Сборник упражнений для школьников общеобразовательной школы с русским языком обучения «Bilimsema» баспасы Алматы, 2020


ЕТІС Спряжение глагола  в формах етіс



Pdf көрінісі
бет140/273
Дата06.04.2022
өлшемі1,87 Mb.
#30071
түріСборник упражнений
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   273
Байланысты:
Ерназарова З.Ш. Грамматика. Жаттығулар жинағы

ЕТІС
Спряжение глагола  в формах етіс
Виды
Формы
Примеры
Перевод
Өздік етіс
-ын, -ін, -н
Омар жуынды. Омар 
киінді.
Омар умылся. 
Омар оделся.
Ырықсыз 
етіс
Если в корне имеются 
звуки - л,ла, ле, то 
прибавляются -ын/
-ін/-н, если в корне гла-
гола нет этих звуков, то 
прибавляются суффиксы 
-ыл,/-іл/-л;
Шешім қабылданды. 
Ұлттық шапан ою-
өрнекпен безендірілді.
Решение принято. Наци-
ональный чапан украшен 
узором.
Өзгелік 
етіс
-ғыз/-гіз,
-қыз/-кіз
Омар терезені Әсемге 
жуғызды.
Омар заставил Асем вы-
мыть окно.
-тыр/-тір, -т
-дыр, -дір, -т;
Омар терезені Әсемге 
жудырды.
Омар заставил Асем вы-
мыть окно.
Ортақ 
етіс
-ыс/-іс, -с;
Омар Әсемге терезе 
жуысты. Мұғалім оқушы-
ларға есеп шығарысты.
Омар помог Асем вымыть 
окно. Учитель помог уче-
никам решить задачу.
Порядок прибавления суффиксов өзгелік етіс к корню глагола
I позиция 
на все виды глаголов
II позиция
-ғыз/-гіз
ойла+
ғыз, көр+гіз
айтқыз+дыр
-қыз/-кіз
айт+
қыз, сеп+кіз
айттыр+ғыз
-дыр/-дір
после согласных
кел+тір+гіз
-тыр/-тір
арт+
тыр, жаз+дыр
кел+гіз+дір

после гласных
ойлат/тыр
ойла+
т, ойна+т
ойла/т/қыз ойла/ғыз/дыр/т айт/қыз/дыр/т


74
1.  Жақшаны ашып, етістікті өздік етіске қойыңдар.
1.  Алмас бүгін ерте (жу) .........................................................................
2.  Арай бүгін жақсы жағынан (көр) ......................................................
3.  Әсел жарты сағат бойы (тара) ...........................................................
4.  Балабақша балалары тез арада (ки) ...................................................
5.  Жанар асықпай (ойла).........................................................................
6.  Магистрант ұзақ (ізде)........................................................................
7.  Алыстан «Бәйтерек» (көр)..................................................................
2.  Жақшаны ашып, етістікті ырықсыз етіске қойыңдар (-ын, -ін, -н, -ыл, -іл, -л).
Үлгі: Алматы көшелері (тазалау) тазала+н+ды.
1.  Мектепте  жаңа би үйірмесі (құру).....................................................
2.  Қала  тұрғындары шылым шегуге қарсы (көтеру)..............................
3.  Тиісті шаралар тез (қолдану)..............................................................
4.  Пәнаралық олимпиадалар әр аудандарда (өткізу)............................
5.  Жазда жеңіл көйлектер көп мөлшерде (шығару).............................
6.  Бір күнде 20 диплом жұмысы (тыңдау).............................................
7.  Емтихан күндері (белгілеу).................................................................
8.  Жаңа Конституция (жариялау)............................................................
9.  Жеңілдіктер (хабарлау)........................................................................
10. Тамыз айында жемістер (жинау).......................................................


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   273




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет