Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы



Pdf көрінісі
бет348/373
Дата24.11.2023
өлшемі4,57 Mb.
#125608
1   ...   344   345   346   347   348   349   350   351   ...   373
Байланысты:
OKU SAUAT 2019 (1)-1

11.
 
Гүлдердің армандауына себеп болған не?
D)
Гүлдер айтысы 
E)
Қызыл қанат көбелек 
A)
Жел 
B)
Жұлдыздар 
C)
Көбелек 
D)
Құмырсқа 
E)
Қарағай 
12.
 
Құмырсқаның: «Қолдан келмейтін әрекеттін қамын жеп, босқа әуреленбей-ақ қойыңдар» 
деген сөздері қандай мақсатпен айтылған?
A.
Қанаттандыру үшін 
B.
Қол үшын беру үшін 
C.
Көңілін көтеру үшін 
D.
Босқа үміттендірмеу үшін 
E.
Жігерлендіру үшін 
4-
 
мәтін 
Жуықта Шығыс Қазақстанның Қатонқарағай және Күршім аудандарында 50-ден астам сұңқар 
мен ителгі еркіндікке жіберілді. Кезінде контрабандалық жолмен шетелдерге өтіп кеткен 
құстар аймаққа Біріккен Араб Әмірлігінен әкелініп отыр. Дубай қаласындағы экологиялық 
агенттіктің бұл жобасы әлемде 18 жыл көлемінде жүзеге асырылып келеді. Осыған 
байланысты құрылған арнайы қор «Қызыл кітапқа» енген және жылдан-жылға азайып бара 
жатқан сұңқарлардың санын қалпына келтірумен айналысады. Арабтар аңшылыққа 
пайдаланатын құстарды еркіндікке жіберу жөніндегі жобасын бұған дейін Қырғызстан және 
Пәкістан елдерінде жүргізген. Соңғы бірнеше жыл ішінде бұл ауқымды экологиялық шараға 
Қазақстан да қатысып отыр. Басына сәлде киіп, ақ киімге оранған арабтардың Алтай өңіріне 
келуі - күнде бола бермейтін оқиға. Сондықтан болар, қонактардың әрбір әрекеті мен жүріс- 
тұрысын бақылау көпшілік үшін қызықты болды. Саятшылық пен құсбегілік қазақтың канына 
сіңген өнер болса да, арабтардан үйренетін тәжірибе көп. Олар сұңқарды аса қасиетті құс 
санағандықтан, Араб Әмірлігінде онымен тек ақсүйектер ғана саятшылык кұратын керінеді. 
Сонымен бірге, арабтың ежелгі дәстүрі бойынша, аңшылықка 2 жыл пайдаланылган кұс 
міндетті түрде еркіндікке жіберіліп отырған. Өйткені, адамзат баласы жабайы табиғаттағы 
сұңқар мен ителгі санының азаюына залал келтірмеуі тиіс. Қазір әлемнің бірқатар елдерінде 
жүзеге асырылып отырган осы экологиялық бағдарлама да дәстүрдің негізінде жасалыпты. 
Біріккен Араб Әмірлігі табиғат ресурстарына өте бай. Сондықтан да біз жабайы табиғатқа зиян 
келтірмеуіміз және құстың санын көбейтуге болашақта да өз үлесімізді қосуымыз қажет. 
Арабтардың аңға шығу дәстүрі бойынша сұңқарлар екі жылдан кейін бостандыққа жіберіліп 
тұрған. Өйткені соңғы 10 жылда сұңқарды браконьерлік жолмен аулап, шетелге сататындар 
көбейіп кетті. 
Араб Әмірлігінде сұңқар мен ителгіні әлемдік деңгейде қорғау жөніндегі бағдарламаға 
мемлекет жан-жақты қолдау жасап тұрады. Құстарды бостандыққа жіберуге осы экологиялык 
жобаның жетекшісі, жоғары мәртебелі шейх Мухаммед Ахмет Аль Баварди Шығыс Қазақстанға 
арнайы келіпті. Ол Күршім және Қатонқарағай өңірінің таулы, өзенді жерлеріне ұшырылған 
сұңқарды жеке бақылап, әрқайсысын суретке түсіріп отырды. Акцияны ұйымдастырушылар, 
ең бастысы, еркіндікке жіберілген құстар қайтадан браконьерлердің қолына түспесе дейді. 
- Біз бұл жобаны Қазақстанда жүзеге асырудың тиімді екендігіне көз жеткіздік. Бұл өңірдің 
табиғаты сұңқар және ителгі сияқты құстарға өте қолайлы. Олардың жабайы ортаға 
бейімделіп, өз қорегін табуына барлық жағдай бар. Ең бастысы, құстар табиғат жауларының 
қолына түспесе болғаны, - дейді экологиялык жобаның жетекшісі, жоғары мәртебелі шейх 
Мухаммед Ахмет Аль-Баварди. 
Жалпы Араб елдері бұл жобаны халықаралық денгейде жүзеге асыруға қыруар қаржы жұмсап 
келеді. Мәселен, мына сұңқарлар осыған дейін Дубайдагы арнайы кұстардың емханасында 
сауығып шыққан. Арабтар оның әрқайсысына құны 2 мың доллар тұратын электрондық 
қондырғылар тақты. Салмағы бар-жоғы 9 грамдық күннен қуат алатын спутниктік жабдық 
арқылы сұңқарларды болашақта да бақылауға болады. Дәстүр бойынша әрбір сұңқардан кейін 
онын соңынан көгершін ұшырылды. Бұл әдіс жыртқыш құстың аңшылык машығын есіне 
түсіруі үшін қажет. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   344   345   346   347   348   349   350   351   ...   373




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет