Филология факультеті Теориялық және қолданбалы тіл білімі кафедрасы



Pdf көрінісі
бет51/159
Дата07.01.2022
өлшемі1 Mb.
#19718
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   159
Байланысты:
ktj 20522

барғысы келеди. Өзбек тілінде: Мен эса сизни хам чиройли хам хушбуй гулнинг номи билан 

атагим келди. – А я захотел и вас назвать именем красивого и стройного цветка.  

Тілек,  мақсатты,  ниетті  білдіретін  хабарлы  сөйлем  баяндауышы  етістіктің  өзбек 

тілінде -моқ, қарақалпақ, қазақ тілінде  -мақ // -мек + өзбек тілінде –чи,  қарақалпақ, қазақ 

тілінде  -  шы//-ші    арқылы  білдіріледі.  Мысалы,  өзбек  тілінде:  Энди  сенинг  билан  туй 



маслахатини  қилмоқчи  эдик.    –  Теперь  хотели  посоветоваться  с  тобой  насчет  свадьбы. 

Қарақалпақ  тілінде:  Бул  жерде  питейн  деп  турган  отыз  еки  жайдан  тағы  басқа 



отызлаған жай салынбақшы.  

Тілек,  мақсатты,  ниетті  білдіретін  хабарлы  сөйлемнің  қарақалпақ  тілінде  жасалу 

жолы ерекшеленеді. Оның жасалуына – (а) жақ, -(е) жақ қосымшасы қатысады. Мысалы: 

Ауа,  сондай  курсты  бизде  шөлкемлестирежакбыз.  –  Да,  мы  хотим  организовать  такой 

курс.  


Ал  татар  тілінде  болымсыз  сөйлемдер  инкарь  жөмләләр  деп  аталады.  Олардың 

жасалу жолдарына мыналар жатады:  

а) ма-мә: Гали бүген мәктәпкә килмәде.  

б) түгел: Әминә врач түгел.  

в) юк:  Минем ручкам юк.  

г) интонация:  



- Ул әле кайтканмы?  

- Кайткан! (кайтмый ни)  

- Язган ди! Язмыйни. 

д) сұраулы сөйлемге жауап сапасында жұмсалғанда:  

- Ник кенә барсын!  

- Ни өчен барыйм соң мин анда!  

Татар  тіліндегі  хабарлы  болымсыз  сөйлемдердің  болымды  сөйлемдермен 

арақатысында  ерекшелік  байқалады.  Ол  мынадай:  бір  хабарлы  сөйлем  құрамында  екі 

болымсыздық көрсеткіші болса, ол болымды сөйлемге айналады. Бұл туралы М.З.Зәкиев 

баяндай отырып, мынадай мысал келтіреді: тырышмады түгел – тырышты. Акчасы да 





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   159




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет