Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет108/236
Дата22.12.2023
өлшемі1,76 Mb.
#143053
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   236
Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

Қадим жүйесінде
35
 
таңба болды.
 
Бұл классикалық араб
әліпбиі негізінде емес, жалпытүркілік әліпби болды. Оның 28-і
араб әліпбиіне сәйкес, 4-і парсы (
ژ 
(же),
گ 
(ге),
ﭻ 
(че)
ﭗ 
(пе)
әліпбиінен, 2-і түркі (
ﮎ 
(ңе), 
ﻭ 
(ве)
, 1-і ауған жазуынан (
ﻯ 
(иа-
мәжһул, е) 
алынды.
Ал араб тілінің өзінде 34 дыбыс (28 дауыссыз, 6 дауысты) 28
әріппен таңбаланады. Әріптердің 22-сі төрт көріністе (сөз басы,
сөз ортасы, сөз аяғы және жекеше түрде), 6-ы екі көріністе жа-
зылады.
Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстар жүйесі араб жазуында 3
таңбамен берілді. Ол фонемалардың ашық, қысаң, дифтонг бел-
гілеріне қарап топтастырылды: фатхамен <а>, <ә>, (е), кесрамен
<ы>, <і>, <е>; даммамен <о>, <ө>, 
<
ұ
>
, <ү>.
Бірақ қадим жүйесінің басты
ерекшелігіне
дауысты
Бұл дәріс мәтіні ф.ғ.к. Г.Мамырбекованың «XVIII-XIX ғғ. араб жазулы
қазақ жазбаларының графикалық-орфографиялық ерекшеліктері» атты фил.
ғыл. канд.дисс. негізінде (Алматы, 2006) жазылды.
166
167


дыбыстардың таңбаланбауы жатады. Мысалы: нече – 
ﻧﭼﻪ 
(
нче
),
йане –
ﻴﻨﻪ 
(
йне),
мұнда

ﻤﻨﺪﺍ 
(
мнда
),
қырғыз

ﻗﺮﻏﺯ 
(
қрғз
). Бұл
араб жазуындағы харакаттардың (қысқа дауыстылардың)
жазуда белгіленбеуінен шыққан. Харакаттар дауыссыз
дыбыстың асты-на не үстіне қосымша белгі болып қойылады.
Араб графикасындағы

> фонемасының ашық-қысаңдығы
айырылмағандықтан екі әріппен де берілді. Сонда <


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   236




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет