Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Tepi” — 6ip
- 6ipiH-6ipi
- 6ip-6ipiHe
| 6ipHeme суреткер 6ip такырыпкд жаза кдлса, эрине, олар да
идеяльж, жагынан 6ipiH-6ipi кдйталамауы кджет, эркдйсысы езш ш е тыц, нускалы идея тугызуга тш с. М эселен, Мукановтыц “ БотакезГ’, Есенжановтыц “Ак Жайыга” , Нурпешсовтыц “ Кдн мен Tepi” — 6ip такырыпка — тарихи- революциялык такырыпка жазылган романдар. Эр романныц идеясы езшше, нускалы, 6ipiH-6ipi кэйталамайды жэне эр жазушыныц ортак такырыптан туган идеяны керкем жинакгау мэнер1 езшше, машыгы белек; бул ретген де 6ipiH-6ipi кайталамайды. Демек, бул арада да 6ip такырыптан 6ipey емес, б!рнеше идея туып тур. BipaK булар 6ip-6ipiHe керегар жаткдн ж ок бйткеш бул жазушылардан эркдйсысыныц о бастагы ой езеп 6ip-6ipiHe багатгас, украс, сыбайлас. Сондыкган бул — идеялык кдрама-кдрсылык емес, 6ipmx: дуниеге кезкдрастары 6ip тургыдагы йрнеше жазушыныц 6ip такырыптан 6ip багатта, 6ipaK эркдйсысы езшше, 6ipiH-6ipi толыкгырар б1рнеше идея тугызуы. Бул озгешелистщ туп тамыры эр жазушыныц тек езше тэн дара касиетшде, ешкгмге уксамайтын езшдйс творчестволык ерекшелшнде жатыр. Сондыкган эр жазушы 6ip такырыпты эр кырынан жаркыратьш ашып, оган эркашан жаца, жас мазмун мен nhuiH бере бшген. Такырып пен идеяныц мацында терещрек тексеруд1, талдауды тшейтш мэселелер кеп. Сырттай Караганда, кэд!мпдей даулы, талас тусшисгер де жок емес. Константин Паустовский, мысалы, такырыптыц ipici- усаш , улкен-кшиа болады дегещц мойындамайды. Кдндай такырып болсын, оныц мацызы идеясына, автордьщ ой езепне, философиясына байланысты деп бтед'г. Паустов ский, титл, кешеп такырып, бупнп такырып, яши тарихи такырып, бугшп куншц такырыбы деген угымдарга да мейлшше шартты турде кдрайды: “Кез флген такырыпты бугшп кундою етуге болады, — дейд! ол, —тек жазушыныц 03i ез гасырыныц бишнде болсын!” . Бул пшрде б1ркдтар шындык бар. Жаксы шыгарма эркдшан жас, шебер игершген такырьш кдшан да мацызын жоймайтьшы мэл1м. Сондай- ак ipi идеяга апарар такырып усак болмауы да мумкш. 159 Мысалга Шэцгерей Бекеевтщ “Уршык” деген елещн алуга болады. Уршык, кэд1мп жш юретш уршык. Осында не тур? Тук те турган жок, уп-усак кдна нэрсе. Ал окып кдралык, елен 6 ip -a K шумак: Агаш едщ курма ескен, Уршык болдыч шуда ескен. Bip кэлылта турмак жок, Шыгармалык муны естен. Тамаша! Кашкене нэрседен акын улкен философия тугыза бшген. Мундай улкен идеяга экелген такырыпты, эрине, усак деуге болмайды. Леонид Леонов, KepiciHiiie, такырыптьщ улкен-кшис!, мэнд1с1-мэнс1з1 болады деп бшедь Сондыктан ол ipi жа- зушыдан усактамауды, “дуниедеп ец басты нэрселер туралы ойлауды” , ец мэнд 1 , мацызды такырыптарга гана жазуды талап етедь Кешеп такырып ез алдына, дэл бупнп такырыпкд толгану, заманымыздьщ ец улы талаптарыныц битнде болу, “болашакуы болжау, ец болмаса жарты гасыр алдагьшы анык кере бшу керек, — дейд1 ол, — ейткеш шын мэншдеп эдебиетшшер барлык адамзат, буюл элем тагдыры ушш, кулш цивилизация, гылым, адамдар тагдыры ушш жауап беред!”. Осы жауапкершишсп сезшу Леоновтыц угымынша, эр жазушыны тек кана келел1, кесек такырыптарга алып барады. Осы пйарлер, жогарыда айткднымыздай, сыртгай Кара ганда, даупы, талас кершгенмен, iunci сырына уципп керсек, 61р жштщ ею ушы секицц, жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|