С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет352/587
Дата06.01.2022
өлшемі7,04 Mb.
#13134
1   ...   348   349   350   351   352   353   354   355   ...   587
Байланысты:
ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)

Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
234 
dлеуметтік педагогиканың терминдері:  
-  `леуметтік орта – біріншіден, айналамыздағы `леуметтік шындық, қоғам, мемлекет, екіншіден, 
баланың қалыптасуына ықпал етуші қоршаған ортасы;  
-  `леуметтік т`рбие – көп өлшемді ұғым. Қоғамның болашақ ұрпаққа деген қамқорлығы, қоғам-
ның,  мемлекеттің  немесе  өзге  бір  адамның  адамға  отбасында,  қоғамда  орнаған  құқықтық,  экономи-
калық, азаматтық ж`не тұрмыстық қатынастарды игеруге көмектесу.  
-  `леуметтік  жұмыс  –  адамның,  топтың  `леуметтік  жағдайын  көтеру  мақсатында  ж`рдем  беру 
жөніндегі к`сіби іс-`рекет.  
-  `леуметтік-педагогикалық  іс-`рекет  –  баланың  өзін-өзі,  өз  психологиялық  ахуалын  қалыптас-
тыруы  ж`не  отбасындағы,  қоғамдағы,  мектептегі  дұрыс  қарым-қатынас  орнауына  көмек  беруге 
бағытталған педагогикалық іс-`рекетті қамтитын `леуметтік жұмыс.  
-  `леуметтену – өте күрделі, көпқырлы құбылыс. Қазіргі жағдайда баланың `леуметтенуі сыртқы 
ортасының  қауіпті  ықпалына  толы  болғандықтан,  оған  ж`рдем  керек.  dлеуметтік  үдерістер  теория-
сын  `леуметтік  педагогикаға  қарай  В.Д.  Семенов  «`леуметтік  ортаның  т`рбиелік  ықпалы  жөніндегі 
ғылым» деп атаған. [5].   
Қазір `леуметтік т`рбиенің гуманистік сипаты деп баламен қарым-қатынаста қысым орнына еркін 
сұхбат,  өзара  түсіністік,  қайшылық  орнына  білім  беруді  түсіну,  қабылдау  түрінде  қалыптастыруды 
түсінеміз. dлеуметтік педагогика отбасылық, ұлттық ерекшеліктерді ескереді.  
dлеуметтік  педагог  баланы  қоғамда  т`рбиелеу,  қалыптастыру  қандай  болуы  керек  деген  сұрақ-
тарға жауап береді.     
Баланың  тұлға  ретінде  қалыптасуына  өмірінде  «Ата-ана  –  бала»  қатынас  жүйесіне  түспеуі  `сер 
етеді. Мінезінде қырсықтық, бірбеткейлік сияқты қасиеттер ерте көріне бастайды. 
Ағылшын  зерттеушісі  Л.Ярроу  балалар  үйінде  т`рбиеленушілердің  даму  жағдайының  4  түрін 
анықтайды. 
1.  Аналық депривация – баланың биологиялық жағынан анасымен байланыстың жоқтығы; 
2.  Сенсорлық депривация – балада `серлердің `р түрлілігі ж`не қабылдау айқындығының кенеттен 
төмендеуі; 
3.  nлеуметтік депривация – баланың басқа адамдармен қарым-қатынастың азаюы; 
4.  Эмоциялық  депривация  -  қоршаған  ортамен  қарым-қатынаста  эмоцияның  `лсіз  көрінуі-  деп 
қарастырады [6]. 
Жасөспірім  барлық  уақытын  жалғыздықта  өткізеді,  тіпті  кейде  басқалардан  бөлектеніп  тамақ 
ішеді, аянышты `уенді тыңдау арқылы ойға шомып, қиялға беріледі. Ішкі жан дүниесінің мазасызды-
ғына күйзеліп, олардың орнын бір н`рсемен толтырғысы келеді. Осыған байланысты олардың қарым-
қатынасқа  қажеттілігі  ұлғаяды.  Өздерінің  көңіл-күйлерін,  бос  уақыттарын  «еш  н`рсесі  жоқтық, 
оқшаулану, зерігу», - деп жазады. Олар назардан тыс қалған кезде, өз күштеріне сенімсіздігін сезінген 
уақытта  өздерін  жалғызбын  деп  есептейді,  ешкімге  сенбей  қоршаған  ортадан  жақсы  н`рсе  күтпейді 
ж`не  де  олардың  достық  қатынастарын  т`ртіпке  келтіру  қиын,  себебі  жабырқаңқылық  сезімдерді, 
үрейлерді байқауға бейім келеді. 
 
Мұндай  ұзаққа  созылған  жағымсыз  эмоциялық  күй,  жалғыздық  олардың  жүйкелік,  психикалық 
бұзылуларға, органикалық ауруларға (гипертония, асқазан жарасы т.б.) `келеді. Тұлғалық бұзылулар 
ең  алдымен  жасөспірімдерде  ауру  синдромдарын  ж`не  қорқыныштарын  тудырады,  осылайша  олар 
ерте психикалық жарақат алуына `кеп соқтырады. 
Ағылшын  психологы  Р.Бернс  «ана  депривациясы»  м`селесін  талдай  келе:  жеке  адамның  тұйық, 
сезімсіз агрессивті Мен – тұжырымдамасының жағымсыз дамуы баланың ата – анаға немесе ата – ана 
роліндегі  адамға  бауыр  басуын  қалыптастырудағы  с`тсіздіктерден  пайда  болады  (интернатты  бітір-
генннен  кейін  қайда  барамын?  не  істеймін?  т.б.  мазасыз  ойлар),  содан  кейін  ол  жағымсыз  «Мен»- 
тұжырымдамасының  негізін жасайды.  
Бұл  өз  кезегінде  адамдармен  қарым-қатынастағы  шиеленістің  пайда  болуына  ж`не  индивидтің 
толық  қабылдауына  дейін  апарады.  Эриксонның  көзқарасы  бойынша,  балада  мұндай  жағдайда  қор-
шаған ортаға деген негізгі сезім қалыптаспайды. 
Сонымен депривация – психология мен медицинада кең қолданылатын термин. Бұл термин ағыл-
шынның  «deprivation»  сөзінен  шыққан,  қазақша  мағынасы:  өмірлік  қажеттіліктерді  қанағаттандыру 
мүмкіндігінің шектелуі немесе жойылуы.  
Бала толыққанды дамуы үшін ең алдымен махаббатқа деген қажеттілігі қанағаттандырылуы қажет. 
Кейбіреулер  оны  туылғаннан  бастап  пайда  болатын  қажеттілік  десе,  енді  басқалары  өмір  сүру 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   348   349   350   351   352   353   354   355   ...   587




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет