С. Г. Тажбаева Редакция алқасы


Keywords: Orientation, psyche, personal development, self-development, physical education



Pdf көрінісі
бет54/65
Дата06.03.2017
өлшемі13,22 Mb.
#7935
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   65

Keywords: Orientation, psyche, personal development, self-development, physical education. 
 
 
,ОЖ 78 
 
Мектеп оқушыларымен фольклорлықансамбль ұйымдастыру арқылы үйірме жұмыстарын 
жүргізудің педагогикалық тиімділігі 
 
Ш.Ж. Таджбағамбетова
 
– магистр, оқытушы 
Э.Д. Қонысбаева – магистр, оқытушы 
(Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті)
 
Алматы қ., Қазақстан,
 
e-mail: asylbek.2016@mail.ru, mira_04_09@bk.ru 
 
Мақалада  халық  аспаптар  арқылы  рухани  м`дениетін  байытудың  жолдары  қарастырылған.  Демек,  бала-
ларды  қазақ  халқының  тарихы  мен  өнер  м`дениетіне  деген  сүйіспеншілігін,  патриоттық  сезімін  оятуға 
т`рбиелеу болып табылады.  Халық музыкасы мен халық аспаптар `леміне келген бала, ата-бабалардан  қалған 
мұрасы деп сезінеді, жеке, дара тұлға болып қалыптасуына  зор үлес қосады. Ұлттық фольклорлық аспаптардың 
дүкендерде  көбірек  қолайлы  болуы,  бала  аспапта  еркін  орындай  алса  ол  балаларды  қуантады,  фольклорлық 
музыка `леміне деген қызығушылығын арттырады. Қазақ халқының музыка м`дениетіне т`н халық `ндер мен 
күйлердің  дыбыстары,  тембрі,  `уені,  өрнегі  баланың  «сүйегін  сырқыратады».  Фольклорлық  ансамбль  үйірме-
лерін  ұйымдастыру-ол  балалардың  халық  аспаптарда  ойнау  арқылы  рухани  м`дениетін  байытады.  Сонымен 
қатар, патриоттық сезімін оятып, халқының өнер м`дениетіне қызығушылығын арттырып, қастерлеуге т`рбие-
лейді.  Біздің  мақсатымыз,  балалардың  музыкалық  қабілетінің  дамуына,  ансамбльдік  шеберлікпен  аспапта 
орындап  жеке  дара  тұлға  болып  қалыптасуына  жағдай  жасау.  Ансамбльде  ойнау  репертуарды  кеңейтуге 
мүмкіндік береді. Оқушылар музыка м`дениетімен терен танысуғуа мүмкіндік алады, ал шығармалар жарқын 
орындалады.  Шығарашылық  техникалық  мүмкүндіктері  өседі,  шығармалардың  динамикалық  тембрлік  бояуы 
байиды. Н`тижесінде шығарманы жеке орындағаннан, ансамдбльде орындаған қызығушылығы артады.  
Түйін сөздер: халық аспаптар, қабілет, дарындылық, қызығушылық, тұлға. 
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
334 
Фольклор  – халық м`дениеті мен өнерінің көркем көрінісі. Екінші жағынан, фольклор- халқымыз-
дың  салт-д`стүрлерімен  сабақтас  құбылыс.  Оның  осы  екі  қанаты  да  халықтық  т`рбие  жүйесімен 
тығыз  байланысты.  Фольклор–синкретті,  көпфункциялы  руханият.  Ол  `рі  танымдық,  `рі  эстети-
калық   сонымен,   рулық замандағы м`дениет – ұзақ уақыт бойы қалыптасқан руханият.  Оның  сала-
лары  мен  түрлері  көп. Олар бір бірімен тығыз   байланыста,  біртұтас,  синкретті  жүйе  қалыбында 
дамып,  қоғамның,ой-сананың жетілуіне с`йкес  қарапайымдылықтан  көркемділікке  қарай  күрделі  де 
қиын жолдан өтті.  
 Балалар  фольклоры  термині    ХХ  ғасырда  пайда  болған,  д`стүрлі  халық    өнеріне  жол  ашылды. 
ХХ ғасырдың  70-  жылдарынан  бастап  фольклор  көркемөнерпаздар  үйірмелері,  отбасылар  ансамблі, 
