Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 А. Н. Доғалов н. С. Досмағанбетов


Ақшаның айналым құралы ретіндегі қызметі



Pdf көрінісі
бет60/295
Дата20.11.2022
өлшемі2,49 Mb.
#51357
түріОқулық
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   295
Байланысты:
Экономикалык теория

2. Ақшаның айналым құралы ретіндегі қызметі. Ақшалар 
осы қызметі арқылы қолма-қол нысанда нақты тауар айырбасына 
делдалдық жасайды. Айналымда жүрген нақты ақша белгілері осы 
қызметті атқарады.
3. Ақшаның төлем құралы ретіндегі қызметі. Бұл қызметті ақша 
тауарды несиеге (төлем мерзімін ұзарта отырып) сатқан кезде, ақшаны 
қарызға бергенде, салықты, жер рентасын, жалақыны, дивидендті, 
пәтер төлемін және басқа да төлемдерді төлегенде атқарады.
4. Ақшаның жинақтау құралы ретіндегі қызметі. Болашақ 
тұтыныстарды қанағаттандыру және ұзақ пайдаланылатын тауарларды 
(теледидар, жиһаз, білім алу, үй сатып алу, т.б.) сатып алу ақшалар 
бұл жерде өз айналысын тоқтатып қорланады. Бұл нарық жағдайында 
кездейсоқ жағдайлардан сақтану үшін әр адамға қандай да бір ақша 
резервінің болуын қажет етеді.
5. Ақшаның «әлемдік ақшалар» ретіндегі қызметі. Бұл жерде 
әлемнің дамыған елдерінің тұрақты валюталары (доллар, еуро, йена, 
рубль, т.б.) әлемдік ақшалар қызметін орындайды.
Қазіргі экономикада тауарлар мен қызметтер үшін төлемдер үш 
әдіс арқылы жүзеге асырылады:


74
а) қолма-қол ақша беру арқылы;
ә) банктегі есепте жазу арқылы;
б) бір тұлғаның екінші бір тұлғаға берешек екендігін куәландыра-
тын құжаттар арқылы.
Осыған байланысты төлем құралдарының үш түрі орын алады:
1. Қолма-қол ақшалар (банкноталар, монеталар);
2. Чектер, ағымдық есептер;
3. Қарыз ақшалар (жеке тұлғалардың вексельдері, міндеттемелері).
Ақшаның экономикалық рөлі жоғарыда аталған қызметтерімен 
ғана шектеліп қоймайды, ақша массасының өзгерісі ұлттық өндіріс 
көлеміне, жұмысбастылық пен орташа баға деңгейіне де әсер етеді.
Әдебиеттер тізімі
1. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы: «Қазақстан 
жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ», 2014 ж. 17 қаңтар.
2. ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы: «Қазақс-
тан-2050 стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси 
бағыты», 2012 ж. 14 желтоқсан.
3. ҚР-ның Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауы: 
«Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының 
басты бағыты», 2012 ж. 28 қаңтар.
4. Жалпы экономикалық теория. Оқулық. Шеденов Ө. Қ., Сағын-
дықов Е. Н., Жүнісов Б. А., Байжомартов Ү. С., Комягин Б. И.. 
/Жалпы редакциясын басқарған Шеденов Ө. Қ. – Ақтөбе: 
А-Полиграфия, 2004. – 455 бет. 
5. Экономикалық теория негіздері: оқулық / Я.Әубәкіров, К.Нәрібаев, 
М.Ескалиев және т.б.- Алматы: Эверо, 2011.- 478 б.
6. Макконнелл, К.Р. Экономикс. Принципы, проблемы и политика: 
учебник / К.Р. Макконнелл, С.Л. Брю; пер. с англ.- 14-е изд.- М.: 
ИНФРА-М, 2002.- 972 с.
7. Курс экономической теории: учебник – 6-е исправленное, 
дополненное и переработанное издание / Под общ. ред. Чепурина 
М. Н. и Киселевой Е. А. – Киров: АСА, 2010. – 888 с.
8. Сажина М. А., Чибриков Г. Г. Экономическая теория: Учебник для 
вузов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Норма, 2005. – 672 с.
9. Экономическая теория: учебник / под ред. В.Д.Камаева.- 13-е изд., 
перераб. и доп.- М.: ВЛАДОС, 2007.- 591с.
10. Экономическая теория: учебник для студентов вузов / под ред. 
И.П. Николаевой, Г.М. Казиахмедова.- 3-е изд., перераб. и доп.- М.: 
ЮНИТИ-ДАНА, 2005.- 544с.


75
11. Борисов, Е.Ф. Экономическая теория: учебник / Е.Ф. Борисов.- 2-е 
изд., перераб. и доп.- М.: Проспект, 2011.- 544с.
12. Доғалов А. Н. Использование научных трудов видных казахских 
мыслителей при изучении экономической теории. Учебное 
пособие/ Доғалов А. Н.. – Астана: Евразийский национальный 
университет им. Л. Н. Гумилева, 2013., – 211 с.
13. Әкімбеков С., Баймұхаметова А. С., Жанайдаров У. А. Экономика-
лық теория. Оқу құралы. Жалпы редакциясын басқарған 
С. Әкімбеков. – Астана, 2002. – 464 б.
14. Ғабит Ж. Х. Экономикалық теория: оқу-әдістемелік кешен. – 
Астана, 2006. – 248 б.
15. Нарматов С. Р., Нарматова А.С. Экономикалық теория. Лекциялар 
курсы (Оқу құралы). – Алматы: Эверо, 2009. – 516 бет.
16. Темірбекова А.Б. Экономикалық теория негіздері: оқу құралы / 
А.Б. Темірбекова.- Алматы: Эверо, 2012.- 194 б.
17. Крымова В. Экономикалық теория: Кестелі оқу құралы. Алматы: 
Аркаим, 2009. – 196 б. 
18. Гукасьян, Г.М. Экономическая теория. Введение в экономическую 
теорию. Микроэкономика. Макроэкономика: учеб. пособие / Г.М. 
Гукасьян, Г.А. Маховикова, В.В. Амосова.- 6-е изд.- СПб.: Питер, 
2006.- 234с.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   295




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет