Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет174/236
Дата22.12.2023
өлшемі1,76 Mb.
#143053
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   236
Байланысты:
Күдеринова Құралай монография Қазақ жазуының тарихы

е,
к, g
әріптерімен, болмаса дәйекші
арқылы белгіленетін етеді.
Сонда бұрынғы 13 таңба 7 таңбаға дейін қысқарған: 
а

<а>,
<ә>; 
о

<о>, <ө>; 
у

, <уv>; 
ь

<ы>,<і>, 
i –
, <ыj>; 
е
– 
,
 u 
– <ұ>, <ү>.
Жеке әріп-фонемалар емлесі туралы. 
Жобадағы өзгеріс
– қазіргі қазақ графикасының басты проблемасы – қосар әріп
(
ұу,
үу,
ый,
ій
) таңбаларының дара таңбаға ауыстырылуы бол-
ды. Қ.Жұбановтың көзі тірісінде қабылданбаған жоба 1956 ж.
М.Балақаевтың ұсынуымен ірі ғалымдардың құп көрмегеніне
қарамастан жүзеге асқаны белгілі.
Қ.Жұбанов құлаққа шалынғанның бәрі таңбаға ие
болмайты-нын парықтап, бір таңбамен мағына ажырататын екі
фонеманы да беруге болатынын көрсеткен. Қ.Жұбановтың
айтуынша, дау-ыссыз дыбыстар жеке бөліп айтуға келмейді. 
Б
әрпін не
бы
, не
ыб
,
 
р
 
әрпін не
 ыр
,
 
не
 ры 
деп айтамыз.
 
Қазақ
тілін әлі дыбысшыл
 
кезеңге түгел жетіп болмаған, буыншыл
қасиеттерін түгелімен жойып бітірмеген тіл деп табады ғалым.
Сонымен қатар, Қ.Жұбановтың “буын жігін айыртуды есеп-
ке алма. Қандай жазуда да буын жігін таптыру методикасын
шығартып алуға болады” деген сөзі буын ауызша тілдің бірлігі,
тасымал жазба тілдің бірлігі екенін аңғарғанын білеміз. Оны
буынның кірігуіне келтірген мысалдарынан байқауға болады:
атене, ағеке, жақсат
деген сөздер
 

 
айтылу нормасына сай
буынға бөлінгендер.
Автор дауысты дыбыс таңбаларын мағына айырудан бөтен,
көбінде буынның жуан-жіңішкелігін көрсететін қарақшы деп
таниды.
Бүгінгі қазақ орфографиясындағы бір қиындық екінші
буындағы


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   236




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет