Дипломдық жоба бес негiзгi 5 бөлiмдерден тұрады: геологиялық; технологиялық және арнайы; экономикалық

Геологиялық ортаға жобаны жүзеге асыру кезінде әсер ететін негізгі факторлар келесі жұмыстардың түрлері болып табылады:

1. 
   ұңғыларды бұрғылау және жабдықтау;
   
2. 
   көлік тасымалы;
   

1. 
   ұңғыларды жабдықтау бойынша дайындау жұмыстарын жүргізген кезде тау жыныстарының тұтастығының бұзылуы.
   
2. 
   ұңғыларды пайдалану кезінде тау жыныстарының табиғи жатысы бұзылады.
   

Ұңғыларды бұрғылау кезінде техногендік әсер ету ұңғыны бұрғылаудың барлық тереңдігі бойынша тау жыныстарының массивінде болады. Бірақ ұңғыларды бұрғылау кезінде геологиялық орта құрылымының бұзылуы. Бұрғылау уақытының аздығы себепті минимал болады деп бағаланады. Ұңғыларды бағалау және пайдалану кезінде әсер ету.

Мұнай өндіру процесінде геологиялық ортаға әсер ететін негізгі, ластаушы заттар мұнай және ілеспе қабат сулары болып табылады. Жер бетіне қабат суларының түсуі инфилтрация және сұйық фазадағы инфлюация нәтижесідегі, су көздерінің тұздануымен қауіпті. Ұңғыларды пайдалану кезінде қоршаған ортаға ең көп қауіп төндіретін апаттық тастандылар және мұнайдың фонтандануы, мұнай және су құбырларының апаттық жарулары.

Кен орнының пайдалану кезінде ластанудың негізгі көздері ұңғыша конструкциясы болып табылады. Ұңғыларды қабылданған конструкциясы қабаттарды сапалы қатыстырмақтарға және тау жыныстарының гидрожарылуын болмауына мүмкіндік береді. Жоғарғы горизонттарды оқшаулау үшін сағаға дейін цементтелетін кондуктор көзделген. Ұңғыманың бекітілуін жоғарлату үшін нақты геологиялық жағдайларға сай келетін әртүрлі томпонаж материалдары қолданылады.

Сонымен ұңғыларды бұрғылау және пайдалану кезінде геологиялық ортаға әсер етудің негізгі салдары жер беті және жер асты сулары жоғарғы горизоттардың ластануы болып табылады.

Жұмыс жүргізген кезде бұрғылаудың экологиялық қауіпсіз үрдісін таңдау, өндіру және бұрғылауды табиғи қорғайтын технологияларды пайдалану керек. Мұның негізгі қағидалары:

1. 
   табиғи ортаның объектілеріне белсенді әсер етуі және ластауы аз материалдарды, техникалық құралдарды және технологиялық үрдістерді пайдалану.
   
2. 
   ұңғыларды пайдалану және бұрғылау бойынша жұмыстар жүргізген кезде қалдықтардың түзілуін минемал көлемдерін қамтамасыз ету.
   

Жер ресурстарының жағдайы туралы жалпы мәлімет және жердің бүлінуін алдын алу шаралары

Пластанған заттардың топыраққа, содан соң жер асты суларына түсуінің алдын алу үшін барлық технологиялық алаңдарды (агрегатты блок, қабылдағыш ыдыс, сорап блогы және басқалардың астына) цементті сазды қоспамен жабылады. Технологиялық переферияға қарай өңестеледі.

Ілеспе сулармен қатар жер асты сулардың ластану көзі мұнайдаболуы мүмкін. Шығарылатын және сорап желілерінен өткен кезде ағып кетуі мүмкін.

Тізілген ластану көздері ұңғыларды сынағанда әрдайым болып тұрады. Аз уақыт әсер ететін көздер, жергілікті мұнай құбырларында жер бетіне мұнайдың төгілуі сулы горизонттаға тұзды сулардың ағуы және олардың құбыр сырты кеңістігінің саңылаусыздығы бұзылған кезде ұңғы оқпаның бойымен жер бетіне төгілуі, ұңғыма тізбектерінің жарылуы және т.б. жатады.

Мұнайға бұрғылағанда және ұңғыларды пайдаланғанда қалдықтар көп түзілетіні бізге белгілі. Оларға істен шыққан, тұзға қаныққан бұрғылау ерітіндісі, бұрғылау шыламы тастанды сулар жатады. Барлық бұл қалдықтардың токсидтілігі бұрғылау реогентінің құрамы мен қабаттағы мұнайдың болуымен, қабат суларының құрамымен анықталады. Істен шыққан бұрғылау ерітіндісінің, бұрғылау шыламының, бұрғылау тастанды суларының құрамында әдетте барлық кластағы органикалық заттардың жоғары құрамы байқалады. Соның ішінде мұнай және мұнай өнімдері, еріген тұздар ұсақ дисперсті колоидты фракциялар, ауыр металлдар кездеседі.

Бұрғылау тастанды суларын жоюдың ең тиімді бағыты бұрғылаудың техникалық қажеттіліктеріне қайтадан пайдалану бағытын ұстай отырып айналмалы сумен қамтамасыз ету жүйесіне енгізу болып табылады.

21.07.99 жылғы ҚР Үкіметі №1019 “ҚР мұнай және газ кен орындарын игерудің жалпы ережелерін бекіту туралы жарлығының” “Кен орындарын бұрғылау үрдісінде қоршаған табиғи ортаның қойнауын қорғау” 11-ші бабының 304-ші пунктіне сәйкес ұңғыларды бұрғылау кезінде бұрғылау ерітіндісін дайындау және тазалау амбарсыз тәсілді қолдана отырып жүргізілуі тиіс. Шлам амбарларын салу тек қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстар министрлігімен келісілген жағдайда рұхсат етіледі. Осыған байланысты өндіріс қалдықтарын арнайы шлам ыдыстарына жинап келісім шарт бойынша шлам жинағыштарға шығару жобамен көзделген.

Ластаушы заттардың номенклатурасын анықтау т/ж

Қалдықтар кешенінің құрамына суммация әсері бар заттардың бес тобы кіреді.

1. 
   азоттың екіқышқылды + күкіртті ангидрид
   
2. 
   күкіртті ангидрид + күкіртті сутек
   
3. 
   күкіртті ангидрид + күкірт қышқылының аэрозолі
   
4. 
   күкіртті ангидрид + фторлы сутек
   
5. 
   фторлы сутек + фторлар
   

Кесте 5.1

Заттардың шекті мүмкін концентрациясы (ШМК).

Заттар	ШМКж.з мг/м3	ШМКм.б.р мг/м3	УМКа.а мг/м3	ШМКс мг/л	ШМКорг мг/л
1. Мұнай 2. Күкірт сутек 3. Метилмеркаптан 4. Этилмеркаптан 5. Диалкилдисульфиды 6. Едкий натр 7. Натрий сульфиды 8. Натрий сульфаты 9. Натрий үшсульфаты 10. Натрий карбонаты 11. Азот оксиді Барлығы:	10 10 0,8 1,0 50 0,5 0,2 10 10 2 5 0,04	0,008 1*10-4 0,3	3*10-5 0,01 0,01 0,04	0,3 0,03 0,0002 0,16 2,50,35	0,1 0,04 0,35

ШМК_ж.з - жұмыс зонасының ауасындағы химиялық заттардың шекті мүмкін концентрациясы;

ШМК_м.б.р - елді жерлердің ауасындағы химиялық заттардың шекті мүмкін максималды – бір реттік концентрациясы;

УМК_а.а (БҚӘД) – есептеу жолымен бекітілген атмосфералық ауадағы химиялық заттардың уақытша мүмкін концентрация (бағыт көрсетілген қауіпсіз әрекет деңгейі);

ШМК_с – судағы химиялық заттардың шекті мүмкін концентрациясы;

ШМК_орг – органикалық көрсеткіштер (иіс, дәм) бойынша анықталатын судағы химиялық заттың шекті мүмкін концентрациясы (0-1 балл).