I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы



Pdf көрінісі
бет487/542
Дата16.04.2022
өлшемі4,57 Mb.
#31208
1   ...   483   484   485   486   487   488   489   490   ...   542
Байланысты:
1560766279 (1)

2- 
мәтін 
 
Арқар - қой тұқымдасына жататын жануар. Өзінің денесі сымбатты, биіктігі 125 сантиметрге, 
салмағы  200  килограмға  дейін  жетеді.  Жазда  арқасы  мен  бүйірі  коңыр,  бауыр  жағы  акшыл 
түсті  келеді.  Еркегінде  де,  ұрғашысында  да  мүйіз  болады.  Құлжасының  мүйізі  ірі,  бұралып 
иілген,  айшықты,  аналығынікі  нәзік,  өте  қысқа,  бозғылт  қоңыр  түсті  болады.  Мүйізіндегі 
сақинаға қарап жасын анықтайды. 
Арқар негізінен Орта және Орталык Азияның тауларын, Азияның оңтүстігіндегі тауларды 
мекендейді. Арқар — биік тауларда тіршілік етуге бейім, аязға өте төзімді жануар. 
Арқар көбінесе үйір-үйірімен жүреді. Көбіне, көгалды шоқылардың арасындагы далалы өңірде 
жайылады.  Қыста  салқын  түссе,  таудың  етегіне,  көктем  мен  жазда  таудың  субальпілік 
белдеуіне  қарай  ауысады.  Бұл  мезгілде  олар  10-15-тен  топтанып  жүреді.  Тек  жазда  көбею 
кезінде бөліне бастайды, кебіне егіз туады. Аркарлардың басты жауы - қасқыр мен барыс. 


302 
 
 
Арқар  дәмді  ет,  сапалы  тері  беретін  аң  болып  саналады.  Алайда  саны  жылдан-жылға  азайып 
барады. Сондықтан казір оны аулауға тыйым салынған. Қазакстан Ғылым академиясының бір 
топ  ғалымдары  арқарды  меринос  қойымен  будандастыру  аркылы  казақтың  асыл  тұқымды 
арқар-меринос қойын шығарды. 
 
3. Қазақстан ғалымдары қандай ғылыми жаңалық ашты? 
A) Арқардың тіршілік ету ортасын айқындады 
B) Арқар терісінің сапалылығын дәлелдеді 
C) Арқардың мүйізіне карап жасын анықтады 
D) Арқардан төрт түлік түрін шығарды 
E) Арқардың төлдеу ерекшелігін көрсетті 
4. Аркардың негізгі жауы нелер? 
A) Шөп қоректілер 
C) Үй жануарлары 
E) Жұптұяқтылар 
B) Жыртқыш кұстар 
D) Жыртқыш аңдар 
5. Неліктен арқарды аулауға тыйым салынған? 
A) Саны жылдан-жылға азайып бара жатқандықтан 
B) Мүйізі үлкен болғандықтан 
C) Егіз төл беретіндіктен 
D) Сирек төлдейтіндіктен 
E) Меринос қойымен будандастыратындықтан 
6. Арқар қандай жерлерді мекендейді? 
A) Құмдауыт ойпаттарды 
B) Жазық даланы 
C) Eric алқаптарын 
D) Шөлейт жерлерді 
E) Тау бөктерлерін 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   483   484   485   486   487   488   489   490   ...   542




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет