Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
түрлі сурет беріп кәрінеді (әсіресе сусақ терісіндегі) мұндай тері іздері адамның жасына байланысты жойылып кетіп те отырады. Торлы қабат (SL.reticutare). Құрамында қалынттаспаған тығыз дәнекер тіні мен ондаған ретсіз орналасқан коллаген және эластин талшықтары бар. Терінің бұл қабатында тер, май бездері мен түктің түбірі орналасады. Тері дермасында өсінділі меланошиттер де болады, бірақ эпидермис мелавоцит- терінен айырмашылығы бұларда меланигенгменті синтезделмейді. Тері астындағы май қабаты (tela subcutanea) - май тіні бар, теріні майлап, механикалық әсерлерден сақтайтын гиподерма. Гиподерма құрамындағы май жасушалары денедегі жылулықты сақтап, ағзадағы қалыпты температураны ұстап тұрады. Васкуляризациясы. Терідегі қан тамырлар жүйесі тері артерияларынан тұратын күрделі жүйе, теріде бұлар анастомоздар түзеді. Бұл анастомоздар жүйесі дененің жылу жүйесін реттеп отыратын терморегуляторлар. Шаш — қорғайтын жамылғының құрама бөлiгi, негiзiнен, қасында сүтқоректi, филогенез түкшелердi қабықтың туындыларымен болып табылады. Қабадай түктің малдарында терiмен немесе жүнмен деп аталады. Сонымен бiрге (трихомдар ) шаштар деп аталатын өсiмдiктердiң әр түрлi органдарына кездеседi. тері дәнекер тінінен тұрады. Ол жоғарғы жамылғыдан едәуір қалың, сонымен қатар теріге серпімділік береді. Бұл тері қабаты осыпан кровеносными ыдыстар, сондай-ақ разрезанными ұштары жүйке талшықтары. Мұнда майды жасайтын бездер де терге негізделген. Тер тізбектері булануды баса көрсетеді. Егер булану денеден бөлінсе - адам аязды сезінеді. Мұны денеден ыстық ұстайды. Терідегі майлы тізбектер майды баса көрсетеді. Зәйтүн Tepi бұйраларды терінің жазықтығымен майлайды, сонымен қатар теріге икемділік береді. Шаш сонымен қатар тырнақтар-бұл терінің қатайған құрылымы. Шаш денені жабады. Тері шаштың түбіне ие. Оның себебі-қан тамырлары, жүйке талшықтарының ұштары да бұлшықет талшықтары. Шаштың түсі үнсіз бояу элементтеріне байланысты. Шаш бояғыш элементтердің жойылуынан ағарады. 56. Несеп жүйесі. Морфофункциялық сипаттамасы. Эмбриональді дамуы мен шығу көздері. Бүйрек. Бүйректің қыртысты және милық затының құрылысы. Нефрон. Нефрондардың және жинақтаушы түтікшелердің гистофизиологиясы. Бүйректің қанмен қамтамасыз етілуі. Зәр шығару және зәр түзу жүйесіне бүйректер, несепағарлар, куык және зәр шығару түтігі жатады. Бүйректер зәр түзуші кызмет аткарса, калғандары зәр шығару жолдарын кұрайды. Дамуы. Эмбрионалдык даму барысында жүйелі түрде үш жұп зәр түзуші мүшелер калыптасады: алдыңғы бүйрек (pronephros), алғашкы бүйрек (mesonephros), тұракты бүйрек (metanephros). Алдыңғы бүйрек мезодерманың алдыңғы 8—Юсегмент аякшаларынан (не- фротомдардан) пайда болады. Алдыңғы бүйрек эпителиалды түтікшелерден тұрады, олардың бір ұшы тұйыкталған және целомға караған, ал екінші үшы сомиттерге бағытталған, сол жерде бірігіп, мезонефральды (вольфов өзегін) өзекті кұрайды. Адам ұрығында алдыңғы бүйрек зәр түзу кызметін атқармайды, біраз уакыттан кейін ол кері дамиды. Бірак мезонефральды өзек сакталады және каудальды бағытта өседі. Алғашкы бүйрек ұрыктын кеуде бөлімінде орналаскан көптеген сег мент аякшаларынан (25-ке дейін) дамиды. Сегмент аякшалары сомит- тер мен спланхнотомнан окшауланады да алғашкы бүйректің тұйыкталған түтікшелеріне айналады. Түтікшелер мезонефральды өзекке карай өсіп, бір үшы онымен косылады. Алғашкы бүйректің түтікшесінің екінші ұшына карай колкадан тамырлар келеді де кылтамырлык шумактарға тармакталады. Түтікшелердің тұйык шеті шумактарды |