Лекция 1 Тақырыбы: Басқару психологиясы туралы түсінік. Сабақ жоспары: Басқару туралы білімнің тарихи деректері
жүктеу/скачать 173,67 Kb.
|
БП лекциялар жинағы
| Қысқаша теориялық мәлімет.
Психологиялық менеджментте ұйымдастырушылық жұмыс. Ұйым - барлығы бірігіп бағдарламаны және мақсатты іске асырғандағы белгілі ережелер мен рәсімдер негізінде істейтін бірлестіп «Ұйым» ұғымы құрылымдық және жүріс-тұрыс саласында қарастырылады. Ұйым ұйымы бүтіндігі мен ұқсастығын әр түрлі ішкі және сыртқы өзгерулердің негізгі ерекшеліктерін сақтауды, объектілердің тұрақты байланысын қамтамасыз етеді; Құрылымдық ыңғайда ұйым ұйымдық құрылым сияқты бір немесе бірнеше мақсаттарға бағынышты өзара байланысты бөлімшелердің тұтастығы ретінде қатысады. Бұдан шығатын міндеттерді бөлудің тәсілдері және қабілеттіліктері бөлудің әдістері. Ұйымдық құрылым - алға қойған мақсаттарға тиімді жету үшін жұмыс істейтін адамдардан арнайы құрылған тұтастық жүйе. Ұйым деп көбінесе бірыңғай, тұтас организм болып саналатын өндірістік бірлік ретіндегі бөлек фирманы атайды, өйткені ұйымда бір мақсаттағы команда болып саналатын бір идиологияны қолданатындар (экономикалық техникалық, технологиялық) жұмыс істейді. Жүріс-тұрыс ыңғайында процесс ұйымда зерттеу орталығында ұйымдық құрылымның бөліп ретінде адам квалификациясымен, жеке ерекшеліктерімен еңбекке деген қабілеттілігімен мотивациясы ретінде жобалады. Өз кезегінде ұйым процесі бірнеше бағытқа диференцияланды. 1) Құрылымды қалыптастыру оның ішінде жеке жетекшілер үшін мәселелерді шешу жауапкершілікті арту кәсіпорынның мәселелерін шешумен қызметкерлер арасындағы өзара қарым-қатынас формализациясы (менеджменттеп жеке позициялар арасындағы формальды қарым-қатьыастар ұйымдық бір-бірімен келіскен әрекеті деп аталады). 2) Жұмыстарды бөлу «ұйымдастыру» яғни жұмысты орындауға қажетті функциялармен іс-әрекеттерді жоспарлау және анықтау, сонымен қатар бұл функциялармен іс-әрекетті топтар сектор, бөлім, бөлімшелер шеңберінде біріктіру. Ю В Кузнецов пен В И Подлесных ұйым процесін былай анықтайды - еңбекті белудің рационалды формаларын анықтау. - кадрларды таңдау мен оларды орналастыру. - басқару органдарының құрылымын жасау. - қызметкерлер, қызметкерлер тобының, бөлімшелерінің арасында жұмысты бөлу. - функциялардың, подфункциялардың, жұмыстардың операциялардың регламентациясы. - басқару органдарының қызметкерлерінің міндеттері мен құқықтарын белгілеу. Ұйым құрылымынан басқа, сол құрылымның барлық салаларының жұмысын координациялау. Координация - бұл өзара байланыс, сәйкестік және ұйғару. Ұйымның координация қызметі жіберілетін күштің синхронизациясымен олардың бір тұтастыққа айналдырудағы интеграциясын білдіреді. Басқа сөзбен айтқанда, алға қойылған мақсатты оперативті және тиімді түрде жетуге көмектесетін бөлек элементтерді белгілі бір сәйкестікке келуінің уақыт бойынша қызметті бөлу процесі. Барлық қызметкерлер бір-бірін білетін үлкен емес ұйымдары оңай жұмыс ұжымы құрылады, сондықтан да, олардың жұмыстарының координациясына жету онша күрделі емес координациялардың керекті деңгейіне жету үшін мамандандырудың жоғарғы деңгейі мен міндеттерді болудың жоғары деңгейі бар ірі ұйымдардан жоғарғы әкімшілік белгілі бір күшті талап етеді. Өндірістің мамандануы - бұл бөлек өнім түрін немесе өзіндік саладағы өндірістегі және маманданған кәсіпорындардағы өндірістің шоғырлану процесін көрсететін қоғамдағы еңбекті бөлудің және оның рационалды ұйым формасы. Кезкелген ұйымның қурғандағы 3 негізгі кезеңі бар. - орындалатын жұмыстың сипатын анықтау керек. - менеджменттегі бөлек позициялар арасындағы жұмысты бөлу. - менеджменттің позицияларының