Монография \ 3 «санат» а л м п и 1мп &5,O0 L

Баллада кешн  барлык, эдебиеттерге  тараган:  Англияда 
Р.Бернс, Германияда А.Брентано, Ресейде В.Брюсов — буя 
жанрдьщ  айтулы  шеберлер1  десек,  кеп  ултты  кецес  еде- 
биетшде нагыз баллада Н.Тихоновтан басталады.  Мэселен, 
оньщ мьгаау  “Шеге туралы  балладасы”  (аударган  К^Мыр- 
залиев) — б1здщ кундердеп баллад аньщ айта калгандай эдеш 
ynrici:
1шке  тартьш  жузшдеп  жылуын,
Жайбаракдт шегш  алды шылымын.
Сарбаздардьщ  ерттей  шарпып  от квз1,
Содан  кейщ  ширак басып  етп ем.
“ Басталады  жорык,  шеру,  тун  кдтыс,
Сагат  —  сепз.  Багытымыз  —  кунбатыс.,
Кэлады  артга кдтын-бала,  кдра  орман,
Менд-баки  баз  кешшдер  олардан.
Bip  жынойнак  болмак; булн  шамасы!”
“ Болса  болсьш",  — деда жйтг  агасы.
Кек  тендзщ  канта  бояп  кун  батты,
К^шшьидаган  6ip  кыршын жас  тш  кдтты:
“Тагдырынды  тас  туйыккд  предан,
Келде 
влдхн
 не,  шелде  елдщ не,  6ip ел^м!”
Адмиралга  жегп хабар  серще:
“Отан уипн опат болды 6epi  де!”
Мык шегец де  от-жалынга суарган,
Мыкгы болмас,  мыкгы  болмас  булардан.
K^3ipri кдзак, акындарыньщ шпнде окщ-алы елендердщ 
кейб1р  нускдларьш  К^Жармагамбетов  жасаган  едх.  Оньщ 
“ Бидай  туралы  балладасын” ,  сондай-ак  “ Мугалима” , 
“Кузетш” деген балладаларын кезшде елец суйпш кдуым 
жылы  кдбылдаган.  Bcipece  “ Keicri  бала”  атты  балладасы 
кдшаннан  осы  жанрга  тэн  кдЬармандык,  рухта,  кетерщга 
пафоспен жазылган. Акын жау алган украин селосында ауру 
экесгн,  анасы  мен  шсгн  фаишстер  азаптап  елт1рген  жас 
баланын,  ормандагы  партизандарга  барып  айткдн 
трагедиялык, эцгшесш геройлык окдгага айналдыра толгап 
келед1 де балладаны былай аяктайды:
Сен  ушш,  азаппенен  елген  ана,
Сен  уипн,  жараланган  орман-дала,
320

Сен  ушш,  туган  ел1м,  деп  серт берш, 
Жорыккд  кетп  атганып  кекп  бала.
Лириканыц  антик  эдебиетшде  кеп  тараган  турлершщ 
6ipi —  идиллия (грекше eidyffion — суреттеу, сурет) — элдеб1р 
парыксыздау салтанат, кдракетаз кызык, уайым-кдйгысыз 
кызгылт 
eMip 
туралы жыр.  Идиллиялык елецнщ такырыбы
—  мал  баккдн,  шеп  шапкдн,  епн  салып,  балык  аулаган 
адамдар  турмысы,  олардьщ  сулу  табигат  кушагьшда  етщ 
жататын  той-думаны,  сауык-сайраны.  Байыргы  Грецияда 
мундай елендерд1 Феокрит, Римде Вергилий жазган.  Кешн 
Кене  дуние  эдебиеттщ  классикалык  улгшерше  елЬсгеу 
ретшде бул турд1 француз  акьшдары кдйта жащыртты.
Идиллия Сумароков, Херасков, Княжнин, Жуковский, 
Гнедич  сиякгы  орыс  акывдарьщда  да  бар. 
BipaK 
б1здщ 
дэу1р!м1зде  бул  жанр  менш  жогалтты,  кдз!р  идиллиялык 
елец жазып жургендер некен-саяк немесе жок-
XIV гасырдагы француз эдебиетшде идиллия мадригалга 
(французша madrigal — малшы сазы) ауысты.  Бул да басында 
жым-жырт, ьщ-жъщсыз ракдт пршЫкп мадактайтьш елец 
болатьш, кешн эйелдерге арналган альбомдык сипатка кеш- 

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: