С. Г. Тажбаева Редакция алқасы



Pdf көрінісі
бет378/587
Дата06.01.2022
өлшемі7,04 Mb.
#13134
1   ...   374   375   376   377   378   379   380   381   ...   587
Байланысты:
ped and psy 2 nomer 2016.compressed (1)

Түйін сөздер: көпм`дениетті тұлға, құрылым, көпм`дениетті орта, көпм`дениетті білім беру. 
 
Қазіргі  заманда  б`секеге  қабілетті  елу  елдің  қатарына  қосылу  үшін  алдымен  өзіміздің  ата-  баба-
мыздан  қалған  салт-д`стүрді,  м`дениетімізді  сақтай  отырып,  болашағымыз  жастар  арқылы  рухани- 
адамгершілікке т`рбиелеуіміз қажет.  
Қай халықты алсақ та `рқайсысына өзіне т`н ұлттық д`стүрі, саз-`уендері, т`рбие бастаулары бар. 
Сол  ұлттық  салт-д`стүрді,  саз-`уендерді  ұрпақтан  ұрпаққа  жеткізу  үлкен  міндет.  Егер  осы  алтын 
қазыналар:  ұлттың  салт-д`стүрі,  саз-`уені,  м`дениеті  жалғасып  атадан  балаға  мұра  болмаса,  халық-
тың келешегі де жоқ. 
Қазіргі  таңда  Қазақстан  Шығыс  пен  Батыс,  Еуропа  мен  Азия  м`дениетін  бойына  қатар  сіңірген, 
`ртүрлі  халықтардың  м`дени  тұрмыс  тіршілігі  араласып,  тамырласып  жатқан  Еуразия  аймағына 
орналасқан, ықпалды да орнықты д`йек сынды сан алуан м`дениеттің тоғысуындағы мемлекет. Сол 
себепті  еліміздің  көпм`дениеттілігін  сақтап,  ары  қарай  жандандырудың  жолы  ол  көпм`дениетті 
тұлғаны қалыптастыру. 
dдебиет талдауы көрсеткендей, көпм`дениетті білім беру адамның `леуметтік-тарихи ж`не табиғи 
т`жірибе  мен  білімді  игерудің  ғылыми-теориялық,  көркем-эстетикалық,  адамгершілік-дүниетаным-
дық ж`не басқа да түрлерінің ерекшеліктерін біріктіретін білім. 
Көпм`дениеттілік тіл, наным-сенім, этникалық болмыс, т.б. ерекшеліктерден бастау алатын м`де-
ниет өкілдерінің бір жерде өмір сүріп, бірге басқарылуының атауы бола алады. Көпшіл демократия 
түсінігінде  бір  қоғамда  `ртүрлі  тұлғалар,  топтар  мен  қауымдастықтардың  болуы  мүмкін  екенін, 
сондай-ақ,  бұлардың  өзіндік  м`дени  ерекшеліктерін  сақтай  отырып  бірге  басқарылуы  мүмкін  екені 
көрсетеді. Бірақ мұндай ортада өзгешеліктерін ерекшелік етіп көрсетуге тырысатын диаспоралардың 
тудыруы мүмкін алауыздықтар да демократияның проблемасы ретінде көрсетіледі. Көпм`дениеттілік 
болса, осындай өзгеше топтардың болуын проблема болудан құтқарып, баршаның көзқарасын кеңей-
тіп  көпшілдік  сезімдеріне  айналдыратын  ұғым.  Көпм`дениеттілік  өзгеше  жандар  мен  топтарды  бір 
жерде өмір сүргізіп, бірге болуды басқару. Ортақ мекенде бірге өмір сүрудің құқығын қалыптастыру. 
Көпұлтты  мемлекет  құрамында  этникалық  тұлғалар  мен  м`дениеттердің  өздерін  таныта  алуына 
жағдай жасап, бұл еркіндікті қоғамға ұсына алуы. Көпм`дениеттілікті зерттеумен айналысқан Чарлз 
Тэйлор  м`дени  ерекшелікке  құрметтің  ж`не  бұл  ерекшеліктің  танылуының  өте  маңызды  ж`не 
анықтаушы адамдық фактор екеніне назар аударады.  
Бұлар тұлғаларға қарай саясат жасауды, этникалық топтарды негізгі ұлттық м`дениеттен жоғары 
қоюды  керек  етеді  деген  сөз  емес.  Көпм`дениеттілік  ұлттық  м`дениеттің  бір  бөлігі  ретінде  өзге 
м`дениеттердің табиғи даму үдерісін өткізуі ж`не өздерін дамытуын қабылдау.  
Көпм`дениеттілік  мемлекеттік  басқаруда  `ртүрлі  м`дениеттердің  `ділетті  түрде  дамытылуына 
жағдай  жасау  жобасы  ретінде  құрылған,  қолдаушыларының  ойынша  дүние  жүзіндегі  азаматтардың 
қозғалысында,  саяси  ұйымдасуларда,түрлі  м`дени  көзқарастар  мен  танымға  ие  қауымдастықтардың 
бейбіт түрде бірге болуын қамтамасыз ететін д`рі болып саналады. 


Вестник КазНПУ им. Абая, серия«Педагогические науки», №2 (50), 2016 г. 
252 
Көпм`дениеттілік  саяси  мағынасымен  қатар  жатсынудың  н`тижесінде  жеке  тұлға  үшін  тарылап 
кеткен  мекендерді  кеңейту  деген  мағынаға  да  ие.  Саяси  тұрғыда    ұлттар  мен  қоғамдағы  этникалық 
топтардың, жалғыз ж`не басқалардан бөлек м`дениеттердің өзге м`дениеттермен бірдей құқыққа ие 
болып,  дами  алуын  білдірсе,  екінші  жағынан  көпм`дениеттілік  жеке  тұлғалардың  бірден  көп  м`де-
ниетті  меңгеруі,  бірден  көп  м`дени  топтарға  мүше  болуын  білдіреді.  бір  қоғамда  туылып,  туғаннан 
сол қоғамның м`дениетін меңгеріп өскен тұлға, келешекте сол м`дениеттен бас тартуы немесе қабыл-
дауы  мүмкін.  Бірақ  соны  қабылдауда  немесе  терістеуде  тек  сол  м`дениетті  негіз  қылып  алмайды. 
Жалпы  м`дениеттер  арасындағы  кіші  м`дениеттер  немесе  қарсы  м`дениеттер  тұлғаның  таңдауы 
мүмкін бірден көп м`дениеттер шеңберін құрайды. 
Бір  ғана  м`дениетті  меңгерген  тұлғаның  кең  тараған  түрі  бұл  жерде  өте  қарапайым  сипатқа  ие 
болады.  Көпм`дениетті  тұлға  ұлттардың  бірігіп  бейбіт  өмір  сүруі  ойына  жақын  болса  да,  бірлескен 
дұшпандық негізінде, өркениеттің өзге `леуметтік топтары мен рухани құндылықтарына қарсы шығу 
негізінде  шоғырлануды  қолдамайды.  Ол,  бір  жағынан,  адамның  ұлттық  м`дениеттен  тыс  қалыпта-
суын  теріске  шығарса,  екінші  жағынан,  бірнеше  өркениеттің  түйісіп,  қиылысу  ретінде  көпқырлы 
тұлғаның қалыптасуына жағдай жасайды. 
Арнайы  `дебиеттерді  талдау  барысында  көпм`дениеттілік  ойы  ғылыми  тілде  `р  түрлі  термин-
дермен берілгенін айқындадық, олар: көпм`дениетті білім беру; мультим`дениетті білім беру; м`де-
ниеттер диалогы мектебі; білім берудегі либералды плюрализм; м`дениаралық оқыту; кросм`дениетті 
білім  беру;  ұлтаралық  білім  беру;  мультикелешекті  білім  беру  т.б.  Бірнеше  м`дениетті  білім  беруді 
түсіну үшін оның негізі ұғымдарын қарастыру керек. Еңбекте кездесетін көпмeдениеттімультимe-


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   374   375   376   377   378   379   380   381   ...   587




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет