Педагогикалық жоғары оқу орны мен білім беру ұйымдары
жүктеу/скачать 10,03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аманбаева Айжан Шакировна № 24 гимназияның қазақ тілі мен əдебиеті мұғалімі, Тараз қ. САБАҚ ҮДЕРІСІНДЕ ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯ ƏДІСТЕРІН
- ҚОЛДАНУДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ
- Түйінді сөздер
- Ключевые слова
- Пайдаланылған əдебиеттер
- Апрелова Оксана Александровна
- Аубакирова Алма Амиртаевна
- ФОРМАТИВНОЕ ОЦЕНИВАНИЕ ЗНАНИЙ УЧАЩИХСЯ НА УРОКАХ ФИЗИКИ АННОТАЦИЯ
- Kevwords
- Предмет
Список литературы: 1.Смирнов Е.И. Структура и временная организация игры // игровое моделирование. Методология и практика. Новосибирск, 1987. 2.Кашапов М.М. Обучение решению педагогических ситуаций: Методические указания. Ярославль, 1992. 3.Активные методы обучения: метод.указания. Тамбов, 1990. 4.Кашапов М.М. Психология творческого мышления профессионала. Монография. – М.: ПЕР СЭ, 2006.
№ 24 гимназияның қазақ тілі мен əдебиеті мұғалімі, Тараз қ.
Мақалада Назарбаев Университеті мен Зияткерлік мектептер тəжірибесін бүкіл қазақ- стандық білім беру жүйесіне таратып, барлық білім беру мекемелерін солардың деңгейіне тарту қажеттігі көрсетілген. Оқытудағы «Кембридж тəсілінің» теориялық негіздерінде түрлі тəсілдер қарастырылғанына қарамастан, орта білім беру жүйелерінде əлемдік жоғары деңгейге қол жет- кізген анағұрлым танымал оқыту əдістемелері арасында сындарлы (конструктивті) теориялық оқыту тəсілінің тиімділігі белгілі болып отыр. Бұл оқытудың басты бағыты – ойлауды дамыту болып табылады. Түйінді сөздер: Оқытудағы «Кембридж тəсілі», орта білім беру, сындарлы оқыту. АННОТАЦИЯ В статье подчеркивается значимость трансляции опыта Назарбаев Университета и «Назарбаев интеллектуальных школ» казахстанской системе образования. Показан эффективность конструктивного обучения в средней школе, являющейся наиболее значимым среди различных теоре- тических основ Кембриджских методов обучения, позволяющий достигать высоких результатов обучения в мире. Главное направление этого метода заключается в развитии мышления обучаемых. Ключевые слова: Кембриджские методы обучения, общее среднее образование6 конструктивное обучение. ABSTRACT The article emphasizes the importance of translation of experience of the Nazarbayev University and "Nazarbayev Intellectual Schools" Kazakhstan's education system. Have shown the effectiveness of constructive learning in high school, is the most significant among the various theoretical foundations of Cambridge teaching methods to achieve high learning outcomes in the world. The main direction of this method lies in the development of the thinking of students. Keywords: Cambridge teaching methods, general secondary obrazovanie6 constructive training. 317
Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлесі қалыптасуда. Бұл үдеріс білім бағдарламасының өзгеруімен қатар жүреді. Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. Ол балаға өзін-өзі өзектілендіруге, өзін толықтыруға жəне өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылатын дамушы тұлға ретінде қалыптастыруға бағытталған. Дене Декарттың трактатында: «Өзін-өзі тану жолындағы еңбек – ең құнды еңбек» деп көрсетілген. Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білім, білік, дағдысын емес, оның тұлғасын, білім арқылы дамуын қамтып отыр. Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі – баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығарып, оқу үрдісіне еңгізу. АҚШ-та, Ұлыбританияда, Ресейде т.б мемлекеттерде жүргізілген зерттеулерде оқытудың технологиялық тəсілінің тиімділігі дəлелденген. Елімізде оқыту мазмұны жаңартылып, 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу мақсатында жаңа буын оқулықтарының негізінде жасалған бағдарламалар мектептің жаңа жүйеге көшуін, əрбір мұғалімнен жаңаша жұмыс істеуін, батыл шығармашылық ізденісін, оқушылардың белсенділігі мен қызығушылығын арттыруды талап етеді. Сондықтан, мұғалім өз білімін жан-жақты жетілдіре отырып, оқушыны қызықтырып оқыту керек екені сөзсіз. Ұлы неміс педагогі А. А.Дистервег: «Жаман мұғалім ақиқатты өзі айтып береді, ал жақсы оқушының өзін ізденуге жетелейді, ойлауға үйретеді» – деген. Президентіміз Н. Ə. Назарбаев айтқандай, сапалы білім беру Қазақстанның индустрияландырылуының жəне инновациялануының негізіне айналуы тиіс. Бұл мəселе жалпы білім беретін мектептерге байланысты айтылып тұрғандығы белгілі. Еліміздің болашағы орта мектептен толық- қанды сапалы білім алған, оның бағдарламасын толық меңгерген баладан, яғни, оқушыдан шығары анық, өйткені, ертеңгі ел тізгінін ұстар азаматтар- бүгінгі мектеп оқушысы. Мектепте жұмыс атқаратын əрбір мұғалімнің алдына қазіргі таңда қойылатын талап өте үлкен болып отыр. Мұғалім өзінің инновациялық іс -əрекетін қалыптастырып, оны меңгеріп, сол жаңа педагогикалық технологияларды оқу-тəрбие үрдісінде жүйелі пайдалану арқылы оқушылардың білім сапасын арттыруы қажет. Сонда ғана жаңа педагогикалық технологияларды меңгерген, өз практикасында қолданған əрбір мұғалім өз сабағын нəтижелі даму жағынан көре алады. Сабақ – мұғалім мен оқушының өз қажеттілігіне орай оқу əрекеттерін, яғни білімді меңгерту мен меңгеру, машық- дағдыны қалыптастыру,ізденіске баулу, шығармашылық пен талапты ұштап, дамытуды қажет еткен мақсат міндеттер тұрғысынан бірлесе жұмыс істейтін ынтымақтастық алаңы. Сабақ тек жалаң білім беруге құралмай, оқушының шынайы қызығуы мен өз қажеттілігі мен сұранысын қамтамасыз етерлік шығармашылық ізденіс танымына орай құрылуы қажет. Біздің елімізде қазіргі кезде білім берудің жаңа үлгісі қалыптасуда. Бұл бағдарламаның негізгі ерекшелігі – оқытудың дəстүрлі түрінен жаңа педагогикалық технологияларға ауысу. Білім беру жүйесін жаңғырту барысында біз үшін келесі іс-шараларды жүзеге асырудың маңызы зор. Біріншіден, оқыту үдерісіне қазіргі заманғы əдістемелер мен технологияларды енгізу. Шын мəнінде, қазіргі кезеңде қоғамның өркендеп өсуі білім жүйесінің сапасын жақсартуды, жаңа технологияларды кеңінен қолдануды, жаңа формациядағы ұстаздар дайындау арқылы еліміздің білім жүйесін халықаралық стандарт деңгейіне жеткізуді, нарық экономикасына бейімделген, бəсекеге қабілетті білімді де білікті мамандар дайындауды негізгі стратегиялық межеге жатқызады. Бұл мақсаттар еліміздегі білім беру жүйесінің алдына жаңа инновациялық, технологиялық əдістерді қолдануды игеру, оқытудың жаңа модельдерін іздестіру жəне оны үнемі жетілдіріп отыру міндеттерін күн тəртібіне ендірді. Осы бағытта Қазақстанның əлемдік қоғамдастыққа ықпалдасуы үшін шетелдік тəжірибелерді зерделеп, енгізу талабы туындап отыр. Əрбір мемлекеттің интеллектуалдық, экономикалық, парасаттық жəне мəдени қарымы білім сапасының күйін, оның прогрессивтік даму тарихын айқындайды. Осы тұрғыдан алғанда, егемен Қазақ елінің білімі мен ғылымының стратегиясы, білім беру жүйесінің ұлттық білім мен тəрбие идеяларын сақтай отырып, əлемдік білім кеңістігіне кірігуімен анықталады. Қазіргі мектептердегі оқушылардың бойындағы функциональды сауаттылық пен өмірге қажетті құзырлылықтар жиынтығын
318
дамытуға басты назар аударылып отыр. Сондықтан əрбір ұстаз жаңа кезең мұғалімінің қызметіне сай болу үшін педагогикалық үрдістің бірізділігін жəне оқу мен тəрбиенің біртұтастығын сақтай отырып, оқушының рухани өсуіне жағдай туғыза алатын, жаңалықтарды қабылдауға құмбыл, өз əрекетіне өзгеріс енгізе алатын, өзгермелі өмірге оқушыны да, өзін де даярлай білетін шығармашыл тұлға болуы тиіс. Қазіргі талаптың басты міндеті – педагог мамандардың кəсіби құзырлылығын қалыптастыру мен біліктілігін үздіксіз арттыруды, ғылыми-əдістемелік қызметтің жаңашылдығын, түрлері мен əдістерін іздестіруді қамтамасыз ету, оны үйлестіре білу болып отыр. Осы мақсатта республикамызда бұрын- соңды болмаған мектеп мұғалімдері біліктілігін арттырудың 1-2-ші жəне 3-ші деңгейі бойынша 3 айлық курстар іске асырылуда. Бұл Бағдарлама нендей мақсаттарды көздейді? Біз неге дəстүрлі оқыту үрдісінен бас тартуға тиіспіз? Бағдарламаның мақсаты – оқушылар өздерінің қалай оқу керектігіне назар аудара отырып, олардың өз ойлары мен дəлелдемелерін нақты жеткізе алатын, яғни ойға жүйрік, тілге шешен, əрі жазбаша түрде еркін, көркем бейнелеп жазуға төселген, бірнеше тілді қатар меңгерген бəсекеге қабілетті жан-жақты жетілген жеке тұлға қалыптастыру болып табылады. Ондай «тұлға» болашаққа сенімді, ынталы, сыни пікір көзқарастары жүйелі дамыған, қазіргі сандық технологияларды, өмірде өз білімін қалыптан тыс жағдайда да еркін əрі терең пайдалана білетін жан болуы тиіс. Оқытудағы «Кембридж тəсілінің» теориялық негіздерінде түрлі тəсілдер қарастырылғанына қарамастан, орта білім беру жүйелерінде əлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген анағұрлым танымал оқыту əдістемелері арасында сындарлы (конструктивті) теориялық оқыту тəсіліне басымдылық берілген. Бұл оқытудың басты бағыты – ойлауды дамыту болып табылады. Яғни, оқушы өзінде бар білімді түрлі дерек көздері арқылы, мұғалімнен, оқулықтан, достарынан алған білімдермен біріктіре отырып іске асырады. Ал осыған дейін біз қолданып келген «дəстүрлі оқыту» қандай оқыту? Ол – қазіргі мұғалімнің 45 минуттағы іс-əрекеті. Мұғалім кіреді, сабақ сұрайды, сабақ түсіндіреді. 4-5 оқушыны бағалайды, қалғандары сол қалпында қалады. Бұл жердегі мұғалім тарапынан берілген дайын білімге оқушылар өздігінен ары қарай дамыту, іздену, ойласу, ат салысу, салыстыру, пікір алмасу, пікір таластыру т.б. жайлар қолға алынбайды. Мұндай білімнің аясы тар, көбіне жаттанды есте сақтауға алып келеді. Сондықтан көбіне санада механикалық есте сақтау арқылы алынған білім ойлаудың төменгі деңгейінде ғана жүзеге асырылады. Ары қарай терең ойлану үрдісі іске асырылмайды. Ал сындарлы оқытуда керісінше, мұнда басты басымдылық оқушыға беріледі. Мұғалімнен гөрі оқушы көп ойланып, көп талқылап, достарымен көп сөйлесіп, əрекеттенуі керек. Ал мұғалімнен өз сабақтарын оқушының идеясын, білім-біліктілігін дамытуға ықпал ететін міндеттерге сай етіп ұйымдастыру талап етіледі. Мұндай міндеттер оқушылардың оқыған тақырып бойынша білімдерін өз деңгейінде көрсетіп, кейбір болжамдар бойынша күмəнды ойларын білдіре алатындай пікір- көзқарастарын нақтылап, жаңа ұғым-түсініктерін өрістетуге орайластырылып құрылады. Барлық оқыту үдерісін ұйымдастырып, көшбасшылық жасайтын мұғалім болғандықтан, бағдарлама ең алдымен, мұғалімге қарай бағытталады. Өйткені мұғалімдер ойлау қабілеттері жоғары деңгейде дамыған оқушыларды қалыптастырғылары келсе, онда алдымен өздерінің де терең ойлау қабілеттерін дамытқан жөн. Сонда ғана біржақты, «тек менікі дұрыс» деген сенімнен гөрі, жаңашыл идеяларға деген көңіл көкжиектері ашылып, жаңаша қалыптасуы мүмкін. Бағдарламаның басты жаңа бағыты – іс-əрекет арқылы зерттеу болып табылады. Ағылшын ғалымдары теориялық білімдерін міндетті түрде мектептерде қолданып, оның дұрыс-бұрыс жақтарына терең талдау жасап отырады екен. Осы бағытта əрбір жаңашыл мұғалімнен өзі сабағында қолданған жаңа тəсілдердің дұрыс-бұрыс жағын терең талдап, зерттеу жүргізу талап етіледі. Бұрын оқу үдерісі кезінде бар салмақ мұғалімге түсетін. Ол белгілі шеңберде жұмыс жасайтын. Жаңаша оқытудың «Кембридждік» жүйесі бойынша бұл тəсіл біршама өзгереді.
319
Мұнда балаларға білім дайын күйінде берілмейді, керісінше оқушылардың өздерін еркін ұстауға, ойлануға мүмкіндік жасалады. Олар өз беттерімен жəне өзара əрекеттесе оқып- үйреніп, ортақ бір шешімге келуге бағытталады. Сондықтан да қазіргі таңдағы əрбір ұстаздың да, оқушының да іс-əрекеті ерекше шығармашылық сипатта болуы керек. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білімді дамыту тұжырымдамасында «Орта білім берудің мақсаты – терең білім, кəсіби дағдылар негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін- өзі іске асыруға, өзін-өзі дамыту жəне өз бетінше дұрыс адамгершілік тұрғысынан шешім қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру» делінген. Ал ұстаздың міндеті - жеке тұлғаның өзіне, қоғамға қажетті қабілеттерін қалыптастыру, дамыту жəне өз бетімен білім алуына, өзін-өзі дамытуға қолайлы жағдай туғызу. Осы тұрғыда жаңа форматта оқыту мен оқудың кембридждік əдіс-тəсілін қазақстандық мұғалімдерге меңгерту қолға алынды. Себебі, жоғарыда айтылғандай, ақпараттық қоғамның негізгі талабы – оқушыларға ақпараттық білім негіздерін беру, логикалық ойлау қабілетін дамыту, ақпараттық технологияны пайдалану дағдыларын қалыптастыру жəне ақпараттық сауатты болып өсу мен ғасыр ағымына бейімдей тəрбиелеу, яғни ақпараттық қоғамға бейімдеу болып табылады. Біліктілікті арттыру бағдарламасының негізгі мазмұны жеке жеті модуль түрінде берілген, олар оқыту барысында аралас түрде ұсынылады. 2013-2014 оқу жылында Алматы қаласындағы «Өрлеу» біліктілікті арттыру орталығында мен 2-ші деңгейлі базалық курсын оқып, сертификатқа ие болдым. Сертификатталған соң мен сабақтарымды жаңа форматта өткізе бастадым. Бағдарламаға сүйене отырып, оқыту мен оқудағы жаңа тəсілдер бойынша оқушыларға алдымен əр сабақ сайын тренинг өткізілсе, сабақ көңілдірек болатынына көз жеткіздім. Тренинг-оқушы назарын жаңа сабаққа аударуда, қызығушылықтарын арттыруда, ынтымақтастық қалыптастыруда маңызды тəсіл. Сабақ бастамас бұрын тренинг өткізу оқушыларға жағымды, оң əсер етеді. Ынтымақтастық орнату мақсатында «Жақсы тілек», «Əсем күлкі,ақ тілек» тренингтерін ұйымдастырдым.Бұл тренингте оқушылар бір-біріне жақсы тілек айтып, сабақты жақсы көңіл-күймен бастады. Топқа бөлу барысында оқушылардың сабаққа белсенді қатысулары, өз ойларын ашық, еркін жеткізулері, бастысы, топта оқушы оқшауланып қалмайтындығын көрсетті. Топтық жұмыс, біріншіден, оқушыларға бірігіп жұмыс істеу мүмкіндігін тудырады. Екіншіден, ұйымшылдыққа тəрбиелейді. Үшіншіден, бірін-бірі оқытуға, бірінен-бірі үйренуге жағдай жасайды. Бұл əдіс сонымен қатар топ болып ынтымақтастықпен бірігіп жұмыс жасауға,ойын еркін ортаға салуға, бірінен- бірі үйренуге септігін тигізді. Яғни, топтық жұмыс оқушылар арасында əлеуметтік өзара қарым-қатынасты, тиімді араласу, проблемаларды шешу жəне топ ішінде шығарманы жан-жақты талдауға көмектеседі. Топтық жұмыстың артықшылығы: • Оқушылар өзара достық қатынаста болады; • Бір-бірінен сұрай отырып білімдерін жетілдіреді • Өзгелерге ойын жеткізу үшін өз шешімін дəлелдеп үйренеді; • Менен сұрап қалады-ау деп қорықпайды,топ болып жауап береді; • Оқушылардың мектепке деген көзқарасы өзгереді. Уақыттары қызықты əрі тиімді өтеді. • Топтық жұмыста бос отыратын оқушы болмайды. Ғылыми зерттеу нəтижелері сабақта диалогтің маңызды рөл атқаратынын көрсетті. Мерсер мен Литлтон (2007) өз еңбектерінде диалог сабақта оқушылардың қызығушылығын арттырумен қатар олардың білім деңгейінің өсуіне үлес қосатындығын атап көрсетеді. Мерсердің зерттеуіне сəйкес, əңгімелесу оқушылардың білім алуының ажырамас бөлшегі болып табылады жəне əңгімелесудің үш түрі бар,олар: -Əңгіме-дебат барысында; -Топтық əңгіме барысында; -Зерттеушілік əңгіме жүргізілу үстінде байқалады екен[1]. «Диалогті оқыту арқылы оқушылардың қызығушылығын арттыру, олардың білім деңгейін көтеру, сөйлеу мəдениетін қалыптастыру. Балаға күштеп білім беруден гөрі, баланың білімге деген құштарлығын ояту ең маңызды мақсат» деп К.Д.Ушинский [2]
320
айтқандай баланың білім алуға деген құштарлығын ояту үшін мұғалім көп ізденіп, сабақтың тиімді өтуіне жұмыс жасап, сабақ барысында оқудың белсенді əдістері, диалогтік оқыту жəне оқу əдісін қолдануда білім сапасын арттыруға көп көмегін тигізеді деп ойлаймын. Оқушылар диалог əдісін қолдана отырып, білімді бірлесіп құру, талқылау, түсіну мен дағдыларды қалыптастыру арқылы білім алады. Əр сабағымда оқушыларға сұрақтар қою арқылы, тақырып бойынша өз ойларын ашық, еркін айтуға мүмкіндік бердім. Өзара талқылау арқылы, түрлі ойлардың болатындығын, бір - бірінің түсінуіне көмектесетінін көрсетсе, сұхбаттасу арқылы өз ойларын дəлелдеуге тырысты. Бұл оқушылардың қандай деңгейде екенін түсінуге көмектеседі. Біз көбінесе диалогтік оқытуды сұрақ – жауап ретінде қолда- намыз. Яғни, бала теорияны меңгерумен қатар тəжірибе жүзінде де қалай жасау қажеттігін ұғынуы керек. Тəжірибелік жұмыс жасау барысында көптеген сұрақтар туындайды. Оқушылар өзара пікірлер мен болжамдар айта отырып, бірлесе жұмыс жасайды. Жұмыс жасау барысында оқушыларға көптеген сұрақтарды қоюға болады. Мысалы, кез келген сабақтың басталуы сұрақ – жауаптан тұрады. Сұрақтардың берілуіне байланысты оқушының пəнге деген қызығушылығын арттыруға болады. Оқушы мен мұғалім арасында жақсы қарым-қатынас орнайды. Диалог оқушы мен оқушы арасында да туындауы мүмкін. Мұнда оқушылар бір-біріне сұрақтар қояды. Бір-бірінің жауабына қанағаттанбаса, қосымша сұрақтар да беруі мүмкін. Сын тұрғысынан ойлау – креативті тұлғаны қалыптастырудың бір жолы. Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту бағдарламасы – əлемнің түкпір-түкпірінен жиылған білім берушілердің бірлескен еңбегі. Тəжірибені жүйеге келтіргендер – Джинни, Л.Стил, Куртис, С.Мередит, Чарльз Темпл. Жобаның негізінде Ж.Пиаже, Л.С.Выготский теорияларын басшылыққа алады.Сыни тұрғыдан ойлау əдіс- тəсілін қолдану нəтижесінде оқушылардың өзін-өзі бақылау, сөйлеу, тыңдау қабілеттерінің артқаны байқалды. Бұл əдіс – тəсілдер оқушылардың еркін ойлануына мүмкіндік береді, ақыл-ойын дамытады, шығармашылық белсенділігін арттырады, ұжымдық іс-əрекетін, тіл байлығын жетілдіреді, жан-жақты ізденуіне, өз ойын жеткізуіне мүмкіндік береді. Білім беруде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану – заман талабы. Əр мұғалім өз сабағын түрлендіріп өткізгісі келеді. АКТ-ға теледидар, интернет, ұялы телефон, ұтқыр қондырғылар, компьютер немесе ноутбук жатқызылса, əрқайсысының өзіндік қолданылу орны бар. АКТ оқушы қызығушылығын арттырады жəне есте сақтауға көмектеседі. Өйткені естігеннен, оқығаннан гөрі көзімен көрген есте жақсы қалады. Қызығушылықтары оянып, белсенділіктері артады. Интерактивті тақта арқылы оқытудың басқа тəсілдеріне қарағанда, көптеген жетістіктері бар. Сабақта мұғалім интерактивтік тақтаны бір емес бірнеше рет пайдалана алады, қарапайым тақтаға қарағанда интерактивті тақта пайдалануға ыңғайлы, əрі уақыт үнемдейді. Материалдарды оқып үйрену барысында интерактивтік тақтаны пайдалану білім өрісін кеңейтуге мүмкіндік береді, сондықтан мұғалімдердің дайындаған материалы оқушыларға түсініктірек болады. Бағдарлама бойынша бұрын-соңды қолданбаған жаңа тəсілдің бірі – критерий бойынша бағалау. Осы 7 модульді сабағымда колданған кезде сыныптағы көрініс, оқушылардың көзқарасы мен оқу үрдісіне қатысы бойынша орын алған өзгерістерге соның ішінде оқытуды бағалау жəне оқыту үшін бағалау модуліне тоқталғым келді. Бағалау – оқыту үрдісінде жəне мұғалімнің қолындағы маңызды да əсерлі құрал екендігі рас. Ол бізге тек қана оқушының білім деңгейі мен жетістіктері туралы ақпарат беріп қана қоймайды, оқушылармен кері байланыс орнату құралы болып табылады. Бағалаудың мақсатына қарай оның бірнеше түрлері бар. Олар: формативтік бағалау жəне жиынтық бағалау. Бұл бағалау жүйесін өзгертуге əкеледі. Бір мұғалім оқытса да оқушылардың білім игеру деңгейлері əр түрлі болып табылады. Əр оқушының мұғалімді түсінуі мен тақырыпты қабылдауы əр түрлі, сол себепті жетістіктері де бірдей емес. Оқыту үшін бағалау бұл білім алушылар өздерінің оқудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек жəне қажетті деңгейге қалай жету керек екендігін анықтау үшін оқушылар жəне олардың мұғалімдері қолданатын мəліметтерді іздеуі жəне түсіндіру үдерісі. Берілген анықтаманың маңызды элементтерінің
321
бірі оқушылардың деректерді қолдануына баса назар аударту болып табылады. Бұл ретте, мұғалімдер жалғыз бағалаушы тұлға болмайтындығына назар аударылады. Бағдарламаның жеті модулінің соңғысы – «Білім берудегі басқару мен көшбасшылық». Білім беруде басты көшбасшы тұлға – мұғалімнің өзі. Жоғарыда айтылған идеялардың барлығын қамтып, бір-бірімен тығыз байланыстыра, шебер қолдана білсе, ол мұғалім көшбасшылығы болмақ. «Нағыз ұстаз өзінің білімділігімен, жүріс-тұрысымен, жайдары мінезімен, тіпті сырт пішіні, киген киімімен де оқушысына жақсы мағынада қатты əсер етеді», – деген екен Мəлік Ғабдуллин. Оның бұл сөздерінен көп нəрсе аңғаруға болады [3]. Оқушы өзінің ұстазына қарап, еліктеп өседі. Оқушы бойындағы көшбасшылық қасиеті: • топтық жұмыс кезінде оқушының топтарды басқаруы; • жақсы оқитын оқушылардың үлгерімі төмен оқушыларға көмектесуі; • мектептегі қоғамдық жұмыстарға белсене қатысуы; • топтық жұмыстарды жүргізуде көмекші болуы; • сынып оқушыларын бір іске жұмылдырып, ұйымдастыра білуі; • тапсырылған істі жауаптылықпен орындауы сияқты іс-əрекеттерінен байқауға болады. Əр сабақ сайын оқушылардың орнын ауыстырып, топқа бөлу де, топтасып жұмыс жасау да, ақпараттық технологияны жиі пайдалану да, сыни тұрғыдан ойлату да, қажымай, талмай дарынды, талантты оқушыны анықтап, оның дарындылығын одан əрі дамыту да, шығармашылық тапсырмаларды көптеп беру де оқушылардың сабаққа деген ынтасын арттырып, білім беру жүйесінде оң нəтижелер береді деп ойлаймын. Мұғалім мен оқушы көшбасшылығы – мұғалім жеті модульді тиімді пайдаланып, нəтижеге қол жеткізе алса – мұғалімнің көшбасшылығы, ал оқушыларда топқа бөлінгеннен кейін-ақ көшбасшы көрінеді, топта айрықша белсенділік танытқан оқушы–көшбасшы, ол əдетте басқа оқушыға көмектесіп, соған жауап бергізуге тырысады, өйткені ол өзін емес, сыныптастарын, топты алға сүйрейді. Жалпы, осы жеті модуль идеяларын тұрақты пайдалану арқылы жоғары нəтижеге қол жеткізуге болатынына тəжірибе жүзінде көз жеткізеріміз анық.
1.«Қазақ тілі мен əдебиеті орта мектепте» журналдары. - №5, 2013, №8, 2014. 2.«Мұғалімге арналған нұсқаулық», «Назарбаев Зияткерлік мектебі» ДББҰ, 2012. 3. Ғабдуллин М. Ата-аналарға тəрбие туралы кеңес. – Алматы: Мектеп, 1966. – Б. 21.
Бакалавр образования, учитель 1 (продвинутого) уровня г. Костанай
Кəсіби қоғамдастық аясында өткізілген Lesson Study, оқыту жаңа тəсілді мұғалімдердің тəжірибесінде пайдалану мүмкіндігі, сіз қандай арасындағы айырмашылықты көруге мүмкіндік береді, педагогтардың пікірінше, балалар білім кезінде орын алуы тиіс, жəне қандай шындығында болып жатқан. Білім беру студенттерді жəне кəсіптік оқыту топ мүшелеріне көмек көрсету басым мақсаты болып табылады оқытушылардың кəсіби қоғамдастық, бір бөлігі ретінде көзқарас Lesson Study жүзеге асыру. Түйінді сөздер: Жаңа көзқарас, сабақтың зерттеу, Lesson Study, оқыту мен оқу жəрдемдесу. АННОТАЦИЯ В статье рассматривается возможности использования в практике учителей нового подхода для обучения Lesson Study, проводимый в рамках работы профессионального сообщества, позволит увидеть разницу между тем, что, по мнению учителя, должно происходить во время обучения 322
фессионального сообщества учителей, приоритетной целью, которого является помощь учащимся в обучении и профессиональное обучение членов группы Ключевые слова: новый подход, исследование урока, Lesson Study, помощь в обучении и преподавании. АBSTRACT The possibility of use in the practice of teachers of a new approach to learning Lesson Study, conducted in the framework of the professional community, allows you to see the difference between what, in the opinion of teachers, should take place during children's education, and what is happening in reality. Implement approach Lesson Study as part of the professional community of teachers, which is a priority goal of helping students in education and vocational training team members. Keywords: A new approach, the study of the lesson, Lesson Study, assistance in learning and teaching.
Подход Lessоn Study является одним из результативных методов исследования учеб- ного процесса. Эффективность данного подхода заключается в том, что он позволяет учи- телям формировать новое понимание, через совместное «изучение» существующих проблем на уроке. Изучение существующих проблем в учебном процессе в настоящее время, требуют от учителя не только знаний и умений в применении тех или иных педагогических приемов, но и понимания, важности индивидуализации обучения и формирования у учащихся метапозна- ния – навыков обучения тому, как учиться. Активная позиция учителя в роли «рефлексив- ного практика» в преподавании и обучении значительно повышает эффективность процесса индивидуализации обучения и формирует у учителя компетенцию «педагогическая рефлек- сия», которая является очень важной составляющей при совместном проведении учителями уроков с применением подхода Lessоn Study. [1, с 145-147] Методика подхода Lesson Study эффективна, поскольку помогает учителям: • увидеть обучение детей, подтверждающееся более явно в различных проявлениях и деталях, чем это обычно возможно; • увидеть разницу между тем, что, по мнению учителя, должно происходить во время обучения детей, и тем, что происходит в реальности; • понять, как планировать обучение, чтобы оно в результате максимально удовлет- воряло потребностям учащихся; • реализовывать подход Lesson Study в рамках профессионального сообщества учите- лей, приоритетной целью которого является помощь учащимся в обучении и профессио- нальное обучение членов группы [ 2, с. 3] • Использовать возможности Lesson Study в своей учительской практике. Знания о новом подходе Lessоn Study, полученные на курсах, созданных Центром педагогического мастерства АОО "Назарбаев интеллектуальные школы" при содействии факультета образования Кембриджского университета по Программе первого (продвинутого) уровня, помогли мне переосмыслить роль учителя и деятельность учащихся в учебном процессе. Появилось четкое понимание решения существующих проблем через исследование урока с применением подхода Lessоn Study. Поразмышляем над понятие подхода Lessоn Study является научным и демократичным способом исследования учебного процесса и может использоваться на любых общеобразовательных предметах по определенной учителями ключевой идее исследования. Применение подхода Lessоn Study в школе – осуществлялось на уроках начальных классов, история в среднем звене, физика старшая школа. Так, на уроках в начальных классов в 3 классе подход Lessоn Study был применен для повышения результативности работы исследовательской деятельности учащихся, в 6 классе по эффективности ролей в группах, в 11 классе диалоговое обучение и его особенность при работе в группах в старших классах Существующая проблема, определенная учителями как неумение учащихся работать в группе над исследовательской деятельностью, совместно решать и консультироваться была
323
сформулирована учителями как ключевая идея исследования: «Как мы можем научить учащихся 3 класса более эффективно использовать возможности работы исследовательской деятельности в группе для стимулирования общения среди учеников, с целью «совместного мышления», для того, чтобы улучшить их обучение в 3 классе. Необходимость исследования уроков по истории, начальных классов, старшей школы через использование подхода Lessоn Study была актуальна для учителей прежде всего тем, что данный подход позволяет выработать дальнейшую стратегию усовершенствования учебного процесса и дает профессиональное саморазвитие учителю, развитие сетевого сообщества для взаимопомощи и взаимодействия между коллегами. После первого исследовательского урока, учителя провели обсуждение полученных результатов наблюдения за обучением трех «исследуемых» учеников на основе сопоставле- ния с ожидаемыми результатами, которые были ими запланированы. Полученные результа- ты наблюдения подтвердили, что задания для учащихся 3-х уровней подготовленности по своей сложности соответствуют их уровням. Проведенное интервьюирование учащихся с высоким, средним и низким уровнем после урока, способствовало получению информации от учащихся в виде деятельностной рефлек- сии, что помогло учителям установить причины произошедших изменений. При обсуждении хода исследовательского урока учителя отметили слабую коммуника- цию всех учащихся в группах. Они больше взаимодействовали в парах, с рядом сидящими учениками. Все эти полученные результаты исследования урока были учтены учителями при постановке цели последующих уроков. Учителя решили продолжить «изучение» урока через использование работы в группе для стимулирования общения среди учеников, с целью «совместного мышления», но пересмотреть состав учащихся в группах, с целью распределе- ния лидирующих ролей при групповой работе между одаренными детьми. Учителями были составлены группы по принципу взаимодополняемости и малоконфликтности, с учетом всех типов восприятия и темпераментов. В группах присутствовали сильные, средние и слабые учащиеся. Применение данного подхода при групповой работе, позволило учащимся, имею- щим затруднения получать дополнительную консультацию у учащегося – лидера с высокой обученностью и устранять существующие барьеры, при изучении учебного материала на уроке. Таким образом, «исследование урока» через совместное планирование и проведение, наблюдение за учащимися в процессе урока, интервьюирование их после урока позволило получить полную научную информацию об учебном процессе и деятельности учащихся. Обсуждение проведенного урока и планирование следующих уроков, с учетом корректировки полученных результатов исследования помогли учителям повысить качество и эффективность последующих уроков. Результативность такой организации учебного процесса можно было проследить по динамике изменений успеваемости учащихся, через фокус предложенного исследуемого подхода учителями - исследователями. Сформированные таким образом новые понятия у учителей стали достоянием для их обобщения и представления учителям, заинтересованным в данных исследованиях. На уроках в 6-м классе подход Lesson Study был использован для отслеживания эффективности ролей в групповой работе. Ключевой идеей серии последовательных уроков учитель определил: «Смогут ли ученики работать более продуктивно в группе, если правильно распределить роли?». Для данных уроков была разработана оценочная таблица за отслеживания работы учащихся на уроке. Из интервьюирования сильного учащегося были сформированы вопросы на уточнение его роли и ответственности каждого участника за обучение в группе и эффективности ролей, на что учащийся сделал вывод что роль часовщика в группах не эффективна так как учитель включает программу секундомер или самостоятельно следит за временем. В ходе серии уроков были даны рекомендации при обсуждении уроков на встрече с коллегами. 324
В старшей школе было определена проблема у учителя базового уровня находящегося на адаптации после прохождения курсов: и испытывает затруднения в диалоговом обучение в связи с этим было решено использовать на уроках не только с целью более глубокого осознания и понимания учащимися своего обучения, но и для развития логического критического мышления. Для чего в основную часть урока были введены вопросы для учащихся и вся деятельность учащихся на уроках была организовано в тесном диалоге с учителем и учащимися. Вопросы носили проблемный характер и давали возможность учащимся обсуждать их как в парах, так и в группах и аргументировано комментировать свои ответы. Использование диалога в процессе обучения позволило закрепить практические навыки у учащихся, более глубоко понять теоретический материал, а также способствовало развитию у них коммуникации при выполнении практических заданий по физике с линейкой света. Работа учителя в диалоге помогла учителям наблюдателям получить более полный материал за наблюдаемыми учащимся. Обсудив проведенный урок, учителя сошлись на мнении, что использование диалогового обучения на уроках физики, позволяет сформировать понимание темы урока, дает закрепить практические навыки в выполнении данных практических задания и повысить мотивацию учащихся. Последующие уроки были составлены без учета предложений учителей, а именно, активизации фокус – группы наблюдателей за уроком, данный учитель не освоил подход Лессон стади в котором рассматривается не только самого учителя, но и должно идти взаимодействие с коллегами , разработка уроков, обсуждение и принятие помощи коллег учителей базового уровня. Что получили учителя после проведения серии последовательных уроков? Новый подход в применении на уроках начальных классов, истории , физики – многообразие тем: исследовательская деятельность, диалогическое обучение, роль в группе. Позволили увидеть: на уроках познания мира в 3 классе исследовательская деятельность в начальных классах и полученные результаты дали учителям понимание применения исследовательской деятельности в целом в начальном звене подход в исследовании серии уроков подошли рационально, проводились встречи по анализу деятельности учащихся всех трех уровней, велась помощь при подготовке к урокам, использовались средства для видео съемок при проведении уроков и записи голоса учеников всех уровней. Проведенные циклы уроков с применением подхода Lessоn Study показали большую эффективность исследования, а организованное обсуждение о проведенных исследованиях способствовало саморазвитию и профессиональному росту сотрудничающих учителей. Для меня, как учителя-лидера в преподавании и обучении, проведение занятий с применением подхода Lessоn Study учителями, помогли приобрести неоценимый опыт в профессиональной организации данного подхода, как модератора в исследовании учебного процесса, в моделировании преподавания нового подхода и решения существующих проблем у моих коллег для дальнейшего педагогического роста и повышение педагогической практики в целом. Мое понимание в его применении, как инструмента повышения эффективности иссле- дования учебного процесса, стала моей неотъемлемой частью профессионального самораз- вития, направленного на активное внедрение нового подхода в практику работы школы.
1. Руководство для учителя 1 (продвинутого) уровня. НИШ 2012 г. ( с.145-147). 2. Пит Дадли. Lesson Study: Руководство. 2011 г. 3-12 стр.
325
учитель физики Филиал АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы» Назарбаев Интеллектуальная школа химико-биологического направления г. Алматы
НА УРОКАХ ФИЗИКИ
В процессе преподавания и обучения учителя и учащиеся Назарбаев Интеллектуальных школ должны охватить все цели обучения, указанные в Интегрированной образовательной программе по предмету физика.Для оценивания знаний и умений учащихся применяется Интегрированная модель критериального оценивания (ИМКО).Интегрированная модель критериального оценивания (ИМКО) сочетает три вида оценивания, которые являются обязательными: формативное, внутреннее суммативное и внешнее суммативное. [1] Деятельность учителя по формативному оцениванию состоит в постоянном наблюдении за учащимися в процессе преподавания и обучения для определения текущего уровня понимания темы предмета и прогресса. При этом учителя принимают решение, «достиг» ли каждый учащийся отобранной цели обучения или «стремится» ее достичь.
По предмету физика формативное оценивание проводится с целью определения прогресса учащихся по следующим ключевым навыкам: знание и понимание применение знаний критическое мышление анализ синтез
оценка рефлексия исследовательские навыки математическая грамотность техника
326
Эти навыки формируются через разнообразные виды деятельности учащихся на уроке, предусмотренные учителем. Для принятия решения о достижении цели обучения используюкритерии успеха. Критерии успеха - утверждения, которые позволяют учителям и учащимся определить, достигнута ли цель обучения[2]. Критерии успеха связаны с навыками и показывают учащимся, как достичь цели обучения, поэтому учащихся заранее нужно ознакомить со всеми целями обучения и критериями успеха. Перед началом каждой учебной четвертизнакомлю учащихся с ними. Критерии успеха помогаютмне в принятии решения о достижении учениками целей обучения. Формативное оценивание провожу систематически.Отслеживаю процесс продвижения учащегося из урока в урок. Результаты формативного оценивания вношу в листы оценивания, которые сама оформляюи затем они хранятся в портфолио учащихся. Например, по разделу«(7.2A): Плотность»учебной программы для 7 класса предусмотрены пять целей обучения для текущего формативного оценивания: измерять массу тела с использованием весов (электронных, пружинных и рычажных весов); использовать измерительный цилиндр (мензурка) для измерения объема жидкости или твердого тела различной формы; знать определение плотности и производить расчеты по формуле плотность = масса / объем; описывать, методы определения плотности жидкости и твердого тела правильной и неправильной формы; различать основные и производные единицы измерения СИ; На каждом уроке,в процессе прохождения отдельных тем, проводится формативное оцениваниеотдельных целей обучения с использованием разнообразных форм: устный опрос Предмет: Физика 7кл Дата:
ФИО учащегося: Раздел: 7.2A Плотность Тема урока: Плотность вещества Цели обучения Навыки
Критерии успеха Учащиеся достигли цели
обучения, если Д С производить расчеты по формуле плотность = масса / объем Знание
Знает
физический смысл плотности вещества
Знает, как определить плотность вещества
знаний Использует формулу расчета плотности вещества
Анализ и синтез Выводит формулу для расчета плотности смеси
я грамотность Решает задачу на определение плотности смеси (видео задача)
выражать производные единицы
измерения СИ,
используя основные единицы измерения Знание Знает
единицу плотности вещества в СИ и ее
внесистемные единицы
измерения.
Принятие итогового решения о достижении учащимся ЦО: Отметка (Достиг/Стремится) Подпись учителя: 327
в форме различных активити, кратковременные тесты, ролевые игры, «мозговой штурм», выполнение презентаций учащимися,решение качественных, экспериментальных и количественных задач, выполнение лабораторных работ. Каждое такое оценивание оформляется учителем в виде листа формативного оценивания. Отметки о достижении учащихся могут заноситься не только учителем, но и путем взаимооценивания и самооценивания, самими учащимися.Приведу пример одного такого оценивания по разделу (7.2A): «Плотность», проведенное в форме решения задач. Таблица №1. Лист формативного оценивания
Решите задачи: 1. Плотность свинца 11 300кг/м 3 . Что это означает? 2. Найдите ошибку в рассуждении: плотность 1м 3 нефти равна 800кг/м 3 . Тогда плотность 2м 3 нефти будет 1600кг/м 3 . 3. Действительно ли обручальное кольцо объемом 0,5см 3 и массой 8г может быть золотым? Обоснуйте ответ (плотность золота равна 19,3г/ см 3 ). 4. Брусок массой 440г имеет размеры 20см *5см*2см. Каковаплотностьбруска? [3]. 5. Для приготовления гречневой каши на одного ученика расходуется 200 мл молока и 60г крупы. Если плотность гречневой крупы (насыпная) равна 660 кг/м 3 , а плотность молока равна 1030 кг/м 3 , определите плотность полученной каши.(видео задача) Первоначально готовлю лист оценивания.В листе, например, прописаны две цели обучения, по которым проводится оценивание и указаны критерии, которые дадут возможность обучению учащихся быть успешным- критерии успеха. Первая из целей обучения, комплексно проверяет знания, навыки, усвоенные в течении определенного периода обучения по разделу(7.2A): Плотность. Во второй графеуказаны навыки, которыми должен был овладеть и развить ихучащийся в процессе реализации указанных целей обучения. Затем, исходя из целей обучения, в третьей графе, указаны критерии, выполнив которые учащийся может быть уверен в успешности своего обучения. Подбираюзадания для формативного оценивания таким образом, чтобы они полностью соответствовали целям обучения. Задания размещаются на этом же оценочном листе. При проведении лабораторных работ в 7-9 классах можно использовать критерии успеха, указанные в таблице №2. Таблица №2. Лист формативного оценивания лабораторной работы Предмет : Физика Дата: ФИО учащегося: Раздел:9.2АДинамика: деформация, силы и законы движения Ньютона жүктеу/скачать 10,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|