Мектепті сақтау – ауылды сақтау Намыс қайда? Шаңырақ

Дәуіржан ТӨЛЕБАЕВ

Бөлiм редакторлары:

Абылайхан ЖҰМАШЕВ – Тіл мәселелері және этнография

Ақбота ИСЛӘМБЕК – Білім, ғылым және мәдениет

Бағдагүл БАЛАУБАЕВА – Әлеуметтік мәселелер және ақпарат

Фототiлшi

Азамат ҚҰСАЙЫНОВ

Беттеуші

Нұржан АСАНОВ

 

Корректор

Алмагүл ҰЛТАНБЕКОВА

Хатшы-референт

Лунара АТАМҚҰЛОВА

Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң 

Ақпарат және мұрағат комитетiнде қайта тiркеуден өтiп, 2006 жылғы 4 маусымда 

№7345-Г куәлiгi берiлдi.

Газет аптасына бір рет шығады.

«Ана тiлi» газетiнде жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ 

газеттерi» ЖШС-ға тиесiлi, жарнаманың мәтiнi мен тiлiне редакция жауапты емес.

«Ана тiлiнде» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн 

редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi.

Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. 

Газет авторларынан мақалалардың 3 беттен (14 кегль) аспауын, электрондық 

нұсқасымен қоса әкелуiн сұраймыз. Редакция оқырман хаттарына жауап 

бермейді, қолжазба кері қайтарылмайды. 

Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк 

орталығында жасалды. Индекс 65367. Офсеттiк басылым.

Газет: Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в». 

 «Алматы-Болашақ» АҚ, Тел: 378-42-00 (бухг.), 378-36-76 (факс); 

 Ақтөбе қаласы, Т.Рысқұлов көшесі, 190, «А-Полиграфия» баспаханаларында басылып шықты

Тапсырыс № 119/118

«Қазақ газеттерi» ЖШС-ның 

аймақтардағы өкiлдiктерi:

Толымбек ӘБДІРАЙЫМ 8 701 345 7938 (Астана)

Жанғабыл ҚАБАҚБАЕВ 8 771 769 6322 (Ақтөбе обл.)

Батырбек МЫРЗАБЕКОВ 8 (7102) 90-19-73 (Қарағанды обл.)

Бектұр ТӨЛЕУҒАЛИЕВ 8 (7292) 40-41-01 (Маңғыстау обл.)

Меншікті тілшілер:

Еркеғали БЕЙСЕНОВ (Астана) 8 775 205 65 84

Өтеген НӘУКИЕВ (Атырау) 8 701 518 46 81

Орал ШӘРІПБАЕВ (Семей) 8 705 661 14 33

Оразалы ЖАҚСАНОВ (Қостанай) 8 777 230 71 84

Жарқын ӨТЕШОВА (Мәскеу) Zharkyn-1@yandex.ru

Қоғамдық негіздегі кеңесшілер:

Ғарифолла ӘНЕС – филология ғылымының докторы

Шерубай ҚҰРМАНБАЙҰЛЫ – филология ғылымының докторы, профессор

Аягүл МИРАЗОВА – педагог-ұстаз, Қазақстанның Еңбек Ері

Талас ОМАРБЕКОВ – тарих ғылымының докторы, профессор

материалдың жариялану 

ақысы төленген

Кезекшi редактор 

Ақбота ИСЛӘМБЕК

Таралымы 20000

РЕДАКЦИЯ ТЕЛЕФОНДАРЫ: 

2-72-49-78 (қаб.бөлмесi/факс)

Бөлім редакторлары: 

267-40-07

E-mail: anatili_gazetі@mail.ru

МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ:

050013, Алматы қаласы, 

Желтоқсан көшесі, 175, 2-қабат

А

Астанада өтетін Халықаралық EXPO көрмесінің ашы-

луына да небəрі санаулы уақыт қалыпты. Осыған 

орай Қазақстан Республикасы Ұлттық академиялық 

кітапханасында Астана EXPO-2017 – «БОЛАШАҚТЫҢ 

ҚУАТЫ» тақырыбында əсем безендірілген, мазмұнды 

кітап көрмесі ашылды. 