класификациясы, осы негізде басқарудың логикалық топтарын құру. Ұйымның құрылымның бағыты функционалды (дәсүрлі) түрі - бұл кеңінен таралған ыңғай. Берілген жағдайда линиялық басқару ресурстық негізде (кадр, қаржы) құрылатын арнайы функционалдық, көмекші қызметпен нығайтады. Бағыты - функционалдық құрылымның кемшіліктерінің бірі бағыты және функционалдық қызметкерлер арасындағы келіспеушіліктер. Бағыты қызметкерлер функционалды эксперттердің жұмысына қайшы келеді) туындайтын келіспеушіліктер ақпаратты эксперттердің қабылданған ақпаратты талқыламауында бағыты функционалды құрылымның негізіне ұйымның функционалды жүйелері бойынша басқару процесінің мамандануы және «шахтілі» деп аталатын иерархиялық тип жатады (маркетинг, өндіріс, зерттеулер мен өңдеулер, қаржы, персонал және т.б.) соның әрқайсысында иерархиялық қызмет (шахта) қалыптасады. Ұйымның басқару иерархиялық түріне дивизионалды құрылым жатады, ол XX ғ. 60-70 ж.ж. жаттығулық қолданылған шыңы болып табылады. Екі бағынушы орындаушылар принципіне құрылған, матрица құрылымы өз алдына тор ұйымын көрсетеді; бір жағынан жоба басқарушысына қызметші және техникалық көмек беретін тікелей функционалды қызметті тікелей басқарушыға және екінші жағынан - жоспарланған уақытына қорға және сапаға сәйкес басқаруды жүзеге асыру үшін жоба басқарушысына қажетті өкілділік бөлінген мұндай ұйымды жоба басқарушы екі бағынушы топпен жұмыс істейді. Барлық уақыттық жобалық топпен және уақытша бағынатын функционалды бөлімнің басқа жұмысшыларымен олардың бағынуы тікелей бөлім бөлімше, қызмет басқарушыларында қалады. Матрицалық құрылымға көшу барлық ұйымды қамтымайды кішкене бөлігін қамтиды, сонымен қатар оның табыстылығы менеджердің кәсіби сапасымен жобалық топта көшбасшылармен бірігіп жұмыс істей алатынына тәуелді ұйымды матрицалық құрылымды қолдану көлем оның нәтижеліліпмен маңызды. Біздің елде бағдарлама-мақсаттық жобалық және матрицалық құрылымдар жаңа формалармен және кәсіпорын бөлімшелер арасындағы экономикалық қарым-қатынасының нәтижеліліп осында, ол бағдарлама және жобаға мақсатпен жету қызығушылығын көтереді. Иілгіштік ұйым құрылымдары егер бұрынғы әсер ететін жоспарлау жүйесі өзгерюсіз қалса, жаңа қатысушыларды ынталандыру материалдық шарты кіргізілмесе, басқару стилі өзгермесе келісімге келмейді. Бұл аралық-қатынас бригадалық деп аталған құрылымның органикалық түрі қорытындысын қолдану жүргізіледі. Бұрыннан барлық елді сонымен қатар бізде белгілі бригадалық форманың негізін ұйым еңбегі және өнеркәсіп құрайды. Бірақта тек 80 жылдары ғана бұл форманың барлық мүмкіндіктерін қолдану мүмкін болды. Бірінші кезекпен оған өніммен технологияның жаңартуымен байланысты барлық тездету процестері, сапалық қызмет етуге тұтынушылардың талабы және тапсырылған ісіне уақытында орындау жатады. Жаңа шарттарға жауап ретінде ұйым бойынша звеноның көлемін қысқарту процессін іске асыруды бастады. Осы уақытта бригадалар өнеркәсіп өз бетінше тәуелсіз және толығымен өз қызметінің нәтижесіне жауап беретін жұмысшылардан мамандардан, басқарушылардан құрыла бастады. Олар құрған принципте, толығымен әмірлі бақылау басқару құрылымы негізі бұзылды. Оларға мыналар жатады. - бригаданың жұмысты тәуелсіз істеуі, - өз бетінше шешім қабылдау және көлденеңнен қызметті жіктеу, - әмірлі қарым-қатынасты иілпштіктен ауыстыру, - ендіруге және шешім қабылдауға басқа бөлімшелерден қызметшілерді шақыру. Бұл принцип жүйені өзінің мақсаттық қойылымдарымен және қызығушылықтармен бөлгіштік, кәсіптік, инженерлік, техникалық, экономикалық және басқару қызметі салт-дәстүрлі бөлуді бұзады. жүктеу/скачать 173,67 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|