II mapay. МОРФОЛОГИЯ  ҒЫЛЫМЫНЫҢ  ДАМУ ТАРИХЫ

үлкен  де  ең  көне  саласы  морфология  ғылымының  даму  тарихы  адамзат 

қоғамдарының, 

олардағы 

ғылымдардың, 

өсіресе, 

жаратылыстану 

ғылымдарының  даму  тарихымен  тікелей  байланысты.  Адам  мен  жануарлар 

организмі  мүшелерінің,  олардың  құрылымдық  бөліктерінің  морфологиялық 

құрылысын зерттеу тарихын ғылыми тұрғыдан үш кезеңге бөледі: 

1. Макроморфологиялық кезең. Тірі табиғатты, оның ішінде адам мен 

жануарлар  организмдерінің  құрылысын  зерттеу  нəтижесінде  биология 

ғылымдарының  ең  ірі  саласы  —  морфологияның  ғылым  реұлпаде 

қалыптасып  дамыған  кезеңінен  қазіргі  уақытка  дейін  2500  жылдай  мерзім 

өткен  екен.  Осы  ұзақ  мерзімнің  шамамен  2200  жылдай  уақыты  ішінде 

морфологиялық  зерттеулермен  шұғылданған  ғалымдар  ешқандай  үлкейткіш 

аспаптарды 

пайдаланбай, 

тек 

макроморфологиялық 

шектелген.  Олар  өздерінің  ғылыми  зерттеу  жұмыстарында,  адам  мен 

жануарлар  организмінің  жай  көзге  көрінеұлпа  дене  мүшелері  мен  олардың 

бөліктерін  бір-бірінен  ажырату  үшін,  тек  кескіш  өткір  құралдарды  (пышақ, 

қандауыр  т.б.)  ғана  пайдалана  отырып,  ғылыми  деректер  жинақтаған. 

Аталған мерзім ішінде ғылыми жұмыстармен шұғылданған ғалымдар, өздері 

жинаған  ғылыми  мəліметтерді  өңдеп  жəне  жүйелеп,  өз  заманының  ұлы 

ғылыми  тұлғалары  реұлпаде,  сол  заманға  сай  адам  мен  жануарлар 

организмдерінің  құрылысы  туралы  макроморфологиялық  зандылықтар 

ашып,  кейінгі  кезеңдерде  дами  бастаған  морфологияның  жаңа  салалары  — 

цитология, 

эмбриология, 

гистология 

ілімдерінің 

іргетасын 

қалады. 

24 

 

Қаруланбаған,  көзге  көрінеұлпа  (макроскопиялық)  дене  мүшелерінің 

құрылысын  зерттеумен  жəне  одан  алынған  ғылыми  мəліметтер  негізінде 

ғылыми  тұжырымдар  жасаумен  шектелген  морфология  ғылымының  ұзақ 

даму кезеңін макроморфологиялық немесе макроскопиялық кезең — деп 

атайды. 

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: