П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет62/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ДЫБЫСТАРЫ
45
кейін шегініп жатады (8), тілдің жатысына қарай 
кейінді; дауыс желбезегі ж арты лай тербеледі 
(5-3), желбезек қатысына қарай тербеліңкі; ерін 
жазылып (езу тартып) барып (1-3) жасалады, ерін 
қатысына қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл арты мен тіл ш ік б осаң 
тоғы сады (жуысады), тоғы сым күш іне қарай 
босаң тоғы сы ңқы ; ауыз қуысы үлкейіп, көмей 
қуысы кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай 
көмей қуысты дыбыс болып табылады.
Естілімі:тіл 
арты мен тілшіктің тоғы сы м ы
(жуысымы) босаң леппен аяқталады , тоғы сы м
бітіміне қарай босаң лепті; дауы ссы з ы зы ң 
ды бы сталады , үн қаты сы на қарай ұяң; әуез 
катысына қарай жуан және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Ғ жуан езулік түрінің айырым белгілері
Ж асалым белгілері: 
тіл ш ік т о ғ ы с ы ң қ ы
(ж уы сы ңқы ), кейінді, тербеліңкі (ұяң), езулік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
б о саң т о ғ ы с ы ң қ ы
(жуысыңқы), көмей қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
босаң лепті, ұяң, жуан, 
езу әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тілш ік, тоғы сы ң қы
(ж у ы с ы ң қ ы ), ұ я ң , к е й ін д і (ж у а н ), е зу л ік
дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке езулік түрі: ЕГІН , ГӘП т.б. 
(18-2-
сурет)
Жасалымы: 
тіл ортасы мен таңдай жымдаса 
(ж ай ы л ы ң қы ) тоғы сады (ж уы сады ) (3 -1 ,2 ), 
ж асалу о р н ы н а қарай тіл ортасы ; тіл ауыз 
қ у ы сы н д а ілгері итініп ж атады (6), тіл д ің
ж аты сы н а қарай ілгерінді; дауы с ж елбезегі 
жартылай тербеледі (5-3), желбезек қаты сы на 
қарай тербеліңкі; ерін жазылып (езу тартып) 
барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на қарай 
езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ортасы мен таңдай босаң 
тоғысады (жуысады), тоғы сым күш іне қарай 
босаң тоғысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей 
қуысы үлкейеді, үстеме жасалым орнына қарай 
ауыз қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: 
тіл о р та с ы м ен т а ң д а й д ы ң
тоғысымы (жуысымы) босаң леппен аяқталады, 
тоғы сым бітіміне қарай босаң лепті; дауыссыз 
ызың дыбысталады, үн қатысына қарай ұяң; әуез 
қатысына қарай жіңішке және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Г' жіңішке езулік түрінің айырым белгілері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет