Коммуникация

дамып  отырады.  Бірақ  өте  жай  әрі  ағысқа  қарсы  жүреді.  Бүгінгі  ең 
арсыз  қоғам  саналатын,  арсыз  заманның кәсіби  алаяқтарының ор- 
тасында  кенеттен  ұлттык,  мінез  және  оның  ар-үжданы  туралы  сөз 
қозғау  алаяқтықпен  ңұрылған  бақуатты  өмірмен  қош  айттыруы 
мүмкін.  Бұған  мысал  ретінде жақында ғана  «Московский  комсомо­
лец»  газетінде  жарық  көрген  «Чисто  русский  прокол.  Сколько  сто­
ит пробудившаяся  совесть»  мақаласын  келтіруге  болады.  Бұрынғы 
милиционерлер  Коломнада  жекеменшік  күзет  мекемесін  құрып, 
әртүрлі  ұйымдардан  ақша  бопсалаған.  Бәрі  өте  керемет  басталды. 
Алаяқтар  былыққа  қатты  батып  кеткен  жоқ,  олардың  құрбандары 
да  қарсылық көрсетпеді,  бірақ кенеттен...  Бул туралы  газеттегі үзін- 
діге  назар аударалық:  «Ресейдегі  ежелгі дағдыға  сай, тағы да түкке 
тұрғысыз  нәрседен  шашылып  қалды.  Құрылтайшылардың  бірінің 
аяқастынан ар-ұжданы оянып; ол  кенеттен тектен-текке мол ақшаға 
кенелгеніне  ұяла  қапты.  Сөйтіп,  директордан  келісімшартқа  сәй- 
кес  оған  тиесілі  (оның  әйеліне)  жарғылык,  жарнаны  қайтаруын  та- 
лап  етеді».40  Мақаланың тақырыбының  «Нағыз  орыстык,  масқара» 
екенін  («Чисто русский  прокол») тағы  бір еске саламыз.
Төменде  келтірілген  қысқаша  әңгіме  америкалык,  шіркеу  қыз- 
меткері  Роберт  Фулгамның  баяндауынан  алынды.  Ол  «All  I  Really 
Need  to  Know I  Learned in  Kindergarten»  [«Мен  шынайы  қажет  нәр- 
сенің  бәрін  балабақшадан  үйрендім»]  кітабында  өмір  туралы, 
адамдар туралы  ойларын,  бақылағандарын  бөліскен.  «Uncommon 
Thoughts on Common  Things»  [«Қарапайым мәселелер туралы ерек- 
ше  ойлар»]  тақырыпшасымен  баяндалған  бұл  әңгімеде  орыс  офи­
цер!  Николай  Пестрецов туралы  естелігі  беріледі.  Николай  Пестре- 
цов  арқылы  Батыста  орыстар  туралы  стереотиптік  түсініктерді 
(әрине жағымсыз сипатта, олардың үгіт-насихаты  біздікіне  қараған- 
да ойға қонымдылау, тиімдірек,  шебер, әрі халқы да сенгіш, үкімет- 
ке  жақтас)  аса  әдемі  сипаттаған.  Сондай-ак, өзге,  ағылшынтілді  мә- 
дениеттің  орыстың  сарабдал  санаға  және  сақтану  түйсігіне  қайшы 
«біртүрлі» мінез-құлқына деген  реакциясын да  келтіре  кеткен:
«ОРЫСТАРДЫҢ  БӘРІ  СОНДАЙ  ЖЕКСҰРЫН,  олар  әдепсіз, 
агрессивті,  қатал,  мейірімсіз,  дөрекі  және  ашулы.  Олар  бізге 
мүлде уқсамайды.
Бұл  орыс  адамдары  туралы  күнделікті  жаңалықтардың  са- 
рыны.  Бірақ  кейде  біздің  қалыптасқан  тусініктерімізге  сына 
қағылып,  қабырғасын  қақырататын  кейбір  жағдайлар  да  бо- 
лып  жатады.  Адал,  шынайы,  нағыз,  аса  маңызды  емес  ерек- 
шелік тот баса  бастаған темір торды туріп тастап,  бізбен  бірге 
Қуаныш  пен  Қайғының қауымдастығына қадам басады.
«THE  RUSSIANS  ARE  A  ROTTEN  LOT, 
immoral,  aggressive,  ruthless,  coarse,  and 
generally  evil.  They  are  responsible  for  most 
of the  troubles  in  this world.  They're  not  like 
us.
Міне,  Николай  Пестрецов.  Менің  ол  туралы  білерім  аз, 
оның  қайда  екенінен  де  бейхабармын,  бірақ сіздерге  ол  жа- 
йында  не білетінімді  баян еткім келеді.
That's  pretty  much  the  summary  of  the 
daily news about the Russians. But sometimes 
something  slips  through  the  net  of  prejudice, 
some  small  bit  of  a  sign  that  is  so  clean  and 
true  and  real  that  it  wedges  open  the  rusting 
Iron  Curtain  long  enough  for  us  to  see  not  an
210

enemy  but  fellow  travelers,  joined  to  us  by 
membership in the Fellowship of Joy-and-Pain.
See  Nicolai  Pestretsov.  I  don't know  much 
about him,  I  don't know where  he  is  now,  but 
I'll tell you what  I  know.
He  was  a  sergeant  major  in  the  Russian 
army,  thirty-six years  old.  He was stationed  in 
Angola,  a  long  way  from  home.  His  wife  had 
come out to visit him.
On  August  24,  South  African  military  units 
entered Angola in an offensive against the black 
nationalist guerrillas taking sanctuary there. At 
the village of N-Giva, they encountered a group 
of  Russian  soldiers.  Four  were  killed  and  the 
rest  of the  Russians fled -  except for Sergeant 
Major Pestretsov. He was captured, as we know 
because the South African military communique 
said:  „Sgt.  Major  Nicolai  Pestretsov  refused  to 
leave the body of his slain wife, who was killed 
in the assault on the village".
It  was  as  if  the  South  Africans  could  not 
believe  it,  for the  communique  repeated  the 
information. „He went to the  body of his wife 
and  would  not  leave  it,  although  she  was 
dead".
How strange.  Why didn't  he  run  and  save 
his  own  hide?  What  made  him  go  back?  Is  it 
possible  that  he  loved  her?  Is  it  possible  that 
he  wanted  to  hold  her  in  his  arms  one  last 
time?  Is  it  possible that he  needed to  cry and 
grieve?  Is  it  possible that  he felt the  stupidity 
of war? Is it possible that he felt the injustice of 
fate? Is it possible that he thought of children, 
born  or  unborn?  Is  it  possible  that  he  didn't 
care what became of him  now?
It's  possible.  We  don't  know.  Or  at  least 
we  don't  know for certain.  But we  can  guess. 
His actions answer.
And  so  he  sits  alone  in  a  South  African 
prison.  Not  a  „Russian"  or  „Communist"  or 
„soldier" or „enemy" or any of those categories. 
Just-a-man  who  cared  for  just-a-woman  for 
just-a-time more than anything else.
Ол  36  жасында  Ресей  армиясының  аға  лейтенанты  болды. 
Үйінен жырақта, Анголада қызмететті. Әйелі соңынан онымен 
көрісуге келді.
24 тамызда оңтүстік америкалық жауынгерлер жасырынып 
жүрген  қара  ултшыл-партизандарды  өкшелеп,  Анголаға  ба- 
сып  кірді.  Н-Джива  деревнясында  олар  Ресей  әскерилерімен 
соқтығысып  қалады.  Олардың  төртеуі  қаза  табады  да,  Нико­
лай  Пестрецовтан  өзгесі  қашып  кетеді.  Оңтүстік  Африканың 
әскери  күштері  оны  тутқынға  алады.  Олардың  ресми  мәлім- 
демесінде:  «Аға  лейтенант  Николай  Пестрецов  деревняға 
шабуыл  кезінде  мерт  болған  әйелінің  мәйітінен  айналсоқтап 
шыға алмады», -  деп жазылған.
Оңтүстік  африкалықтар  буған  сенбес  еді,  бірақ  мәлімде- 
меде  бұл  бірнеше  рет  қайталанған:  «Ол  әйелінің  мүрдесіне 
жақын  келді де, оның жансыз денесінен узап кете алмады».
Біртүрлі  той.  Ол  неге  қашып  кетпеді  немесе  жасырынып 
қалмады? Оның қайта оралуына не түрткі  болды? Ол оны сон- 
ша жақсы көрді  ме? Бәлкім, оны соңғы  рет қушып сүйгісі келді 
ме екен?  Бәлкім, ол  жылап,  жүрегіндегі зілден арылғысы  кел- 
ген шығар?  Бәлкім, ол соғыстыңмәнсіз екенін сезінген болар? 
Бәлкім, ол балалары немесе әлі дуние есігін ашпаған  нәресте- 
лері  туралы  ойлаған  шығар?  Бәлкім,  оның  ендігі  тағдыры  не 
болатыны оны толғандырмаған да  шығар?
Бәрі  де  мүмкін.  Біз ештеңе  білмейміз.  Білсек  те,  ештеңеге 
сенімді  емеспіз.  Бізде  тек солай  болуы  мүмкін деген долбар- 
дан басқа ештеңе жоқ. Жоғарыдағы әрекеті оның қандай адам 
екенінен хабар бергендей.
Қазір ол оңтүстікафрикалықтүрмеде жалғыз отыр.  Ол қазір 
«орыс» та  емес,  «коммунист»  те  емес,  «жауынгер» де,  «қар- 
сылас»  та  емес.  Ол  бул  айтылған  категориялардың ешқайсы- 
сына сай келмейді. Ол -  сол  сәтте әйеліне қамқорлық жасаған 
қарапайым адам ғана еді.
Міне,  Николай  Пестрецов,  қайда  болсаң  да,  барлық  жер- 
де  бірдей  болатын  армандарды  сәулелендіруге  шынайы 
мән-мағына бердің;  сен кез  келген тілде бірдей естілетін жал- 
пы  қабылданған адалдық антын  ізгілендірдің:  «Бақытта және 
бақытсыздықта, ауруда және амандықта -  сүйемін, әлпештей- 
мін және қараңғы көрге кіргенге дейін қурметтеп өтемін, Тәңір 
жар  болсын!»  -   дейтін  уәдеге  өміріңнің  соңынз  дейін  адал 
болдың; сенде сенім шуақ шашты. Тәңір сені жарылқасын!
Иә,  солай!  «Орыстардың  бәрі  сондай  жексурын,  арсыз, 
агрессивті,  қатал,  мейірімсіз,  дөрекі  және  ашулы.  Олар  адам- 
заттың  көптеген  азаптарына  кінәлі.  Олар  бізге  мүлдем  уқса- 
майды.
Әрине!»
211

40 Я. 

жүктеу/скачать 11,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: