Эволюция ілімі табиғаттың тарихи дамуының жалпы заңдылықтары және қозғаушы күштері жайлы ілім. Эволюцияның негізгі дәуірлері



бет125/131
Дата20.09.2023
өлшемі0,75 Mb.
#109266
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   131
Байланысты:
Эволюция ілімі табиғаттың тарихи дамуының жалпы заңдылықтары жән-emirsaba.org

Протоантроп сатысы. Есептеулер бойынша 1 млн.750 мың жыл алдын өмір сүрген. Олар тік жүрген, ми көлемі 530 см кубтай болған. Олар дәл қазіргі адамдар тегі ме , жоқ па, ол әлі белгісіз.

Археантроп сатысы. Бұл питекантроптар бұдан 1-1,3 млн. жыл алдын өмір сүрген. Ми көлемі 800-1200 см кубтай болған. Тек анатомиялық белгілерін зерттеу адамның пайда болуын түсіндіре алмайды. Адам пайда болуда олардың еңбек қызметінің, топ аралық қарым-қатынаста тілінің шығуы сияқты прогрессивті дамуында аса маңызды рөл атқарды. Тік жүру адам эволюциясында ірі екі араморфозға әкеп соқтырды. Ол біріншіден, оның алдыңғы екі қолын еңбек етуге босатты. Екіншіден, тік жүрудің арқасында олар қабылдайтын ақпараттары молайды. Информация еңбекпен қоса олардың миының күшті дамуына себеп болды. Ми көлемінің артуы олардың еңбек қызметінің де, сөйлеу қызметінің де жақсы дамуына әсер етті. Гомо еректус әр түрлі ағаштан, тастан құралдар жасай алды. Отты пайдаланып, тамақта пісіре бастады.

Палеантроп сатысы немесе неандертал адамы Гомо еректус пен қазіргі адам арасын байланыстыратын буын. Оның миының көлемі 1200-1400 см. куб.

Неантроп сатысы (казіргі адам типі). Қазіргі адам типінің неандертал адамдарының қандай түрінен пайда болғаны белгісіз. Оны кроманион адамы типі деп атайды. Гомо сапиенс Жердің кай бөлігінде пайда болғаны да әлі тартыс. Неантроп немесе кроманион адамының еңбек етуіне, сөйлеуіне байланысты миы жақсы дамыған. Саналы адамның қалыптасуында мына екі ерекшелікті атап айтуымыз керек. Бір жағынан Гомо сапиенстің морфологиялық түрі қалыптасты, екінші жағынан, неантропта мәдениеті жылдам көтеріле бастады. Жаңа адамда морфологиялық типі тұрақты қалыптасқан соң, оның биологиялық эволюциясы біртіндеп бәсеңдеп өшті де, оның орнына ол әлеуметтік дамуға көшті.
Эволюциялық жағынан алғанда адамның пайда болуы ете ірі араморфоз болып табылады. Ол арогенезге тән заңдылықтармен сипатталады. Антропогенездің жалпы заңдылығы—ол үдемелі қарқында жүрді. Австролопитектер эволюциясы 7 млн.жылға созылса, Гомо еректус 1-1,3 млн.жылға, неандертал адамы 200-500 мың жылға, ал қазіргі типтгегі адам - Гомо сапиенс 40 мың жылда пайда болды.
Гоминидтердің филогенетикалық дамуы мозаикалық эволюцияның жарқын мысалы. Ол органдардың және органдар жүйесінің даму қарқыны әртүрлі екендігін көрсетті. Мидың карқынды дамуы Гомо габилистен басталды. Мидың прогессивті эволюциясы алдында адамның тік жүруіне байланысты дене құрылысының қалыптасуы жүрді.
Ангропогенездің өзіне тән сипаты — ол бір бағытта, тік жүруіне байланысты жүрді. Нәтижесінде тіршілік ортасы жөніндегі информациялар жинақталды. Ол ұрпағына беріле бастады. Ұйымдық құрылымы жетіле түсті. Бірақ антропогенездің де басқа жануарлар эволюциясы сияқты қатаң бір бағтта жүрмегендігін айтуымыз керек. Гоминид тұқымдасының шежіресі де жылқы тұқымдастардың шежіресне ұқсас.
Қазіргі адамзат морфофизиологиялық алуан түрлілігіне қарамастан расалар арасында генетикалық оқшаулану жоқ, бір биологиялық түрге жатады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   121   122   123   124   125   126   127   128   ...   131




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет