жоғары, олардың тұтану температурасына тең немесе одан асатын температурада тасымалданатын немесе тасымалдауға ұсынылатын тез тұтанатын сұйықтықтар (жоғары температурадағы заттар); Ft жанғыш сұйықтықтар, улы: - Ft1 жанғыш сұйықтықтар, улы; - Ft2 пестицидтер; FC жанғыш сұйықтықтар, коррозиялық; FTC жанғыш сұйықтықтар, улы, коррозия- D сұйық десенсибилизацияланған жарылғыш заттар. 4.1 класс заттары мен бұйымдары мыналарға бөлінеді: F тез тұтанғыш қатты заттар қосымша- дық қауіп: - F1 Органикалық; - F2 органикалық балқытылған; - F3 Бейорганикалық; FO жанғыш тотықтырғыш қатты заттар; FT жанғыш улы қатты заттар: - Ft1 органикалық улы; - Ft2 Бейорганикалық улы; FC жанғыш коррозиялық қатты заттар: - FC1 органикалық коррозиялық; - Fc2 Бейорганикалық коррозиялық; D қосымша қауіптілігі жоқ қатты десенсибилизацияланған жарылғыш заттар; DT қатты десенсибилизацияланған улы жарылғыш заттар; SR өздігінен әрекет ететін заттар: - Температураны реттеуді талап етпейтін SR1; - SR2 температураны реттеуді талап етеді. Оңай тұтануға қабілетті қатты заттар-бұл ұнтақты, түйіршікті немесе паста тәрізді заттар, егер олар жанғыш сіріңке сияқты тұтану көзімен қысқа уақыт байланыста болса және жалын тез таралса, қауіпті болып саналады. Қауіп туындауы мүмкін емес, жалынның, бірақ және уытты жану өнімдері. Металл ұнтақтары бұл тұрғыда өте қауіпті, өйткені бұл жағдайда жалынды сөндіру қиын, өйткені көмірқышқыл газы немесе су сияқты қарапайым өрт сөндіргіш заттар қауіпті одан сайын күшейте түседі. 4.2 класты заттар мен бұйымдар: S қосымша қауіптіліксіз өздігінен жануға қабілетті заттар: - S1 органикалық сұйық; - S2 органикалық қатты; - S3 Бейорганикалық сұйық; - S4 Бейорганикалық қатты; - S5 Органометаллдық; SW өздігінен жануға қабілетті, сумен жанасқанда тез тұтанатын газдар бөлетін заттар; SO өздігінен жануға қабілетті, тотықтырғыш заттар; ST өздігінен жануға қабілетті, уытты заттар: - ST1 органикалық уытты сұйық; - ST2 органикалық уытты қатты; - ST3 Бейорганикалық уытты сұйық; - ST4 Бейорганикалық уытты қатты; SC өздігінен жануға қабілетті, коррозиялық заттар: - SC1 органикалық коррозиялық сұйық; - SC2 органикалық коррозиялық қатты; - SC3 Бейорганикалық коррозиялық сұйық; - SC4 Бейорганикалық коррозиялық қатты. 4.3 класс заттары мен бұйымдары мыналарға бөлінеді: W сумен жанасқан кезде тез тұтанатын газдарды қосымша қауіптіліксіз бөлетін заттар, сондай-ақ құрамында осындай заттар бар бұйымдар: - W1 Сұйық; - W2 Қатты; - W3 Өнімдері; |