бай-феодалдар, орта шаруа, кедей жатақтар Абай қоғамдағы әлеуметтік әділетсіздікті мына себептермен түсіндірді:
жұт, барымтамен, алауыздықпен
ру-тайпа аралық тартыстармен
қоғамның байлар мен кедейлерге бөлініп, мүдделерінің қарама-қайшы болуымен
қабылданған заңдардың, салт-дәстүрлердің жұмыс істемеуімен
ғылым-білімнің, мәдениеттің артта қалуымен
Абайдың әдеттегі қазақ құқын жетілдіруге қосқан үлесі:
отбасы-неке қатынастарын жетілдірді
100-ден аса баптардан тұратын әдеттегіқұқықтың жиынтығын құрастырды
әмеңгерлік салтты енгізді, дамытты
ру аралық қатынастарды нығайту үшін заңдарқұрастырды
35 баптан тұратын әдеттегі құқық жинағын құрастырды
Абайдың пікірі бойынша ғылым мынандай әлеуметтік рөлдерді атқарады:
ғылым адамды қараңғылықтан құтқарады, білімсіздіктен шығудың жолын көрсетеді
ғылымды еңбекпен, ықылас қоюмен меңгеруге болады
практика ғылымсыз бәрін де бере алады
ғылым әлем дүниесінің құпияларын ашуға мүмкіндік береді
ғылым ғылыми-техникалық прогреске ықпал етеді
Абайдың еңбектің әлеуметтік рөлі туралы көзқарасы:
барымта баюдың бірден-бір жолы, оны тежеу мүмкін емес
еңбектің барлык түрлері пайдалы, сондай-ақ жалдамалы енбек те пайдалы
еңбек адамның жан-жақты дамуына ықпал жасайды
алыпсатарлық, базар, ұрлық баюдың көзі болуы мүмкін
байлар мен кедейлер еңбек бірдей етуі тиіс
Тұлғаның әлеуметтенуіне ықпал ететін Абай айтқан алғышарттар:
еріншектік, қызылбайлық, жалқаулық
