Оқулық. 2-басылым. Астана: ф олиант, 2013
3.2. Бақ отырғызатын орын таңдау
жүктеу/скачать 17,71 Mb. Pdf көрінісі
|
| 86
3.2. Бақ отырғызатын орын таңдау Ж еміс өсімдіктерінің өнімділігі мен экономикалы қ тиім ді л ігі, ағаш тардың үзақ тірш іл ік ету і және ол ар дың қолайсыз ж ағдайларға төзімділігі мен өсуі көп жағдайда бақты отырғызу кезеңінде аны қталады . Бақ үш ін орын дайындау, оның аумағын үйымдастыру, топырақ пен топырақ астын мәденилендіру ж әне сулан- дыру, дақы л, сорт жөне телітуш і сүрыптау, оларды орна- ластыру, отырғызу жөне ңоректендіру алаңы ны ң үлгісі секілді мөселелер де ш еш іледі. Бақ шаруашылығында ең күрделі үйымдастыру кезеңі - бақ оты рғы зу. Ө йткені бір м езгілде оры ндалаты н , белгілі бір ңиындығы бар көптеген өндірістік процестерді қы сқа мерзімде орындауды талап етеді. Сондықтан да бақ отырғызуға, ол өнеркәсіптік немесе ж еке болса да, күрделі ңүрылыс секілді байыппен ңарау керек. Бақ үш ін орын тандау, оның аумағын үйымдастыру, д аң ы л мен сорт сү р ы п тау , ш ар у аш ы л ы ң пен б ү к іл айм ақты ң экономикасын ескере отырып, өнеркәсіптік ж е м іс ш а р у а ш ы л ы ғ ы н ы ң т е х н о л о г и я с ы н ір ік т е у мәселелерін ғылыми түрғыда шешу үш ін арнайы жоба ж а с а у қ а ж е т . М үндай т е х н и к а л ы ң -э к о н о м и к а л ы ң негізделген жобаны ж обалау институттары ж асайды . Ж обалау алдында баң отырғызылатын учаске таңдалады, оларға ж ан-ж ақты баға беріледі, бақ аумағы, суландыру жүйесі, жол жүйесі, өнеркөсіптік және мәдени-түрмыстың қүрылыс мөселелері үйымдастырылады . Орынды техно- логияны іріктеуге бақ конструкциясын (типін) белгілеу, дақы л мен сорт, телітуш і сүрыптау, жеміс ағаш тарын орналасты ру ү л гісі, м еханизм дерді кең п ай далан уға мүмкіндік беретін бөрікбастар ңалыптастыру енеді. Б а қ оты рғы зуға бірінен соң бірі оры ндалаты н үш кезең кіреді: 1. Орын таңдау жөне бақ аумағын үйымдастыру. 2. Көшеттерді отыргызар алдында топырақты дайындау. 3. Б ақ отырғызу. 87 Мүндай орын таңдаған кезде ж ер бедеріне, клим ат ж ағдайы на баға беріледі. Б үл кезде ірі су көздерінің, тау мен елді м екеннің орналасуы , ж олды ң, тем ірж ол станция лары ны ң түрған ж ері ескеріледі. Ж ер бедерін багалау ж еміс өсімдіктерінің өсуі мен өнім ділігіне үлкен эсер етеді. Ол өсім дік тір ш іл ігін ің басқа ф акторлары н қай та бөлетін ф актор болып табы- лады . М ысалы, беткейдің экспозици ясы на байланыс- ты тем пература к ө р сетк іш тер і, ауа мен топ ы раң ты ң ы л ғ а л д ы л ы ғ ы , ж а р ы қ ж а ғ д а й ы м ен т о п ы р а қ т ы ң ңүнарлылығы өзгереді. Б ақ отырғызу үш ін бәрінен бүрын ж азы қ ж ердіц, су айры ғы ны ң, тегістіктің, беткейдің де бедер элементтері пайдаланы лады . Су айры гы - бақ үш ін сумен ж етк іл ік ті қамтамасы з еткен ж ағдайда ж ақсы орын. Су айры ғы нда ауа дрена- ж ы ж ақсы , үсік қаупі аз. Егер де ы лғал ж ер жетіспесе, м үнд ай орын баң оты рғы зуға ж арам айд ы . Тегістік - баң отырғызу үш ін қолайлы тегіс учаске, т е х н и к а п а й д а л а н у ға да ы ң ға й л ы . Т е гіс т ік т е суару ж үйесін салып пайдалану да оңай, су эрозиясы процесі де онш а қарңы нды емес, алайда ауа дренаж ы наш ар, үсік ңаупі зор. Әсіресе, бүл түрғыда, ойпаңдау түстары ңауіпті. Ө йткені мүнда суы қ ауа көп ж и н ал ад ы . Бүл көктемде ауаның суытуына, ал қыста бүтаңтардың үсуіне себеп болады. - Беткейлер онша тік болмаса (5-12°) бақ үш ін қолайлы орын. Ондай жерде ауа дренаж ы төуір, ж ар ы қ та ж ақсы түседі. Дегенмен беткей топырағы өте қатты қүрғайды . Бүл жерлерде ауа температурасы да, топырақ температу- расы да күрт ауы тқиды , топыраң наш ар ж етілген ж әне топыраң су эрозиясына ңатты үрынады. Ж ер бедері тегіс ёмес учаскелерде бақ отырғызғанда, не таңдағанда бүкіл табыс беткейлерге берілген бағаға байланысты болады. Бағалау кезінде беткейлердің экспозициясы мен тіктігі, сондай-аң сол ж ердің теціз деңгейінен ж алпы биіктігі ескеріледі. Сонымен бірге беткейдің үстің гі, ортаңғы жүктеу/скачать 17,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|