С. С. Наметкин айтып кеткендей, крекинг процесінің мағынасы мұнайды өңдеу арқылы алынатын негізгі өнім бензинмен тоқтап қалған жоқ. Осы мәселені шешумен қатар крекинг процесінің дамуы химиялық өңдеудің өнімін ғылы
жүктеу/скачать 3,34 Mb.
|
Органикалық синтез химия технология теориясының методикалық оқу құралы
| Шикі мұнайды фракциялық айдау. Шикі мұнайды өңдеудің негізгі біріншілік әдісіне фракционды айдау жатады. Фракция деп белгілі бір температура интервалындағы қайнайтын көмірсулар жиынтығын айиамыз. Бензин фракциясы 40 - 1950С (С5-С10), лигроин фракциясы 120 - 2350С (С8-С14),керосин 200 - 3000С (С12-С18),газоиль 280 - 3600С (С14-С20). 330 -3600С аралығында қайнайтын фракциялар қондырғыларды атмосфералық қысым әсерінен бөлінеді. Бұндай қондырғылар атмосфералық деп аталады. Атмосфералық қысымда, аса жоғары температурада фракцияларды бірден жинауға болмайды, өйткені бұл жағдайда көмірсулар фракцияларға ыдырауы олардың қайнауынан тез жүреді. Алтыншы кестеде көмірсу фракцияларының жалпыға ортақ қабылданған фракцияларының қайнау температуралары келтірілген.
Бөлініп шығарылатын газ жоғары мөлшерде метаннан тұрады (құрамында этан, пропан, бутан газдары да кездеседі). Метан қиын сұйылатын газға жатады, қалған газды парафиндер жоғары қысымда судың астында конденсирленіп алынады. Бензин мен керосин қозғалтқыш жанармайлары ретінде қолданылады. 3600С температураға дейінгі фракциялар айдалған соң қалған тұтқыр қалдық мазут деп аталады. Мазутты өңдеу температурасы аса жоғары және қысым 7 - 8 кПа аралығында болады. Кесте - 7 - Мұнайдың фракциялық құрамы
Бұл жағдайда қайнау температурасы төмендеп, қозғалтқыштық отындар мен қатар майлы фракцияларды алуға болады. Бір жүйеге біріктірілген атмосфералық және вакуумдық қондырғы атмосфералық – вакуумды қондырғы деп аталады. (38 - сурет) Мұнайды фракциялық айдау. Мұнайдың біріншілік өңдеудің негізгі тәсілі болып мұнайдың фракциялық айдау (біріншілік мұнайды айдау). Фракция дегенимиз белгілі бір температурада қайнайтын көмірсутектер тобын айтамыз. Бензин фракциясы 40о – 195о (С – С), лигройн фракциясы 120о – 235о (С – С), керосин фракциясы 200о – 300о (С – С ), газойль 280о – 360о (С – С) . 330о – 360о С дейінгі қайнайтын фракция атмосфеоалық қысымы бар құрылғыда бөлінеді. Бұндай құрылғылар атмосфералық деген атты иеленеді. Жоғары температурада қайнайтын мұнай фракцияларын атмосфералық қысымда айдауға болмайды, өйткені бұларда комірсутектердің ыдырауы тез басталады. Мұнайдың қайнау фракциясы 6 кестеде берілген. ( 7 таб ). Бөлінген газ құрамында негізі метаннан тұрады (дегенмен этан, пропан және бутан бар ). Метан қиын сығылатын газдарға жатады, ал газ тектес парафиндер қысыммен судың әсерінен конденсацияға ұшырайды. Бензин және керосин жанармай ретінде қолданылады.
Бұл жағдайда көмірсутектердің қайнау температурасы төмендейді, сол кезде айдауды одан әрі жалғастырып жанармайдан басқа, майлы фракция алуға болады. Біріккен атмосфералық және вакуумдық құрылғы атмосфера-вакуумдық құрылғы деп аталады. 38 суретте корсетілгендей мұнайды қыздыру трубкалы пеште жүреді. Бұл үшін құрылғы сағатына 1000 т шикізатты қыздыра алатын және жылулық күші 4,2106 кДж/с жетеді. 380о С қайнатылған мұнайды және буланған фракцияны арнайы құрылғыға бағыттайды, ол ректификациялық калоннаға, металл цилиндрлі сыртқы жағы жылудан оқшауланған. Бұл құрылғы кіретін бу мен суйыктықтың (флегма) байланысты қамтамасыз етеді. Колоннаның ішкі құрылысына байланысты насадкалы, тарелкалы, роторлы болып бөлінеді.Мұнай өңдеу зауаттарында бұндай құрылғылар екіден немесе бестен болады.Бірінші атмосфералық колоннаның құрылысы астынғы диаметрі 7м, жоғарғы бөлігі 5м. Колонна биіктігі-51м. Ені цилиндр бірінің үстіне бірі орнатылған. Колонна іші айналасы тесілген тіреуіштерден,қалпақтармен жабылған.30-40 дана рентификациялық тарелке бар. Колоннаның бір бөлігі өнімнің трубкалы пеште және қайнау деңгейінің астыңғы бөлігінде орналасқанда буланғыш (эвалорциалық) зона немесе куб. Рентификациалық колонна температурасы кубтан бастап жоғарғы тарелкеге дейін төмендейді. Егер кубта 380°С болса,онда жоғарғы бөлігінде 35-40°С аспау қажет,өйткені С5 көмірсутегін жоғалтып алмау үшін.Колоннаның жоғарғы бөлігіне конденсирленбеген көмірсутектер С1-С4 кетеді.Белгілі бір температурадағы мұнай фракцияларын алу үшін әр биіктікте бұрмалар орналастырылады.Жі ңішке фракциялар алу үшін колонна биік болу керек және тарелкелер көп болу қажет.Біріншілік және екіншілік мұнай өңдеу өнімдері ашық болып есептеледі,ал егер 350°С жоғары болса қара.Қалдығы асфальт,ылғалды қорғайтын материал.Тринидад аралында өндірілетін асфальт дәл осындай қолданыста. жүктеу/скачать 3,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|