52
ФОНЕТИКА
(8), тіл д ің ж аты сы н а қарай кей ін д і; дауы с
желбезегі мол тербеледі (5-2), желбезек қатысына
қарай тербелімді; ерін жазылып (езу тартып)
барып жасалады (1-3), ерін қатысына қарай езулік
дыбыс болып табылады.
Айтылымы:
тіл тү б і м ен т іл ш ік б о с
т о ғ ы с а д ы , т о ғ ы с ы м к ү ш ін е қ а р а й б о с
тоғы сы ң қы ; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей
қуысты дыбыс болып табылады.
Естілімі:
тіл мен тілшіктің тоғы сы м ы бос
леппен аяқталады , тоғы сы м бітіміне қарай бос
лепті; дауыссыз ыңыл дыбысталады, үн қатысына
қарай үнді; әуез қаты сы на қарай жуан және езу
әуезді дыбыс болып табылады.
Ң жуан езулік түрінің айырым белгілері
Ж асалым белгілері:
тілш ік то ғы с ы ң қ ы ,
кейінді, тербелімді (үнді), езулікдауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері:
бос тоғы сы ңқы , көмей
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері:
бос лепті, үнді, жуан, езу
әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы:
тілш ік, то ғы сы ң қы ,
үнді, кейінді (жуан), езулік дауыссыз дыбыс.
Ж іңіш ке езуліктүрі: ТЕҢ , С ІҢ ІР т.б
.(18-2-
сурет)
Жасалымы:
тіл ортасы мен таңдай жымдаса
тоғысады (3-1), жасалу орнына қарай тіл ортасы;
тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады (6), тілдің
жаты сы на қарай ілгерінді; дауыс желбезегі мол
тер б ел ед і (5 -2 ), ж ел б езек қ а т ы с ы н а қ ар ай
тербелімді; ерін ж азылы п (езу тарты п) барып
(1-3) жасалады, ерін қатысына қарай езулік дыбыс
болып табылады.
Айтылымы:
тіл ортасы мен таң д ай бос
т о ғ ы с а д ы , т о ғ ы с ы м к ү ш ін е қ а р а й б о с
тоғысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы
үлкейеді, үстеме жасалым орны на қарай ауыз
қуысты дыбыс болып табылады.
Е ст іл ім і:
тіл о р т а с ы м ен т а ң д а й д ы ң
то ғы сы м ы бос леппен аяқталады , то ғы сы м
б іт ім ін е қ а р а й бос л еп ті; д а у ы с сы з ы ңы л
дыбысталады, үн қаты сы на қарай үнді; әуез
қатысына қарай жіңішке және езу әуезді дыбыс
болып табылады.
Ң 1 жіңішке езулік түрінің айырым белгілері
Достарыңызбен бөлісу: 
