Иб. Юсупов куншығыс жолаушысына

 

*       *       * 

 

Мне шабдал бағы айнамнан сғалап,  

Губелек абажурды айланып шабар.  

«Хатынгда бизди жаз» деп етеди талап,—  

Узақтағы достынга жаз бизден хабар». 

 

«Бизди-де жаз» дейди алтын далалар,  

Бархыт жонгышқалықлар, жузим бағлары,  

Қара коз қурдаслар, қуунақ балалар,  

Саған салем айт деп сорайды бари. 

 

Олар-да кормеген Болгарияны,  

Брақ «ол бахытқа жетиссин» дейди.  

Дослық деп соғады олардынг қаны,  

Болгар жасларына бахыт тлейди. 

 

Дина, блесеиг-ғой бзинг жаслардынг—  

Уатан жониндеги уғымы қандай кенг!  

Бизде уатан десе тусинер ҳарь ким  

Он еки тенгиздинг арасын бирден. 

 

77

 

 

 

Достым, бул тусиник еле кенгейер,  

Еле жер жузининг гуллан жаслары —  

Путкил планетаны озь уатаным дер,  

Сол кунди тезлетуге жумсайық бари. 

 

Саған улги болсын бул кенг муҳаббет, 

Ленин идеясы болсын мадеткер. 

Мангги шешек атсын дослық ҳамь ҳурмет, 

Усы тлегимди досларға жеткер. 

 

*       *       * 

 

Бринши хатым тамам, сойтип, Динажан.  

Жазып тур. Досларынга салем айт бизден.  

«ЗИМ»-ди ходлапатыр далада ағаам  

Демек станцияға кетемнз тезден.. 

 

Уйқымды урлапты бахытлы сезим,  

Мне, аул устинде қанат жайды танг...  

Москваға барған сонг жазарман изин.  

Қолынгды қсаман, хош. Достынг Арухан. 

 

                           Декабрь-февраль. 1957-ж. 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

78

 

 

 

ПИРАМИДА ҚАСЫНДАҒЫ ҚУЎАНЫШ 

 

Узағына жыламас Мысыр... 

(Леся Украинка) 

 

Кӛрип турман,  

Сфинкс, сен мыйык тартасаң,  

Күл жадырап жас әўлад ушын... 

(Фатхи Кура) 

 

I. 

 

Мине, бәҳәр келди. Қуслар ағылар,  

Аўыр қанатлары талып келеди.  

Алыстан сап тартқан азат тырналар,  

Қуўанышлы хабар алып келеди.  

Мен Әмиў бойында турып жаланбас,  

Оларға қарайман кӛп ўақтан бери.  

Кӛз алдымда дәрья, куслар ҳәм қуяш,  

Кеўлимде мүбәрек Нил мәнзиллери.  

О, Нил мәнзиллери, ыссы саҳралар,  

Гәўмис бананлардың капырық саясы;  

Мезгил теңизине шӛккен қалалар,  

Инсан ӛмириниң, тарийхтың басы!  

О, Нил мәнзиллери мың жыллар бойлап,  

Суўдың ортасында — шӛллеген жерлер! 

Бунда баскыншылар мудам той-тойлап,  

Ӛз мийнетинен ҳәз кӛрмеген жерлер.  

Бунда пирғаўымлар даңқ ҳәйкеллерин,  

Қуллар қолы менен таўдан дүзеткен.  

Шегирткедей жалмап кирген еллерин, —   

Бул жерден тойымсыз Искендер ӛткен...  

О, бирақ ҳәзирги басқыншылардың,  

Қылўасы жанында ойыншық олар.  

Ҳәр басқан кәдеми апат булардың,  

Тилинде «капитал» деген бир сӛз бар.  

79

 

 

 

Усы сӛз олардың қудайының аты,  

Бул сӛз — еркинликке қәўиплирек тордан,  

Ол курдым айдарҳа, — мунай магнаты.  

Темир ӛңешлерден халық қанын сорған,  

Араб қаны ағар бул ӛңешлерден.  

Арғы жүзде лордлар бәзим қурады.  

Бунда ашлық улып қапырық кәнлерден,  

Муңлы сақиялар

9

 жылап турады. 

 

Жоғал Нил бойынан, үш бас айдарҳа!  

Минекей ләң болды және бир басың.  

Суўдан тумсық созып, қылғынып бәрҳа,  

Сен жутпакшы болдың араб қуяшын.  

Саған нәлет айтар: азатлық кӛксеген,  

Жаралы Порт — Саидтың жүректе аҳы.  

Ҳәм жыл үш ирет егин ексе де,  

Нанға жарымаған мысыр феллаҳы.  

Нәлет дер, хорланып, теңизге батқан,  

Үнсиз саркофаглар — бабалар кәбири.  

Жоғал ыссы хамсин, гүлди қуўратқан

10

,  

Жетер бул жерлердиң тартқан жәбири! 

 

2 

 

Бүгин Мысыр үстинде байрам куяшы,  

Қуўаныш нурларын молдан шашпақта.  

Бүгин Нил — Африка артериясы,  

Азатлық йошынан қайнап таспақта.  

Бомба жаралаған пальма ағашы,  

Бүгин бәҳәр менен сыбырласпақта.  

Бүгин араб қызы, араб анасы,  

Чадрасын шадлы кӛзден ашпақта.  

Бүгин Гизениң кӛп пирамидасы —  

                                                 

9

 Сақия – Шығыр. 

10

 Хамсин – Африкадағы аңызақ жел. И.Ю. 

80

 

 

 

Қасында араблар қуўаныспакта.  

Ӛйткени, соққы жеп жаўлар саспақта,  

Ӛйткени, Нил бүгин толып таспақта.. . 

 

3. 

 

Ертектен еситтим мен еки колы —  

Еки материкке байланған дәўди.  

Сол дәў булқынды да енди бул жолы,  

Үзди ашыў менен қанлы буғаўды,  

Шӛллетер теңиздиң дузлы ҳаўасы,  

Африка әптабы бетке урады.  

Мазалы Нил суўы дәў шӛлин басып,  

Ол қатты керилип жағада турады.  

Мине ол киятыр жазып жаўырнын,  

Түйди он бармағын жуп алақанға.  

Ашыўлы қәдеми, келбети оның,  

Мегзер ғәзепленген феллаҳ  — дийханға.  

Ҳәзир минип бәлент пирамидаға,  

Ол душпанларының үстинен күледи.  

Жат шынжырды үзген Мысыр, Сирия,  

Ӛз буғаўын да үзерин ол биледи. 

 

                                                            1958-жыл 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

81

 

 

 

МАЗМУНЫ 

 

Таллы жағыс—туған маканым 

 

Кун шыгыс жолаушысына. 

Қара тал. 

 

Корсенг сондай бир жагысты. 

Туысқан партиямыз, рахмет саған. 

Қобыз. 

Кегейли. 

Булақ ҳаққында баллада. 

Сенинг қолларынг. 

Революция солдатыменен ушырасу. 

Аль-Бируни туылған жерде. 

Мухаллес. 

 

Омир ҳамь ышқы 

 

Рубаят. 

Омир философиясы. 

Озбек сазы. 

Жолаушынынг тунги қосығы (Гетеден). 

Тенгих ҳамь сен. 

Магнолия. 

Ақтас романтикасы. 

Гейнеден. 

Қой, дангқпараз болыудан уял. 

Монтер бала сым тартып келди. 

Қурық. 

Қума сулу айнангнынг алдынан. 

Қосығым сенинг журегинг янглы. 

Ҳафизға (Гѐтеден). 

Зулейхаға (Гѐтеден). 

Ай ҳамь қосық. 

Шынтлап суйген кеул ҳаслан айнымас. 

82

 

 

 

Тислерингде барма маргиянг? 

Еки айнек. 

Анарь гулледи. 

Гай Валерий Катуллдан. 

Булақ (Ҳамид Ғуламнан). 

Гулзар ҳамь яр (Шукурулладан). 

Шогирме. 

 

Дослық соқпақлары 

 

Россия қуяш ели. 

Шексиз туысқанлық муҳаббетпенен. 

Саған асығып. 

Рус тенгизине. 

Қара тенгиз жатар аймалап. 

Бир гул уздим Чиршық бойынан. 

Гоззал Юпшара. 

Ноғайларға. 

Алатаудан самал. 

Арашан. 

Сулу екен Алма-атанынг қызлары. 

Алжир қзы Жамилаға. 

Болгар қзына хат. 

Пирамида қасындағы қуаныш.