халықтық  театрлар  түрінде  де көрініс  бергені.Олардың  репертуарында  д`стүрлі  фольклормен  қатар, 
`деби шығармалар да, `уесқой сазгерлер шығарған `н-күйлер де орын алды. 
90-ж ХХғ. «фольклорлық толқын» деп атауға болады: мектептерде музыканттардың,педагог, этно-
педагог, өнертанушы, м`дениеттанушылардың қазақ халық музыкасы, ұлттық аспаптарды насихаттау 
м`селелерін көтеріп бастаған. Белгілі  педагог-фольклорист Л.Л. Куприянова балаларға халық музы-
касын бастапқы сатысымен таныстыру, оқушылардың орындаушылық т`сілдерін менгеру бағытында, 
факультативті бағдарлама құрастырған. ХХIғ. Д.А. Рытованың оқу-`дістемелік құралы жарияланған, 
оқушылардың оркесрде халық аспапта ойнау т`сілдері жайында ж`не балалардың эмоциялық дамуы-
на мына авторлар пікір жазған: С.Х. Раппопорт "Искусство и эмоции" (1968), П.М. Якобсон "Эмоцио-
нальная  жизнь  школьника"  (1966),  Г.М.  Бреслав  "Эмоциональные  особенности  формирования 
личности в детстве: норма и отклонения" (1990). 
 Музыкалық  фольклор  үлгілерінің  көркемдік  сипатын  мектеп  оқушыларының  ұлттық  танымын 
қалыптастыруға ықпал етудің маңызы өте зор. Бұл тұтастығы танымның мақсаты-оқушы санасында 
фольклорлық  музыка  үлгілері  жинақталған  обьективтік  шындықтын  бейнеленуі  болып  шығады. 
Халқымыз  танымдық-тағылымдық,  т`рбиелік-т`жірибелік  м`ні  бар  өнегенің,  өсиеттің  көбін  ауызша 
таратты.  Ұрпақ  қамын  ойлағанда,  ең  `уелі  бала  т`рбиесіне  ерекше  көңіл  бөлді.Өмірге  жаңа  келген 
с`бидің бойына қарапайым `уені бар бесік жырынан бастап өлең, `н, жыр, ойын арқылы азаматтық, 
адамгершілік  қасиеттердің  сынығын  ер  жеткенге  дейін  сыналап  ендіре  берді.  Жас  жеткіншектерге 
өнеге ұйретіп, фолклорлық  музыкалық  ансамблі бағытының  бірі, ата-бабамыздан мұра боп қалған 
қазақ халқының ұлттық аспаптары.  
Қазіргі  таңда  ескі  халық  `ндері  мен  күйлері  де,  қолөнер  бұйымдар  жаңа  сапада  көрінуде,  сөйтіп 
олар  елдің  бүгінгі м`дени   қажеттігін өтеп  отыр.  dндер  мен  күйлер  жаңаша  аранжировкаға  түсіп, 
ұлттық  музықалық  аспаптар  мен  техникалық  құралдардың  қосындысы  арқылы  соны  саздық  `уенге, 
ырғаққа, эстетикалық м`нге ие болды. Бізге жеткен фольклор жанр жағынан бай, көркемдігі жағынан 
кемелденген, `р алуан қызмет атқаратын рухани мұрамыз ж`не күнделікті тіршілігімізде қолданыста 
болып,  м`дени  қажеттігімізді  атқарып  жүрген  ұлттық  өнеріміз.  Бүгінгі  заманға  ол  көп  түрлі,  көп 
сатылы  руханият  ретінде  жетіп  отыр.  Оның  біраз  түрі  есте  жоқ  ескі  заманда  туса,  ендігі  бір  тобы 
кейінгі  д`уірлерде  пайда  болған.  Олар  ұзақ  тарихи  даму  жолында  бір  бірімен  араласып,  тоғысып, 
сіңісіп кеткен, сондықтан, олардың `рқайсысын жеке бөліп алып, тек соған ғана т`н белгілерді анық-
тау  оңай  емес.  Сол  себепті,  ғылымда  фольклордың  тарихы,  оның  жанрлық  құрамы  дегенде  басты 
критерий  етіп  фольклорлық  шығармада  белгілі  бір  д`уірдің  шындығымен  қатар,  санасы,  ұғым-
түсінігі,  наным-сенімі  қандай  д`режеде  көрсетілетінін,  қаншалықты  сақталғанын,  шығарманың  көр-
кемдігі қай д`режеде екендігін ж`не оның қандай мақсатпен орындалатынын айтады. Халқымыздың 
д`стүрі  бойынша  `нді  домбыраның  сүйемелімен  ж`не  сүйемелсіз  жеке  де  немесе  бірнеше  кісі 
қосылып  та  орындаған.  dсіресе  домбырамен  жеке  `н  салу  д`стүрі  мол  тарап,  ғасырдан-ғасырға, 
атадан-балаға жалғасып тауып, дамып келеді.  
фольклорлық ансамбль үйірмелерін ұйымдастыру мақсатында: 
- балалардың ұлттық аспаптарда ойнау арқылы рухани м`дениетін байытады. 
- патриоттық сезімін оятып, халқының тарихына м`дениетіне қызығушылығын арттырып, қастер-
леуге т`рбиелейді. 
-  музыкалық  қабілетінің  дамуына,  аспапта  шебер  ойнап  жеке  дара  тұлға  болып  қалыптасуына 
жағдай жасайды. 
Халық  аспаптарында  ойнағанда  аспаптың  үні  сапалы,  таза  шығуын  қадағалау  тиіс  яғни  техника-
лық шығармаларды орындағанда үнінің сапасын сақтау. Мектепте ансамбль үйірмелерін жүргізгенде, 
ұстаз олардың репертуарына халық күйлері мен `ндерін, халық композиторларының шығармаларын 
аспапқа  лайықтап,  сол  өндеген  шығармаларды  көбірек  кіргізуі  тиіс.  Оқыту  кезінде  танымдық, 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
335 
мағлуматтық  мазмұнымен  қоса  орындаушылық  өнердің  амалдары  мен  т`сілдері  меңгеруге  лайықты 
шығармаларды қолданған жөн, яғни, балаларды қызықтыратын бала кезінен таныс `уендерді, орын-
дағанға  тез  меңгеруіне  `сер  ететіне  назар  аудару.Аспапта  орындаушылық  т`сілдерді  үйретіп, 
шындағанда халық музыкасының `серін ескерген жөн. Демек, осы шығармалар арқылы балалар қазақ 
халқының тарихы мен музыка м`дениетін терен түсінеді. 
Эстетикалық көркемдік т`рбиенің қайнар бұлағы музыка п`ні мен оның сыныптан тыс үйірмелері 
бұл  аталған  талаптарды  орындауда  ерекше  роль  атқарады.  Осы  саладағы  оқу-т`рбие  жұмыстары 
н`тижелі  болуда,  сан  жылдар  бойы  қалыптасқан  заңдылықтар  мен  теорияларға,  `дістер  мен  прин-
циптерге сүйеніп, ғылыми педагогикалық негізде өткізілуге тиіс. Сонда ғана бұл жұмыс өз н`тижесін 
бермек.  
Фольклорлық  ансамбль  үйірмесі  дайындығының  алғашқы  кезеңіндегі  т`рбие,  ұйымдастыру 
жұмыстары оның бір арнаға түсіп қалыптасуына, оқушылардың дайындыққа үлкен шығармашылық 
шабытпен кірісуіне, өзі үйренбекші болған шығарманың мазмұны мен көркемдігін терең түсінуі зор 
мүмкіндіктер туғызады.  
Дидактикалық  принціпті  оқытудың  заңдылықтары  немесе  негізі  деп  түсінуге  болады.  Қазірде 
аспапты  игерудің,  халық  аспаптар  үйірмесін  басқарудың  дидактикалық  ғылыми  негіздері  қалып-
тасып,  біртіндеп  іске  асуда.  Оқушының  музыкалық  аспапты  игерудегі  ғылыми  принціптерді  дұрыс 
сақтауы үшін  педагог мына шарттарды еске сақтауы қажет:  
Біріншіден, алғашқы үйрену кезеңіндегі жұмыс үрдістеріне байланысты заңдылықтар мен теория-
ларды, ережелерді нақтылы өз мағынасында, д`лме-д`л түсіндіру. Бұған жататындар – домбырашы-
ның  отыру  реттілігі,  қол  мен  саусақтарды  аспаптарға  дұрыс  қоя  білуі,  аспаптан  музыкалық  дыбыс 
`уенінің  м`нді  шығуы,  штрихтер  апликатурасы,  т.б.  Егерде  бұл  талаптар  дайындық  кезеңінде  тия-
нақты  қалыптаспаса,  оқушы  аспапты  өз  м`нінде  игере  алмайды  да  алға  қойған  мақсаттың  жүзеге 
асуы қиын соғады.  
Аспапты  игерудегі  теориялық  м`селелерді  нақты  практикалық  мысалдармен  байланыстырып 
отырған  жөн.  М`селен  домбыра  үшін  қолды  дұрысқоюдың  к`сіби  т`сілдегі  қабылданған  нормалар 
сақталмаса,  оң  қолдың  буынын  бос  ұстау,  дыбыс  шығарудағы  саусақтардың  қимыл  қозғалысы,  сол 
қолдың  оңтайлы  қозғалысы,  дене  мен  иықтың  үйлесімді  жылжуы,  саусақтың  перне  үстінде  орнала-
суы,  т.б.  сақталмаса,  аспапты  игеріп  кету  қиын  соғады.  Сондықтан  да  жетекші  аспапты  игерудің 
ғылыми  тиімді  жолдарын  `р  с`т  іздестіріп,  қалыптасқан  теориялық  қағидалар  мен  методикалық 
тұжырымдарға сүйене отырып жұмыс істеуі қажет.  
Аспапты  игерудегі  теориялық  м`селелерді  нақты  практикалық  мысалдармен  байланыстырып 
отырған  жөн.  М`селен  домбыра  үшін  қолды  дұрысқоюдың  к`сіби  т`сілдегі  қабылданған  нормалар 
сақталмаса,  оң  қолдың  буынын  бос  ұстау,  дыбыс  шығарудағы  саусақтардың  қимыл  қозғалысы,  сол 
қолдың  оңтайлы  қозғалысы,  дене  мен  иықтың  үйлесімді  жылжуы,  саусақтың  перне  үстінде  орнала-
суы,  т.б.  сақталмаса,  аспапты  игеріп  кету  қиын  соғады.  Сондықтан  да  жетекші  аспапты  игерудің 
ғылыми  тиімді  жолдарын  `р  с`т  іздестіріп,  қалыптасқан  теориялық  қағидалар  мен  методикалық 
тұжырымдарға  сүйене  отырып  жұмыс  істеуі  қажет.Сондықтан,  пайдаланатын  методикалық  `діс-
т`сілдер оқушыларға музыкалық-теориялық білім негіздерін берумен қатар оның көркемдігін, өмір-
мен  байланысын  аңғарту,  білім,  білік,  дағдыларын  дамытуды  көздейді.  Ж`не  `ңгіме  практикалық 
жұмыстар,  көрнекілік,  өзіндік  жұмыс,  зерттеу  ж`не  проблемалық  `дістер  сияқты  методикалық  `діс-
т`сілдерді  пайдалануға  болады.  Бұл  аталған  `дістер  жеке  немесе  бірімен  бірі  тығыз  байланысты, 
кешенді түрде беріледі.  
Оқушылардың  т`жірибесіне,  музыкалық  қабілеті  д`режесіне,  белсенділігіне  байланысты  дайын-
дық т`сілдері мен формалары да `ртүрлі болып келеді. Мысалы ансамбль концертке шығатын болса – 
практикалық  ойнау  т`сілі,  ал  жаңа  шығарманы  игеру  барысында  `ңгіме  ж`не  көрнекілік  т`сілдері 
кеңінен  пайдалынылады.  Сонымен  қатар  өзіндік  жұмыс  істеу,  зерттеу  ж`не  проблемалық,  сұрақ-
жауап `дістеріне де ерекше көңіл аударған жөн. Ансамбль дайындығының мынандай жұмыс түрлері 
болады:   
- Шығарманы бастан аяқ бірнеше рет қайталап, көркемдік д`режеге жеткізу.  
- Шығарманың техникалық жағын жетілдіру.  
- Ансамбльдің оқушымен жеке  жұмыс жасау.  
- Концерттік дайындық.  
dрине  ансамбль  творчествалық  жетістікке  жетуі  үшін  оның  дайындық  формалары  жан-жақты 
болып,  методикалық  жағынан  түрленіп  отыруға  тиіс.  Мысалы:  Сейтек  «Бес  қыз»,  «Гулдерайым», 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
336 
Құрманғазының  «Балбырауын»,  т.б.  шығармаларды  игеру  алдында  жетекші  `р  ойналатын  компо-
зиторлардың өмірі мен творчествосы ж`йлі қызықты деректер жинау жөнінде ұсыныс айттуы керек. 
Бұл, ансамбль мүшелерін аталған сазгерлердің өмірінен хабардар болып, ізденіске ұмтылдырады. dр 
дайындық оқушыларға үлкен эмоциялық `сер қалдыруымен қатар, ұйымдастыру процесі де жоғары 
д`режеде өтуі тиіс. Бұл кезеңдегі енді бір ескерер жай – оқушылардың аспапты үйде ойнап жаттығуы. 
Ұстаз  үйдегі  жаттығудың  методикасын  өзі  аспапта  ойнап  көрсетіп,  мысалдар  арқылы  айқындағаны 
жөн.  Үйдегі  жаттығудың  маңызын  терең  түсіндіргенде  ғана,  оқұшылардың  өз  бетімен  дайындық 
белсенділігі арта түседі.  
Демек,  фольклорлық  этнографиялық  ансамбль  жұмысын  ұйымдастыру  кезеңінде  қойылатын 
басты  талап  –  репертуар  таңдау.  Репертуар  бүгінгі  өмір  деңгейіне  сай  терең  мазмұнда,  көркемдік 
педагокикалық  талапты  қанағаттандырарлықтай  д`режеде  ж`не  оқушылардың  жас  ерекшеліктеріне, 
аспаптарда  ойнау  мүмкіндіктеріне  с`йкес  болуы  тиіс.  Демек,  жетекші  фольклорлық  ансамбльде 
ойналатын  репертуарына  шығармашылық  тұрғыдан  келіп,  оның  идеялық-эстетикалық  м`нін, 
көркемдік  ерекшелігін  дұрыс  ашып  таныта  білгенде  ғана  оқушылар  музыканы  терең  сезініп,  дұрыс 
түсіне білу қабілетін дамытып, дүние танымы кеңейе түседі. Репертуар іріктеуде бірімен-бірі тығыз 
байланысты бірнеше м`селеге көңіл аударған жөн.  
Музыкалық шығарманың мазмұны мен көркемдік ерекшелігі. Бұған репертуардың жан-жақталығы 
саяды.  Онда  қазақ  халқының  `н-күйінен  бастап,  композиторлардың  шығармалары,  туысқан  респуб-
лика ж`не орыс, дүние жүзі классиктерінің туындылары кеңінен қамтылып, ал іріктелген шығарма-
лар тақырыбы, құрылысы, тілі, жанрлық ерекшелігі жағынан жан-жақты болып келуі тиіс. Музыка-
лық педагогикада баланың с`тті музыкалық репертуарды меңгеріп кетуі, оқу процесінде балалармен 
жақсы тіл табысуы, ұстаздың жеке шығармашылық шеберлігіне байланысты. 
Фольклорлық ансамбль ұйымдастыру жұмысындағы келесі проблема – оның құрамының тұрақты-
лығы. Кейде оқушылар репетицияға `р н`рсені сылтауратып келмей немесе дайындық кезінде жауап-
сыздық,  салғырттық  танытады.  Бұл–оның  ансамбльде  ойнап,  музыкалық  аспапты  игеруге  деген 
алғашқы  ынта-ықыласы  мен  құштарлығының  `лсіреуіне  `кеп  соғады.  Психологиялық  тұрғыдан 
қарағанда  даму  процесіндегі  диалектикалық  детерменизм  принціпі  сақталмай,  «ішкі  ж`не  сыртқы» 
құбылыстар өзара үйлеспейді. Сондықтан фольлорлық ансамбль үйірмесіне халық аспаптарына деген 
аса  қызығушылығы  бар  ұлттық  өнерге  деген  сүйіспешілігі  мол  оқушының  ансамбльге  жауапты 
құштарлықпен қарауды ынтасына `сер етеді.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                               
Фольклорлық  ансамбль  құрамын  тұрақтандырып,  оқушылардың  белсенділігін  арттыру  үшін, 
алдымен  айтарымыз  –  бұл  жетекшінің  тапқырлығы  мен  шеберлігіне  байланысты.  Ол  `р-с`т,  `рбір 
оркестр мүшесінің психологиялық рухани дүниесін, ой-өрісін д`л басып, сезіне білуге тиіс. Мысалы 
домбыраның  т.б.  аспаптардың  партиясына  алдын  ала  көңіл  бөліп,  олармен  жеке  дайындықтарды 
жиілетсе,  қызықты  да  көңілді  `н-күйлер,  пьесалар  берсе,  партияға  мелодиялық  үзінділер  кіргізсе, 
олардың музыкаға деген белсенділігі арта түскен болар еді.  
Ансамбль  құрамының  тұрақтылығы  жетекшіге  де  байланысты.  Егерде  дайындықтар  қарапайым, 
ешқандай  эмоциалық  `серсіз,  репертуар  қызықсыз  болса,  оның  үстіне  педагог  дауысын  көтеріп, 
орынсыз жекіре берсе немесе көптің алдында олардың намысына тиіп, дұрыс ойнай алмайтындығын 
айтса, `рине, оқушы көп ұзамай-ақ үйірмені тастап кетуі ықтимал. Ж`не де мұндай коллективте алға 
қойған  мақсат  жүзеге  асып,  творчествалық  табысқа  жете  қою  мүмкін  емес.  Үйірме  жетекшісі  оқу-
шылардың  танымын,  қабілетін,  зейін-сезімін,  психиологиялық  ерекшеліктерін  байқап,  соған  с`йкес 
түрлі  амал,  `діс-т`сілдерді  пайдалануға  тиіс.  Сондай-ақ  өзінің  ұйымдастыру  шеберлігін  шындап, 
ізденіп, білімдарлығымен ш`кірттерді баурап алуы қажет. Сонда ғана оқушы өзін үлкен ұжымның бір 
мүшесі ретінде сезініп, т`ртібі мен белсенділігі арта түседі.  
Сонымен ойымызды қорыта келгенде, жаңа д`уірде «қазақ фольклоры» нағыз көркемөнер болып 
қалыптасып,  бізге классикалық  мұра,  `рі  өнер   түрінде жетіп,  бүгінгі м`дениеттің  бір бөлігі  ретінде 
өмір сүруде, қоғамға қызмет етуде. 
Қазақ  халқының  музыкалық  фольклоры-аса  қымбат  қазына.Ата-бабаларымыз  бізге  мұра  етіп 
қалдырған  фольклорлық  ұлттық  аспаптарды  жас  ұрпаққа  бойына  сіңіріп  осы  өнерді  жалғастыруға 
педагогтың  ұйымдастырып  үлес  қосуы  келесі  ұрпақтан  ұрпаққа  жалғастыру  міндетіміз.Олардың 
ұлттық аспаптарға музыка өнеріне деген қызығушылығын арттыру мақсатында барлық мектептерде, 
жоғарғы  оқу  орындарында  көбірек  фольклорлық  ансамбльдер  ұйымдастырылып  отырса  нұр  үстіне, 
нұр болар еді. 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №2 (50), 2016 ж. 
337 
Құлақты жауыр қылған батыс музыкаларына еліктеген, көшедегі `нді сахнаға шығарған заманда, 
жеңіл музыкаға `уестеніп кеткен жастарымызды, к`сіпқойлық - ұлттық д`стүрлі музыкалық өнеріміз-
ге,  рухани,  бай  құндылықтарымызға  ынталандырып,  қызықтырып,  эстетикалық  талғамын,  дүниета-
нымын қалыптастыру қажет.  
Сондықтан халық аспаптарда сауаттылықпен ойнап көзін ашқан бала `лде қайда еңбекқорлыққа, 
адамгершілікке,  ұжымдылыққа,  кішіпейілділікке,  эстетикалық  талғамы  жоғары  болып  өседі.  «Ұяда 
нені  көрсең  ұшқанда  соны  ілерсің»  -  деген  қанатты  сөз  осының  айғағы  іспеттес.  Теңіздің  түбінде 
жатқан  інжу-маржандай  бай  өнерімізді  келешек  ұрпақтың  бойларына  сіңіріп,  т`рбиелеу,  олардың 
дүниетанымын қалыптастыру - `р қазақ отбасының ж`не кез келген музыка маманының міндеті екен-
дігін ұмытпағанымыз жөн. 
Сонымен  қатар,  ұлттық  аспаптарды  меңгере  балалардың  музыкалық  қабілетін  ашу,  жеке,  дара 
тұлға  болып  қалыптасуына  зор  үлес  қосады.  Ұлтық  киімді  киіп  сахнаға  шығып  фольклорлық 
ансамбльде  ойнау  баланың,  қазақ  халқының  музыка  м`дениетіне,ұлттық  нақыштағы  киім  үлгісі, 
`шекейлерді  м`дениетімізді  өнерімізді  соның  ішіндегі,  ұлттық  аспаптар:  домбыра,  қыл-қобыз,  саз-
сырнай, тұяқ, дауылпаз, қоңырау, жетіген, шанқобыз т.б. аспаптарды үйреніп  орындау, шет елдерге 
насихаттау  үйірме жұмысының педегогикалық тиімділігі болып табылады. 
1 Жұбанов А. Құрманғазы. – Алматы, «Жалын», 1978.  
2 Мерғалиев Т. Домбыра сазы. – Алматы, 1972.  
3 Земцовский И.И. Семасиология музыкального фольклора. Сборник статей.  Под ред. М.Г. Арановского. М., 
1974. 
4 Тастанов Х. Домбыра оркестірін қалай ұйымдастыру керек. Алматы 1999.  
5 Өтеген Спанов. Оқушылардың халық аспаптар оркестрі – Алматы 1999.  
6 Пропп В.Я. Фольклор и действительность: Избранные статьи. М., 1976. 
Ш.Ж.Таджбағамбетова,
 
Э.Д. Қонысбаева –  
Педагогическая доступность  кружковой работы со школьниками через организации  
фольклорного ансамбля 
(г, Алматы, Қазахский государственный женский педагогический университет) 
В статье раскрывается обогащения духовной культуры через народные инструменты. Также нужно воспи-
тывать в детях любовь и патриотизм к истории и культуре исскуства казахского народа. Входя в мир народной 
музыки и инструментов, студент подсознательно ощутит в себе «зов предков», и может  повлиять на ребенка 
стать одаренной личностью. Доступность народных инструментов, привлекательность и легкость игры на них в 
ансамбле принесет детям радость, создаст предпосылки для дальнейших занятий музыкой, сформирует интерес 
к  познанию  мира  музыки  в  разных  его  проявлениях.  Характерные  для  казахсской  народной  культуры  звуки, 
тембры, орнаменты, мелодии «пронизывают его насквозь». Организация кружков фольклорного ансамбля, оно 
обогащает  духовную  культуру  детей  через  игру  на  народных  инструментах.А  также,  воспитыват  чувства 
патриотизма,  интерес  к  культуре  и  искусстве  казахского  народа.  Наша  цель,  создание  условий  для  развития 
музыкальных способностей детей через овладение инструментом, развитие навыков ансамблевой игры, приви-
тие  любви  к  музыке,  становление  одаренной  творческой  личности  в  обучении  игры  на  инструменте.  Игра  в 
ансамбле позволяет значительно расширить репертуар и формы его изучения. Ученики получают возможность 
более широко знакомиться с музыкальной культурой, а произведения звучат более ярко и насыщенно. Возрас-
тают  технические  и  творческие  возможности,  обогащается  динамическая  и  тембровая  окраска  произве-дения. 
Играть становится намного интереснее, а результат получается более ярким, чем при сольном исполнении.  
Ключевые слова: народные инструменты, способности, личность, интерес, одаренный.  
Summary 
Pedagogical availability of cirle work with schoolchildren through organizations of folklore 
Tadzhbagambetova Sholpan Zhumabekovna, Konusbaeva E.D. 
(City Almaty, Kazakh State Women`s Teacher Training University) 
In article enrichments of spiritual culture through national tools are revealed. It is also necessary to cultivate love 
and patriotism to history and culture of art of the Kazakh people in children. Entering the world of a folk music and 
tools,  the  student  will  subconsciously  feel  "call  of  ancestors",  and  can  influence  the  child  to  become  the  gifted 
personality. Availability of national tools, appeal and ease of game on them in ensemble will bring to children joy, will 
create  prerequisites  for  further  occupations  by  music,  will  create  interest  in  knowledge  of  the  world  of  music  of  his 
different manifestations. Sounds, timbres, ornaments, characteristic of the Kazakh national culture, a melody "penetrate 
him through". The organization of circles of folklore ensemble, it enriches spiritual culture of children through game on 
national  tools.  And  also,  to  cultivate  feelings  of  patriotism,  interest  in  culture  and  art  of  the  Kazakh  people.  Our 
purpose, creation of conditions for development of musical abilities of children through mastering the tool, development 
of skills of ensemble game, instilling of love to music, formation of the gifted creative person in training of game at the 
tool. 

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   65




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет