негізден  (tela  subserosa)  жəне  сыртқы  бірқабатты  жалпақ  эпителий

тыс  жатқан  мүшелер  (өңештің,  кеңірдектің  мойын  бөліктері,  көмекей, 

жұтқыншақ, тік ішек, кынап т.б.) сыртынан адвентиция қабығымен (tunica 

adventitia) қапталады. Ол борпылдақ дəнекер ұлпасынан тұрады. 

жеке 

ретінде 

немесе 

түтікше 

қабырғаларында  орналасады.  Олар  негізінен  ішкі  мүшелер  жүйелеріндегі 

бездер. 

Без  (glandula)  өзінен  арнайы  сөл  бөлетін  құрылысы  қомақты 

паренхималы  мүше.  Бездерге  сілекей,  өңеш,  қарын,  ішекбездерін,  бауырды, 

ұйқы  безін,  жыныс  бездерін,  бүйректі,  ішкі  секреция  (эндокринді)  бездерін 

т.б.  жатқызуға  болады.  Шығару  өзегі  арқылы  сыртқы  ортаға  шығарылатын 

без  сөлі  секрет,  ал  организмнің  ішкі  сұйық  ортасына  (қанға,  лимфаға,  ұлпа 

сұйығына)  бөлінетін  бөліндіні  инкрет  —  деп  атайды.  Жануарлар  денесінен 

сыртқы  ортаға  шығарылатын  ыдырау  өнімдері  мен  ұлы  заттарға  бай, 

организмге керексіз бөліндіні экскрет (зəр, тер т.б.) — дейді. 

258 

 

Без  құрылысы  жағынан  паренхималы  мүше.  Ол  бір-бірімен  тығыз 

байланыста  қызмет  атқаратын  паренхимадан  жəне  стромадан  тұрады. 

Паренхима (parenchyma) бездің негізгі қызметін атқаратын жұмысшы бөлігі. 

Бездердің паренхимасын негізінен безді эпителий ұлпасы құрайды. Ал кейбір 

эндокринді  бездерде  без  паренхимасы  жұйке  ұлпасынан  да  тұрады.  Строма 

(stroma)  без  паренхимасы  бөліктерін  өзара  байланыстырын,  безді  біртұтас 

мүше  ететін  дəнекер  ұлпалық  аралық.  Строма  арқылы  безді  қоректік 

заттармен  қамтамасыз  ететін  қан  мен  лимфа  тамырлары  жəне  без  жұмысын 

реттейтін жүйкелер өтеді. 

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: