КДЗАҚ І І Л Ш Щ Д Ы Ь Ы И А Г в і 53
Е ст іл ім і: тіл о р т а с ы м ен т а ң д а й д ы ң
тоғы сы м ы бос леп п ен аяқталады , тоғы сы м
б ітім ін е қ а р а й бос л е п ті; д а у ы с сы з ы ңы л
дыбысталады, үн қаты сы на қарай үнді; әуез
қатысына қарай жіңішке және ерін әуезді дыбыс
болып табылады.
Ң ‘°жіңішке еріндік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері:тіл ортасы, тоғысыңқы,
ілгерінді, тербелімді (үнді), еріндік дауыссыз
дыбыс.
Айтылым белгілері: бос тоғы сы ң қы , ауыз
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: бос лепті, үнді, жіңіш ке,
еріндік дауыссыз дыбыс.
Ж алпы с и п а т т а м а с ы : тіл
о р т а с ы ,
тоғы сы ңқы , үнді, ілгерінді (жіңіш ке), еріндік
дауыссыз дыбыс.
Р дауыссыз дыбысының үндесім түрлері Жуан езулік түрі: ҚАР, СЫ Р т.б.
(19-1 -сурет) Жасалымы: тіл ұшы мен қызыл иек өзара
тербеле жуысады (2-2), жасалу орнына қарай тіл
ұшы; тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады
(8), тілдің ж аты сы н а қар ай кей ін ді; дауыс
желбезегі мол тербеледі (5-2), желбезек қатысына
қарай тербелімді; ерін жазылып (езу тартып)
барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на қарай
езулікдыбы с болып табылады.
Айтылымы: тіл ұшы мен қызыл иек өзара
б ос ж у ы сад ы , ж у ы сы м к ү ш ін е қ а р а й бос
жуысыңқы; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
жуысымы бос леппен аяқталады, жуысым өтіміне
қарай бос лепті; дауыссыз ыңыл дыбысталады,
үн қатысына қарай үнді; әуез қатысына қарай
жуан жэне езу әуезді дыбыс болып табылады.
Р жуан езулік түрінің айырым белгілері
