Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы


Құрылтай қарарында қабылданған емле ережелері



Pdf көрінісі
бет151/236
Дата22.12.2023
өлшемі1,76 Mb.
#143053
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   236
Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

Құрылтай қарарында қабылданған емле ережелері.
Латын
графикасын қабылдайтын түркі тілдеріне ортақ емле ережелері де
осы жиында қабылданды. Олар төмендегідей болды:
-
орыс графикасының әріптерін алмау,
-
бірдей дыбыстарға әріп алмау,
-
диакритикалық таңба алмау,
-
созылыңқы дауыссыздарды белгілемеу,
-
қосар әріп алмау,
-
жіңішке дауыстыға таңба алмау,
-
морфологиялық принципті 
ярпақ-япрақ,
торпақ-топрақ
деген сияқты сөздердің әдеби вариантын табу үшін пайдалану,
-
дұрыс айту нормасын қалыптастыру,
-
кірме сөздерді айтылуы бойынша игеру (орыстар буын жа-
зуы бойынша игерген еді, енді айтылуы бойынша игереді),
-
кірме сөздерді түпнұсқа тілдегі айтылуы бойынша алу (
вол-
кан
,
 
вулкан емес,
 маскерад
),
-
кірме сөздерді үндесім заңына бағындыру,
-
кірме сөздер үшін әріп алмау (мысалы, орыс тілінде 
ғ,
һ,
ө,
ь
болмағандықтан 
Неіnе

Гейне,
Ньgо

Гюго
болып жазылады),
-
халықаралық сөздердің соңындағы дауыстыны қысқарту:
вакансия – ваканс, пианино – пианин, фортепиано – фортепи-
ан,
-
кірме сөздерде 
о
әрпі тұрса, [о] дыбысы етіп айту.
Алғашқы латын-қазақ әліпби жобалары. 
Сөйтіп, 1927-
228
229


1928жж. “Еңбекші қазақ”, “Лениншіл жас”, “Тілші” газеттерін-
де жаңа латын әліпбиінің жобасы, сол графикамен басылған
тақырыптар жариялана бастайды. Ең алғаш жарияланған ла-
тын әліпбиінің жобасында 24 әріп, 1 дәйекше болды (яғни төте
жазудың жүйесінен ажырамады). Олар: 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   147   148   149   150   151   152   153   154   ...   236




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет