Гидрология рубержка
Гидрология, оның пəні мен міндеттері
жүктеу/скачать 180,29 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 33. Су ресурстары жəне оның халық шаруашылығындағы маңызы
| 32. Гидрология, оның пəні мен міндеттері.
Планетамыздағы су қабығын — гидросфераны: оның қасиеттерін, ондағы өтіп жатқан процестерді, оның атмосферамен, литосферамен жəне биосферамен байланысын зерттеумен айналысатын ғылым саласы гидрология деп аталады. «Гидрология» сөзі екі грек сөзінің (гидро — су, логос — ғылым, ілім) қосылуынан пайда болған, яғни су туралы ғылым дегенді білдіреді. Гидрология жердің жəне оның су қабығының физикалық, географиялық қасиеттерін зерттейтін ғылымдар кешеніне жатады. Гидрология пəнінің көмегімен келесі су объектілері: мұхиттар, теңіздер, өзендер мен көлдер бөгендер, батпақтар, мұздықтар, топырақ жəне жер асты сулары зерттеледі. Гидрология ең алдымен метеорологиямен яғни атмосфера жəне ондағы өтіп жатқан процестерді, оның ылғал айналымы жəне судың булануын зерттейтін бөлімдерімен өте тығыз байланыста. Су қабығы мен жер қыртысының- (литосфера) өзара байланысы жер бетінің тікелей судың əсерімен калыптасатынынан айқын көрінеді. Ал жер бедері өз кезегінде су ағыстарының пайда болуына үлкен əсер етеді. 33. Су ресурстары жəне оның халық шаруашылығындағы маңызы Су ресурстары-бұл жер үсті жəне жер асты суларын қамтитын планетадағы Тұщы су қоры. Кең мағынада-сұйық, қатты жəне газ тəрізді күйдегі сулар жəне олардың жердегі таралуы. Су ресурстары-бұл гидросфераның барлық сулары, яғни өзендер, көлдер, каналдар, су қоймалары, теңіздер мен мұхиттар, жер асты сулары, топырақ ылғалдылығы, таулы жəне полярлық мұздықтардың суы (мұздары), атмосфераның су буы. Су ресурстарының жалпы көлемі (біржолғы қоры) 1390 млн км3 құрайды, оның ішінде 1340 млн км3 — əлемдік мұхит суы. 3% - дан азы Тұщы су, оның тек 0,3% - ы техникалық қол жетімді. Су ресурстары жаңартылатын болып саналады, дегенмен су ресурстары пайдаланылғаннан кейін қандай жылдамдықпен жаңартылатыны жəне олардың жетіспеушілігі жердің экожүйесіне қаншалықты қауіп төндіретіні əлі белгісіз. Су ресурстарын тұтынушылар ауылшаруашылық, өндірістік жəне тұрмыстық болып бөлінеді. Судың 70% — ға жуығы ауыл шаруашылығында, 22% - ға жуығы өнеркəсіпте, 8% - ға жуығы үй шаруашылығының тұрмыстық тұтынуына жұмсалады[2]. Ауыл шаруашылығында су тек дақылдарды суаруға ғана емес, сонымен қатар жер асты суларының қорын толықтыруға (жер асты суларының деңгейінің тез төмендеуіне жол бермеу үшін), топырақта жиналған тұздарды өңделген дақылдар аймағының тамырынан төмен тереңдікке дейін жууға (немесе шаймалауға), зиянкестер мен ауруларға қарсы бүркуге, ауыл шаруашылығы дақылдарын суаруға пайдаланылады жиналған өнімді өңдеуге арналған жануарлар. Суды көп қажет ететін салалардың бірі-целлюлоза-қағаз өнеркəсібі. Сондай-ақ, суды көп тұтынады металлургия жəне тоқыма өнеркəсібі. Су гидроэнергетикада да қолданылады. жүктеу/скачать 180,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|