Монография «Елтаным баспасы»


КІРІСПЕ 1. Фразеологиядағы жарыспалы терминдер



Pdf көрінісі
бет6/162
Дата21.12.2023
өлшемі13,68 Mb.
#141913
түріМонография
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   162
Байланысты:
httpswww.kaznu.kzcontentfilespagesfolder21141Verstka.pdf

КІРІСПЕ
1. Фразеологиядағы жарыспалы терминдер
жəне олардың бірізділігі 
Фразеология – тұрақты тіркестерді (кең мағынада) зерттейтін 
лингвистикалық пəн. Сондай-ақ тілдердегі фразеологизмдерді қарас-
тыратын тіл білімінің дербес саласы. 
Тіл білімінде (көбінесе еуропа, славян зерттеушілері) фразеоло-
гизмдерді түрлі топтастырулары бойынша қазіргі бөліп қарастырғанына 
қарай, қазақ тіліндегі мысалдарымен көрсетсек:
 
идиомдар 
(ит мініп ирек қамшылау, мұрнынан есек құрты түсу, 
ит арқасы қиянда, түкіргі жерге түспеу, түйе үстінде сирақ үйту)

мақалдар
(еңбегіне қарай өнбегі, орамал тон болмайды, жол болады, 
ер – елдің иесі, əйел – үйдің киесі);
мəтелдер 
(тегін адам таз болмайды, бір тауда бір киік, итке 
мылтық не керек, əркім өз ботасын үкілейді);
Бұларға қосымша дəстүрлі топтастыруда 
қанатты сөздер
(еңбек 
етсең ерінбей тояды қарның тіленбей, сөзі жоғалған жұрттың өзі 
жоғалады,);
коллокациялар 
(
жанды сөз, су мұрын, шикі өкпе, құдайы қонақ
т.б. – дəстүрлі фразеологиялық тізбектерге қоса 
шешім қабылдау, билік 
коридоры, ақпараттық соғыс т.б. мысалдар);
деп бөледі.
Қазіргі фразеологиялық концепцияларда басқа топтары да, мəселен, 
орыс тіл білімінде 
грамматикалық фразеологизмдер (
біз
 
қайтала-
малы (тавтологиялық) тіркестер
 деп атағанбыз) 

 айтып айтпай не 
керек, өзім өз болғалы, ашықтан ашық, күндердің күнінде); 
Қатысымдық жағдаятта кездесетін 
сұраулы фразеологизмдер
 
– не əкесінің құны бар?, не бəлесі бар? əкеңді өлтірдім бе?
)
; сөз етіліп 
жүр. (Орыс тілінде келтірілген тіркестерге салыстырыла қазақ тілін-
дегі фразеологизмдердің мысалдары беріліп отыр). Жоғарыдағы 
фразеологизмдердің типтерінде 


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   162




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет