Орта ғасырлық индонезия. МҰсылмандардың келуі 6В01516 – География-тарих «Орта ғасырлар тарихы
жүктеу/скачать 1,34 Mb.
|
Ұзақбай А.Т., Баубекұлы Б., Жексенбаев А.А. Орта ғасырлар тарихы Жоба 3
| 2 МҰСЫЛМАНДАРДЫҢ КЕЛУІ
2.1 VII ғасырдың басынан. ХІІІ ғ. дейін- инкубациялық кезең Бірде Мұхаммед пайғамбар өзінің сахабасын шақырып, оған: "Самудера деп аталатын бір мемлекет бар. Бір күні, болашақта ол туралы естисіз. Ал сіз естіген кезде бірден Самудераға барып, оның барлық тұрғындарын исламға шақырыңыз. Онда көптеген мұсылман әулиелері (вали) пайда болады", - дейді малай шежіресіндегі бізге жеткен хадис "Пасейдің раджалары туралы ертегі" (XIV ғ. аяғы-XV ғ. басында). Бұл әңгіме Қазіргі Индонезия Республикасының құрамына кіретін аумақ туралы айтылып отыр. Бүгінгі таңда бұл ел демографиялық жағынан әлемдегі ең ірі мұсылман мемлекеті болып табылады. Оның халқы шамамен 240 миллион адамды құрайды, оның 87%- ы Мұхаммед Пайғамбардың дінінің ізбасарлары. Тарихи, экономикалық және саяси қатынастардағы ең маңызды аралдарда, Ява мен Суматрада мұсылмандар саны 95% жетеді. Осылайша, пайғамбардың жер шарының осы бұрышының тағдыры туралы болжамы таңқаларлық түрде орындалды. Бір таңқаларлығы, бір қарағанда, исламның хинду-буддистік өркениет аймағына тарихи түрде енген Оңтүстік-Шығыс Азиядағы мұсылман дінінің пайда болу орталықтарынан алыс аймақта орналасқан елдегі жетекші дінге қалай айналуы мүмкін екендігі толық түсініксіз. Біз Индонезияның исламдануы сияқты таңқаларлық, бірақ сонымен бірге күрделі және қарама-қайшы құбылыстың себептерін түсінуге тырысамыз.Бұл процесті зерттеу мұсылман дінінің аймаққа енуі туралы өзіндік (малай немесе Ява) дереккөздердің өте аз болуымен қиындатады және біз Қытай елшілерінің мәліметтеріне немесе Нусантара архипелагына барған араб саудагерлерінің есептеріне сүйенуге мәжбүрміз. (Нусантара – Малай архипелагының поэтикалық атауы). Исламның аралдардағы алғашқы пайда болу уақыты туралы да, малай архипелагы (Малай архипелагы – құрлықтағы аралдардың ең үлкен кластері,шамамен 17,5 мың Арал), материктік Азия мен Австралия арасында орналасқан. Оның аумағында Малайзия, Индонезия, Сингапур, Филиппин, Бруней және Шығыс Тиморды құрайды.Зерттеушілер арасында әлі күнге дейін дау-дамай жоқ.Себебі барлығы бір нұсқаға келіседі, мұнда исламның пайда болуы алғашқы мұсылман мемлекеттерінің (Самудра - Пасей, Перлак, Педир және Малакка), яғни XIII ғасырға жатады. Алайда, басқа ғалымдар Нусантараның байырғы тұрғындарының мұсылман дінімен алғашқы танысуы VII ғасырдың ортасында болғандығы туралы көптеген дәлелдердің бар екенін көрсетеді.Бұған мысал ретінде 674 жылдан бастап Қытай дереккөзіндегі Шығыс Суматра аралы туралы деректер кездескен. Ресми түрде, 1963 жылы Медан қаласында(Суматра аралының солтүстігіндегі қала)өткен Индонезияны исламдандыру мәселесі бойынша семинарда Исламның қазіргі Индонезия аумағына ертерек енуі туралы нұсқа қабылданды. Шамасы, бұл аймақты исламдандыру процесі екі кезеңде өтті: 1. VII ғасырдың басынан. ХІІІ ғ. дейін- инкубациялық кезең. Жергілікті тұрғындарды исламның діни доктринасы мен этикалық-философиялық жүйесімен таныстыру. 2. XIII ғ.аяғынан –бүгінгі күнге дейін - қазіргі Индонезия халқының мұсылман дініне жаппай бет бұруы. Исламның Нусантараға енуі Суматра мен Ява аралдарының жағалау аймақтарынан басталды. Ол бейбіт,еркін сипатта болды.Малай архипелагының байырғы тұрғындарын мұсылман дінімен таныстыру араб елдерінен келген мигранттар арқылы, сондай-ақ араб уағызшыларының діни жұмыстарын жүргізу үшін арнайы келген. Алайда, ең үлкен әсер, әрине, Нусантараның жағалауындағы қалаларында сауда жасаған мұсылман елдерінен келген саудагерлер болды. Шынында да, ежелгі заманнан бері Малай архипелагы барлық ескі әлемге дәмдеуіштердің Отаны ретінде белгілі болды – бұрыш, мускат жаңғағы, қалампыр, камфора. Сонымен қатар, бұл аймақ қалайы мен мыс бір уақытта кездесетін әлемдегі бірнеше орындардың бірі болып табылады, яғни қола өндірісінің негізгі компоненттері. Осы жерден бағалы ағаштар, алтын, күміс, апиын, құлдар, тоқымашылар мен қолөнершілердің бұйымдары және тағы басқалар экспортталды.Арнайы сауда жолы Арабияны Қиыр Шығыспен (Қытай) байланыстырды. Ол Ұлы теңіз Жібек жолы немесе дәмдеуіштер жолы деп аталды. Саудагерлер Меккеден сапар шегіп, Африканың батыс жағалауымен Қызыл теңіз арқылы жүзіп, содан кейін Үндістанның Малабар (оңтүстік-батыс) жағалауына қонып, сол жерден Малай архипелагының аралдарына және Қытайға жүзуді жалғастырды. Малай архипелагының аралдарында сауда жасайтын саудагерлер Жер шарының әр түкпірінен келген, олар үндістер, парсылар және түріктер болған, бірақ Исламның таралуында ең үлкен рөлді, әрине, Араб елдерінен келген адамдар атқарды, олар Нусантараның байырғы тұрғындары арасында Мұхаммед Пайғамбардың жерлестері ретінде үлкен құрметке ие болды. Осы себепті Медан семинарында Исламды қазіргі Индонезия халықтары тікелей Арабиядан алды деген шешім қабылданды.Бастапқыда Араб саудагерлеріне Нусантараның порт қалаларына кіруге рұқсат етілді, бірақ оларға қоныстануға тыйым салынды. Саудагерлер бұл тыйымды Мута - а-уақытша неке институтының көмегімен айналып өтті. Осылайша, әр жағалаудағы қалада олардың отбасы мен үйі болды [5]. IX ғасырдан бастап мұсылмандардың Нусантараға (әсіресе Суматра мен Малакка түбегінің солтүстік жағалауына) ағыны айтарлықтай өсті. Мұның себептерінің бірі 842-845 жылдары Қытайдағы мұсылмандарды, христиандарды және зороастрлықтарды қудалау болды.және 874-901 жылдары осы елдегі шаруалар соғысы кезінде Гуанчжоу провинциясының (оңтүстік аймақтар) мұсылмандары бас бостандығынан айырылды. Осылайша, Малай порттары Таяу Шығыстан Қытайға баратын жолдағы негізгі сауда нүктелеріне айналды. Нәтижесінде, XII ғасырдан бастап. Нусантарда жергілікті ислам қауымдастығы қалыптаса бастады. Осылайша, Исламның қазіргі Индонезия аумағына енуінің бірінші кезеңін байырғы халықты Алланың дінімен "таныстыру" деп сипаттауға болады. Оның барысында, сондай-ақ мұсылман діні алғаш рет Малай архипелагында пайда болған кезде, оның кейіннен таңқаларлық тез таралуы және Нусантараның мемлекеттік құрылымдарында күшеюі үшін ішкі алғышарттар пісіп-жетіле бастады. жүктеу/скачать 1,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|