– Ресей, Жапония, Корея елдерінің командалары 

біздің басты қарсыластарымыз болмақ. Сондықтан 

біздің спортшылар ең күрделі жаттығуларды игеріп, 

дайындауда. Сондықтан кем дегенде үш медаль аламыз 

деген үмітіміз бар. 

– Фристайл спорты жастар арасында қаншалықты 

танымал? 

– Фристайл-могул бұл қысқы спорт түрлерінің ең 

қауіпті әрі күрделі түрлерінің бірі. Сондықтан мұнда 

спортшының үш қабілеті – сырғанау техникасы, секіру 

техникасы және жылдамдығы бағаланады. Соңғы 

жылдары бүкіл әлемде бұл спорттың түріне жастар 

арасында қызығушылық артып келеді. Себебі к пшілік 

спортзалдағы жаттығулардан г рі, табиғат аясында се-

руендеп жаттыққанды құп к реді. Ал фристайл бұл таза 

ауада емін-еркін демалып, шаңғымен  түрлі жаттығуларды 

орындауға мүмкіндік береді.

Алайда  Қазақстанда бұл спорт түрі әлі даму үстінде. 

Елімізде жалпы қысқы спорт түрлеріне деген  қамқорлық  

кемшін болып отыр. Мектеп жасынан бастап кез келген 

бала тау шаңғысын игере білу керек қой. Еуропа елдерін 

мысалға алсақ, әрбір екінші адам  шаңғы тебе алады. Ал 

бізде жағдай б лек. Бір  скемен қаласының мысалын 

с з етсек, жалпы халықтың үш пайызы ғана шаңғы 

тебе алады. Ал біз болашақта 50 пайыздық к рсеткішке 

ұмтылуымыз қажет. Спортқа баулу мектептен бастала-

ды. Жалпы білім беретін мектептерде дене шынықтыру 

сабақтарында шаңғы тебудің бастапқы алғышарттарын 

үйретсе, балалардың қызығушылығы оянары анық. 

Сондықтан барлық мүмкіндікті пайдаланып, қысқы 

спорт түрлеріне жас жеткіншектерді баулығанымыз ж н. 

Тағы бір айта кетерлігі, фристайл-могул спорт түрінен 

Қазақстан бойынша 5 жаттықтырушы ғана бар. Кәсіби 

мамандар  те аз. Бірақ соған қарамастан спортшыларымыз 

жақсы нәтиже к рсетуде. 

–  ңгімеңізге рақмет! 

Ақбота ИСЛ МБЕК 

–Универсиадаға дайындық қалай?

– Алматы қаласында  тетін Уни версиадаға бекем 

дайынбыз. Содан кейін Еуропа,  лем кубоктары үшін 

тетін жарысқа, Саппоро қаласында  тетін Қысқы Азияда 

ойындарына қатысу жоспарда бар. Осыған байланысты 

командамыз екіге б лініп, негізгі құрам Универсиадаға 

аттанса, жастар құрамасы Еуропа кубогы үшін болатын 

жарысқа қатысады. Азиядаға осы Алтай альпісінде 

дайындығымызды жалғастырудамыз. 

Универсиадаға Дмитрий Рейхерд, Павел  Колмаков, 

Константин Горлачев, Александр Гельберт және 

әйелдер арасында Юлия Галышева қатысады.  Біздің 

ұлттық құрамамыздың жетекшісі Дмитрий Рейхерд 

1080 градусқа бұрандалы айналым жасаса, Юлия Галы-

шева екі шаңғыны іліп сальто жасайды. Бұл  те күрделі 

бағдарлама. Сондықтан осы спортшыларымызға үлкен 

үміт артып отырмыз.  Жарыс тартысты  тетіні ақиқат. 

Себебі бүкіл әлемде фристайл спортының деңгейі  сіп 

келеді. Егер бұрын 2-3 команда бәсекеге түсіп жарысса, 

қазір он шақты мемлекеттің спортшылары бақ сынамақ. 

– Дайындық қай жерде  ткізілді? 

– Маусым айынан бастап Риддерде жаттығу  ткіздік. 

Ал тамызда Бұқтырма су қоймасында трамплин-

нен секірсек, қыркүйекте  скеменде батутта секіру 

жаттығуларын жасадық. Қазан айында Швейцарияға 

шаңғы дайындығына барып келдік. Ал қараша айынан 

бері осы Алтай альпісінде дайындалып жатырмыз. Биыл 

қар ерте түсті. Бұл жер  скемен қаласынан 40 шақырым 

жерде, оған қоса ауа райы  қолайлы. Бұл жердегі тау 

б ктерлерінің орналасуы жеңіл жаттығулардан күрделі 

бағдарламаларға тез к шуге ыңғайлы. Сондықтан жыл 

сайын Алтай альпісін таңдаймыз. Бұл жердің тағы 

бір артықшылығы, қар қараша айының ортасында 

түседі. Яғни біз қарашадан сәуірдің аяғына дейін 

жаттығуларымыз бен дайындықтарымызды осында 

К рменің ашылу салтанатында жа-

зушы, филология ғылымының докторы, 

профессор Тұрсын Жұртбай, филология 

ғылымының докторы, профессор Рахымжан 

Тұрысбеков, ақын Бақытжан Тобаяқов, 

ҚР Ұлттық академиялық кітапханасы 

басшысының орынбасары  лия Қожабекова 

және «EXPO-2017» к рмесінің билет 

операторының ресми  кілі Виталий Лю с з 

алды. Олар ЭКСПО Қазақстан тарихындағы 

аса маңызды шаралардың біріне айналып, 

еліміздің мәртебесін к теруде, экономи-

касы мен мәдениетін дамытуда басты р л  

атқаратынын атап  тті.

К рменің мақсаты – Қазақстан 

Тәуелсіздігінің тарихын таныту, әлемдік 

деңгейдегі ірі шараны  жарқын беттерге 

айналдыруға үндеу; елорда қонақтары 

мен кітапхана оқырмандарын ЭКСПО 

тарихымен таныстыру; Сонымен қатар 

ҚР Ұлттық академиялық кітапханасының 

к рме қарсаңындағы жобалары туралы 

әңгімелеу.

Шара «ЭКСПО тарихы», «Астана ЭКС-

ПО-2017», «Қазақстан», «Болашақтың 

қуаты» атты т рт б лімнен тұрды.  С релерге 

400-ден аса кітап қойылды.  Олардың ішінде  

«Лондоннан Астанаға дейін халықаралық 

к рме тарихы» атты Бүкіләлемдік к рмелер 

тарихы туралы үш томдық кітап бар. Бірінші 

том 1851-1933 жылдарды, екіншісі – 1935-

1968 жылдарды, үшіншісі – 1970-2017 

жылдар аралығын қамтыған.

К р м е н і ң   м у з ы к а л ы қ   б л і м і н д е 

кітапхана маманы Бекзат Смағұловтың 

орындауында екі ән шырқалды. Біріншісі 

– халық әні «Балқадиша». Бұл туын-

дыны 1925 жылы Париж қаласында 

ткен ЭКСПО к рмесінде әйгілі әнші 

міре Қашаубаев орындаған екен. Кітап 

экспозициясының ашылуы оқырмандар мен 

шетелдік қонақтардың Қазақстан, EXPO 

туралы тереңірек білуге, елімізде  ткізіліп 

жатқан оқиғаларға белсенді қатысуына, 

қазақстандық патриотизмге тәрбиелеуге 

және  з еліне деген мақтаныш сезімдерін 

оятуға септесетіні анық.

EXPO қонақтарын қазақтың жазба 

тарихымен және кітаптармен танысты-

ру мақсатында 2014 жылы ҚР Ұлттық 

академиялық кітапханасында Кітап 

мұражайы ашылды. 2016 жылы Кітапханада 

«Қазақстан Республикасының 2017 жылы 

аталып  тілетін және еске алынатын 

күнтізбесі» шығарылды. Күнтізбеде ерекше 

орын «EXPO-2017» к рмесіне берілген. 

Бұл еңбекте сан алуан материалдар, со-

нымен қатар Бүкіләлемдік к рмелер та-

рихы, EXPO-ның негізгі хронологиясы, 

EXPO-ның шығу тарихы және «Астана. 

EXPO-2017 «Болашақтың қуаты» бойынша 

ақпараттар берілген. Бүгінде кітапханада 

Сирек кітаптар мен қолжазбалар орталығын 

құру жұмыстары жүргізілуде, жаңа орталық 

ЭКСПО қонақтарын қазақтың және 

әлемнің басқа да халықтарының тарихи-

мәдени салт-дәстүрлері туралы құнды 

ақпараттардан тұратын тарихи-ғылыми 

маңызы ерекше кітап ескерткіштерімен 

таныстырады. 

А.ҚАЙРАТҚЫЗЫ

28-ші Дүниежүзілік Қысқы Универсиадаға еліміздің 

атынан қатысатын спортшылар тізімі:

ЭКСПО тарихына арналды

Конькимен жүгіру спорты

1. Роман Креч

2. Иван Аржаников

3. Федор Андреев

4. Татьяна Климчук

5. Светлана Мальцева

6. Федор Мезенцев

7. Артур Сергиенко

8. Дарсиль Эссамамбо

9. Дмитрий Морозов

10. Надежда Сидельник

11. Станислав Палкин

12. Артем Крикунов

13. Екатерина Айдова

14. Алена Стапстова

15. Александр Кленко

16. Мария Сизова

17. Эльвира Халикова

Шаңғы қоссайысы 

1. Шыңғыс Рақпаров

2.  ли Айбек

3. Расул Ғайырбеков

4. Абзал Каршалов

5. Вячеслав Бочкарев

6. Эльдар Орусаев

Шорт-трек

1. Нұрберген Жұмағазиев

2. Бекжанов Айдар

3. Никиша Денис

4. Жақсыбаев Мерсаид

5. Нагай Анита

6. Абзал  жіғалиев

7. Ольга Тихонова

8. Нұртілек Қажғали

9. Ким Йонг А

10. Мадина Жанбосынова

11. Анастасия Крестова

Тау шаңғы спорты

1. Мартин Хубер

2. Сергей Данов

3. Мария Григорова

4. Александр Костров

5. Захар Кучин

6. Алексей Сысоев

7. Екатерина Карпова

Сноуборд 

1. Роллан Садыков

2. Дмитрий Егоренко

3. Ксения Тупик

4. Дарья Слободкина

5. Асылбек Бейсенов

6. Жомарт Құмақбаев

7. Глеб Кармозин

8. Степан Деонисьев

9. Александр Алексеев

10. Максим Юдаев

11. Максим Ионов

12. Олег Панин

Мәнерлеп сырғанау

1. Денис Тен

2. Артур Панихин

3. Айза Мамбекова

4. Жансая Адыханова

5. Вероника Шевелева

6. Абзал Рақымғалиев

Фристайл

1. Юлия Галышева

2. Дмитрий Рейхерд

3. Павел Колмаков

4. Александр Геберт

5. Константин Горлачев

6. Жанбота Алдабергенова

7. Ақмаржан Калмырзаева

8. Жібек Арапбаева

9. Бағлан Іңкәрбек

10. Дархан Мұхамеджанов

11. Алон Муллаев

12. Данил Бабакин

13. Олжас Қайрат

14. Айжан Сапиянова

Шаңғы жарысы

1. Сергей Малышев

2. Александр Малышев

3. Виталий Пухкало

4. Олжас Климин

5. Иван Люфт

6. Константин Борцов

7. Ринат Мухин

8. Дәулет Рахымбаев

9.  сет Дүйсенов

10. Наиль Башмаков

11. Евгений Бондаренко

12. Анна Шевченко

13. Ольга Мандрика

14. Анна Стоян

15. Ирина Быкова

16. Анжелика Тарасова

17. Валентина Эбель

18. Марина Матросова

19. Ангелина Шурыга

20. Наталья Соколовская

21. Валерия Тюленева

22. Дарья Ряжко

Шайбалы хоккей 

(әйелдер құрамасы)

1. Малика Алдабергенова

2. Пернеш Ашимова

3.Ксения Бушуева

4. Татьяна Глазкова

5. Татьяна Лихаус

6. Дария Молдабай

7. Ләззат Мыңжасарова

8. Ғалия Нұргалиева

9. Аида Олжабаева

10. Меруерт Рыспек

11. Мадина Тұрсынова

12. Александра Феклистова

13. Карина Фельзник

14. Ажар Хамимульдинова

15. Арай Шегебаева

16. Арина Щеколова

17. Надежда Филимонова

18. Эльвира Рамазанова

19. Анастасия Орлова

20. Фатима Қытайбекова

21. Бұлбұл Қартанбаева

22. Юлия Буторина

23. Дарья Дмитриева

Шайбалы хоккей 

(ерлер құрамасы)

1. Павел Полуэктов

2. Сергей Кудрявцев

3. Михаил Рахманов

4. Никита Михайлис

5. Александр Казначеев

6. Константин Савенков

7. Артем Бурделев

8. Андрей Кураче

9. Виктор Ивашин

10. Александр Писаре

11. Антон Сағадеев

12. Владислав Никулин

13. Алихан Асето

14. Кирилл Савицкий

15. Ярослав Евдокимов

16. Иван Степаненко

17. Мадияр Ыбрайбеков

18. Валерий Севидов

19. Владимир Гребенщиков

20. Александр Нурек

21. Георгий Дульнев

Кёрлинг

1. Дениэл Ким

2. Ренас Ахмад

3. Рамина Юничева

4. Зарина Кахарова

5. Темірлан Іргебай

6. Ситора Аллиярова

7. Камила Бақанова

8. Дмитрий Гарагул

9. Абылайхан Жүзбай

Шаңғымен 

тарамплинненсекіру

1. Сабыржан Момынов

2. Сергей Ткаченко

3. Роман Ногин

4. Акрам  ділов

5. Станислав Анчугин

6. Даяна Ахметвалиева

Биатлон

1. Василий Подкорытов

2. Владислав Витенко

3. Галина Вишневская

4. Елизавета Бельченко

5. Максим Браун

6. Антон Пантов

7. Тимур Куц

8. Дарья Усанова

9. Александра Сасина

10. Роман Еремин

11. Тимур Хамитгатин

12. Сергей Сирик

13. Людмила Ахатова 

Саңлақтарымыз 

сақадай сай

ткіземіз. Еуропадағы бірде-бір командада мұндай 

мүмкіндіктер жоқ.  Яғни 5-6 айға жуық уақытымызды 

тауда  ткіземіз. 

– Сіздіңше біздің басты қарсыластарымыз деп кімдерді 

айта аласыз?

Жуықта Шығыс Қазақстан облысындағы «Алтай 

альпісі» тау шаңғы курорттық демалыс орнында болдық. 

Қазақстанның фристайл-могулдан ұлттық құрамасының 

жаттығуларын көру сәті түсті. Ұлттық құраманың аға бапкері Вик-

тор Рейхердпен әңгімелесіп, спортшылардың Универсиадаға 

дайындығы жайында білген едік.  

ОЙ ОРМАНЫ

ақын Қадыр Мырза Әліге арналған жыр жинағы хақында