Лобзин с. А. Электр машиналар

Е = Е₀ + E_aq,
(11.8)

және ЭҚК бос жүріске қарағанда көбірек болып шығады. (зәкірдің көлденең ағынымен индукцияланған ЭҚК E_aq фаза бойынша МҚК F_aq дан 90° бұрышқа қалыс қалады, соған ұқсас ЭҚК Е₀ секілді фаза
бойынша МҚК F_вден де қалыс қалады).
Егер, магнитті тізбек қанығуға жақын болса, полюстің екпін-
ді шетінің астындағы магнитті өрістің әлсіреуі жүгіртпе шетке қарағанда күштірек (1.6 бөлімсімен салыстыру керек). Ақырын- да, қорытқы магнитті ағын қоздыру орамасымен құрылған негізгі ағынмен салыстырғанда әлсіз болып табылады. Магнитті жүйенің қанығуының артуымен оның магнитті кедергісі артады және соның салдарынан қоздыру орамасымен индукцияланған ЭДС Е₀ бос жүріс кезінде ЭҚК-дан аз болып шығады. (11.8) теңдеуімен анықталатын қорытқы ЭҚК Е келетін болсақ, магнитті тізбектің қанығу дәреже- сіне байланысты бос жүріс кезінде қоздыру орамасымен индукция- ланған ЭҚК көп болуы да, аз болуы да мүмкін.
Зәкірдің көлденең ағынымен индукцияланған ЭҚК Е_aq I_q көлденең тогының өсуімен артады. Осы шамалар арасындағы пропорционал- дылық коэффициенті кедергінің мөлшерлігі бар. Сонда ЭҚК мен ток
арасындағы фазалар қозғалысын ескере отырып мынаны жазуға болады

E_aq= –jI_qx_aq (мысалы (5.5) өрнегімен салыстыр).
(11.9)

x_aq шамасы зәкірдің көлденең ағынымен шартталған индуктивті кедергіні береді.
Индуктивті жүктеме кезіндегі зәкір реакциясы. Генератордың индуктивті жүктемесі кезінде фазалар қозғалысы қоздыру ағынымен индукцияланған I және ЭДС Е₀ зәкір токтарының арасындағы бұрыш 90° құрайды; зәкір ағыны және ток бойлық болып табылады: I = I_d (11.9, а сурет). F_ad зәкірінің МҚК-ы фаза бойынша ЭДС Е₀ ден 90° бұрышқа қалыс қалады және F_в қоздыру орамасының МҚК фазасы бойынша қарама-қарсы. 11.9, б сурет векторлық диаграммаға сәйкес құрылған. 11.8, б суретімен сәйкестендіру оңай болу үшін АХ статор шарғысындағы токтың лездік мәні максималды болған кезі бейне- ленген, мұнымен қоса, А белсенді сымында ток бізден өтеді. Мұндай жағдайда, 11.9, б суретіндегі зәкірдің МҚК векторының кеңістік- тік бағыты дәл 11.8, б суретіндегідей; алайда, индуктивті жүктеме
жағдайында бұл вектор F_aq емес F_ad деп белгіленген (зәкір реак- циясы бойлық, көлденең емес). Векторлық диаграммадағы секілді 11.9, б суретінде 11.9, б F_в қоздыру орамасының МҚК векторы F_ad