3.6. МЕДИЦИНАЛЫ МЕКЕМЕЛЕРДІ БАСАРУ
3.6.1. Медициналы* мекемелер — 4леуметтік Dйымдар
ретінде
=леуметтік $йымдар дегеніміз — белгілі бір масаттар а жету шін
жне масатты, "ыты, экономикалы, мдениеттік зара рекет-
тестік арылы зара біріккен адамдар тобыны т"раты жне берік
"рылымы. @йымдар леуметтанулы зерттеулерді негізгі объекті-
леріні бірі болып табылады, себебі, индивидтар (жеке т"л алар) мір
бойы "йым "рамына кіреді жне онымен арым-атынаста болады.
@йымдар стихиялы трде пайда болатын топтардан мынадай белгілері-
мен ерекшеленеді:
жеке мше "йымнан кеткенімен, "йым саталып, з ж"мысын
●
жал астыра береді, я ни, оны тарихы бар, "йым тарихы жеке т"л-
аларды "йымда мшелікте болуынан "за ыра бола алады;
"йымда ы ызметкерлерді ж"мыстарын ба ыттап отыратын "йым
●
масаттарын айындайтын арнайы мекемелік "жаттары бар;
"йымда ы мшелерді ж"мысын реттеп отыру шін (арнайы)
●
шешім абылдау жне оны іске асыру шін арнайы тртіп абыл-
дан ан;
"йымны мшелері арасында ресми р лдер мен міндеттерді б лу
●
тн. @йымны ресми жне ресми емес ырлары болады.
леуметтік "йымдар а негізгі бірлік ретінде жеке индивид емес,
оны р лі маызды, сондытан леуметтік "йымды коммуникация
тсілдері (жолдары) арылы бір жйеге біріккен р лдер жиынты ымен
анытайды. Сонымен атар, леуметтік "йым — б"л масатты топтар,
я ни, белгілі бір реттелген жолмен к зделген масаттар а жету шін
біріккен адамдар тобы.
Медициналы мекеме "рылымында леуметтік "йым ретінде б л-
шектерді жне ызметтерді арастыру а болады: "йымдастырушылы
"рылым жне р лдерді б лу; ызметкер, ксіби жне леуметтік-пси-
178
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
хологиялы арым-атынастар; инфра"рылымдар ("рал-жабдытар,
коммуникациялар); н"саулы жне нормативті "жаттар жиынты ы
(оларды олдану туралы н"саулытар, б"йрытар, нормалар жне ере-
желер); басару жйесі.
Lйымды# #$рылым жне оны #ызметтерін б'лу. @йым негізі ретінде
"йымды "рылымды жне б лімшелер арасында ы ызметтерді б ліп
карастыру болып табылады. рбір ызметкер зінін р ліне (міндетіне)
сйкес (мысалы, бас дрігер, мейірбике, кадрлар б ліміні басты ы,
т.б.) лауазымды н"саулыта наты жазыл ан міндеттерді атара-
ды. @йымда ы ызметкерлер атару а тиісті ызметтер мен міндеттер
ызметтік н"саулыта жазып к рсетілген. Осындай басару жйесі
кімшілдік немесе бюрократиялы# деп аталады. Топты-кімшілік бас-
ару дісіні мні — онда басару аппараты ызметкерлерді зін "с-
тау туралы арнайы сызбасын (жоспарын) леуметтік жйені барлы
элементтеріне тауымен айрышаланады.
Демократиялы# бас#ару леуметтік жйені сол немесе баса "-
рылымдарыны, топтарды, индивидтерді леуметтік белсенділігін
басару шін пайдаланады. Б"л ке спектрлі жйеде тура жне кері
байланыстарды "рылуымен амтамасыз етіледі. Ол ба ыну иерархия-
сымен атынаста тек тікелей ана емес, сонымен атар, орта мдделер
негізінде к лдене ба ытта да жреді. Басаша с збен айтанда, баса-
ру жйесі мекемелер билігіні барлы "рылымдарыны конструктивті
ріптестігіні тетіктерін к рсетеді. Басару тртібі зін- зі баылау а,
адамдарды азаматты есеюіне негізделеді. М"ны барлы ы демокра-
тиялы дістерді не "рлым тиімді етеді
1
.
+ызметкер, ксіби жне леуметтік-психологиялы# #арым-#атынас-
тар. ызметкерлер "йымды жйені негізгі іргетасы болып табылады.
Зияткерлік, темперамент, жаынды пен антипатиялар наты т"л аны
зіні ызметтерін атару а аны септігін тигізеді. Егер т"л а иерар-
хияны шыында орын алатын болса, "йымды жйеде оны психоэ-
1
Отанды басару леуметтануында "за уаыт бойы кімшілік-топты жне басаруды
демократиялы тсілдері арама-айшылыта т"рды. М"нымен атар, тжірибе негізінде
негізгі мселе сол немесе баса басару леуметіндегі технологияларды берілген тсілдерді
ызметтендіру тиімділігі салаларын зерттеу ж нінде болуы тиіс. Б"л байланыста басару
туралы арапайымдан ан ойлардан таза кімшілік те жне таза демократиялы ма ынада
да кері айту жне б"л тсінікті оны зін- зі дамыту жне зін- зі реттеу тетіктерін ескере
отырып, барлы крделілігін арастыру ажет. «Басару» терминіні зі ке ма ынада " ы-
нылуы тиіс: б"л жо арыдан еріктік шешімдерді беру емес, зін- зі реттеу жйесіні таби и
рдістеріні тірегі. Rзін- зі реттеуді жне жалпы реттеуді тепе-тедігін сатау — демок-
ратиялы басаруды жалпы жйесіні е маыздысы боп табылады.
3.6. Медициналы мекемелерді басару
179
моционалды асиеттері ерекше к рінеді, сіресе, "рылымда т мендеуі
кезінде лсірейді.
Достарыңызбен бөлісу: |