84
ФОНЕТИКА
2. Түбірдің соңғы буыны жіңішке болса, оған
ж алғанаты н қосы м ш алар да жіңіш ке буынды
болып
къпецг.мек-теп-тер-ің-ді, кел-тір-ің-дер,
университет-ім-ді, пионер-лер-дің, кате-лік-тер-
ді, мұғалім-дер-ге.
3. Түбірдің со ң ғы дыбысы дауысты не үнді
болса, о ған ж алғанаты н қосы м ш алар ұяң не
үндіден басталады:
бала-лар, бала-ға, бала-да, бала-
мен, жел-дің, жел-ге, жел-мен.
4. Түбірдің соңғы дыбысы ұяң болса, қосым-
ша ұяңнан басталадь
ү.каз-дар, қаз-ға, жез-ге, жез-
ді, мұқтаж-дық, уәж-дер, уәж-ге, уәж-ді, уэж-ден.
5. Түбірдің со ң ғы ды бы сы қатаң болса,
қосы м ш а тек қатаңнан басталады:
м ақсат -қа,
мақсат-тан, мақсат-пен, университет-те, универ-
ситет-пен.
М орфемалардың бірыңғай жуан не жіңішке
буынды болып және олардың аралығында қатар
келген дыбыстардың біріне-бірі акустика-арти-
куляциялық жақтан бейімделіп, үйлесіп тұруын
дыбыстардың үйлесуі
нем есе
үндестік заңы
дейміз.
Дыбыстардың үндесуі немесе үндестік заңы
қазақ тілі ф онологиясы ны ң ең өзекті мәселе-
лерінің біріне жатады. Ды быстардың акустика-
артикуляциялық сипаттарын нақты білгенде ғана
бұл заңдылықты ж ақсы аңғаруға және түсінуге
болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
