Жылдар аралығындағы зерттеулердегі есімдіктерді жіктеуге қатысты ұстанымдар


Қазақ тіліндегі сан есімнің мағыналық топтарын жіктеуге қатысты пікірталастар



бет71/130
Дата10.05.2022
өлшемі0,72 Mb.
#33868
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   130
39. Қазақ тіліндегі сан есімнің мағыналық топтарын жіктеуге қатысты пікірталастар

Сан есімдердің сөз табы ретіндегі ерекшелігі олардың сөз таптары жүйесіндегі орны, мағыналық сипаты, қызметі және басқа сөз таптарымен арақатынасы негізінде анықталады. А. Байтұрсынұлы сан есімді нәрселердің есебін һәм ретін көрсететін сөздер ретінде анықтаса, Қ. Жұбанов сан есімді «заттың не істің сан белгісін көрсететін, реттік үстеуін ертетін, зат есімге де, етістікке де анықтауыш бола алатын, анықтауыш күйінде өзі мен анықталушысының аралығына зат есім анықтауышты амалсыз салатын, сын есім анықтауышты еркін салатын түбір» деп сипаттайды.

Ғалым А. Байтұрсынұлы сан есімдерді есептік, реттік және темілдік сан есімдер тәрізді үш топқа бөліп, заттың есебін көрсететін сан есімдерді есептік, ретін көрсететін сан есімдерді реттік, ал нәрсенің бүтіні емес, бөлшегінің санын көрсететін сан есімдерді темілдік деп атайды. Бұл топтастыруда жинақтау сан есімдері есептік сан есімдердің бір түрі ретінде қаралса, темілдік сан есімдер қатарындағы сөздер жарты,жарым,ширек сан есімге жатпағанымен, сан есімнің бұл түріне берілген анықтама бөлшектік сан есімдердің сипатына сәйкес келеді. А. Ысқақов, Н.Оралбай сан есімдердің есептік, реттік,болжалдық,жинақтық,топтық,бөлшектік сан есім тәрізді алты тобын бөліп көрсетеді. Қазақ тілі морфологиясына қатысты ғылыми еңбектерде сан есімдердің мағыналық топтарға бөлінуінде а йтарлықтай өзгешелік болмағанымен, қазақ грамматикаларында олардың аталуы мен саны жағынан бірқатар ерекшеліктер бар. Атап айтқанда, «Қазіргі қазақ тілі» еңбегінде сан есімдер мағынасына қарай есептік сан, реттік сан, болжалдық сан, бөлшектік сан, жинақтық сан болып бес түрге бөлінсе, «Қазақ тілінің грамматикасы» мен «Қазақ грамматикасында» есептік,реттік,жинақтық,болжалдық,бөлшектік,топтық болып алты топқа бөлінеді.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   130




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет