жабық сумен жабдықтауды орнатудағы аквамәдениет технологиясы
Аквамәдениет шаруашылықтарынан ластануды азайтуға бағытталған қатаң экологиялық шектеулер жабық сумен
жабдықтау қондырғыларының (ЖСҚ) тез технологиялық дамуына ынталандырма болды.
Сапалы және таза балық өнімімен қамтамасыз ету қажеттілігіне байланысты, қазіргі таңда тез дамып келе жатқан
ауылшаруашылық-азық түлік секторларының бірі аквамәдениет болашақта дамуының үлкен әлеуеті бар. Жабық сумен
жабдықтау қондырғыларының екі тікелей артықшылығы бар: экономикалық тиімділік және қоршаған ортаға төмен әсері.
Жабық сумен жабдықтау қондырғыларындағы (ЖСҚ) аквамәдениет өндіріс мақсаттары үшін суды қайта пайдала-
нумен балықтарды өсіруге арналған технология болып табылады. Бұл технология механикалық және биологиялық сүз-
гіштерді пайдалануға негізделген және аквамәдениеттің кез келген объекттерін өсіру үшін қолданыла алады.
Судың қайта айналымы қандай су көлемі қайта айналуына немесе қайта пайдалануына байланысты әртүрлі қарқын-
дылықпен жүргізіле алады. Экономикалық тұрғыдан, ЖСҚ қолданылатын судың аз көлемі қолайлы болып табылады,
себебі көптеген аумақтарда су шектеулі ресурсқа айналған. Суды аз тұтынудың арқасында, балық тіршілігінің өнімдері
192
100 ЖОБА 100 ПРОЕКТОВ
services.atameken.kz
www.atameken.kz
қысқы нөмір 1432
тазалау барынша жеңілірек әрі арзанырақ болуда, себебі дәстүрлі балық шаруашылықтары төгетін суға қарағанда, тө-
гілетін су көлемі бірталай азырақ. Судың қайта айналымы қандай су көлемі қайта айналуына немесе қайта пайдалануына
байланысты әртүрлі қарқындылықпен жүргізіле алады. Дәстүрлі балық аулау өзендегі су температурасы, су тазалығы,
оттегі деңгейі, суда төменге жүзетін және су бөгеттерінің торларын жауып қалатын өсімдіктер мен жапырақтар және т.б.
секілді сыртқы жағдайларға толығымен тәуелді. Дегенмен, қазір айтып өтетін осындай маңызды артықшылықтардың
бірі аурулар аспектісі. ЖСҚ патогендер әсері барынша төмендетілген, себебі қоршаған ортадан инвазиялық аурулардың
қондырғыға түсуі су шектеулі пайдаланудың салдарынан барынша төмендетілген. ЖСҚ суды шектеулі тұтынуының арқа-
сында, су әдетте ұңғымадан, кәріз жүйесінен немесе бұлақтан алынады, онда аурулар қаупі өте төмен. Іс жүзінде, көп-
теген ЖСҚ аурулар мәселесі жоқ, сондықтан дәрілік құралдарды пайдалану төмендетілген, ол өндіріске және қоршаған
ортаға оң әсерін тигізеді.
Балықтар шығаратын қалдықтарды жою және балықтар өмірі мен денсаулығын қалыпта ұстау үшін оттегі қосу үшін
ЖСҚ суды үнемі тазалап тұру керек. ЖСҚ барынша қарапайым жүйе. Балық жүзетін бассейндердің су ағынынан су меха-
никалық сүзгішке түседі, ол жерден биологиялық сүзгешке келеді, сосын ол ауаланады, одан көмірқышқыл газы жойыла-
ды, одан кейін ол қайтадан балық жүзетін бассейндерге түседі. Бұл қайта айналымның негізгі принципі.
Бассейндердің су ағындары қалдықтар бөлшектерін оңтайлы жоюын қамтамасыз ететін болып құрастырылуы тиіс
және тесіктің қажетті өлшеміндегі торлармен жабдықталуы тиіс. Өліп қалған балықтарды тазалау күнделікті қызмет көр-
сету барысында қарапайым болуы керек.
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, балықтар жүзетін бассейндерден шығатын суды механикалық сүзу органикалық қал-
дықтарды жоюдың жалғыз тәжірибелік әдісі болып табылады.
Су балықтар жүзетін бассейндерге қайтпас бұрын ондағы жиналған газдарды шығару керек. Бұл газсыздандыру үрдісі
суды ауаландыру арқылы немесе тазарту деп аталатын әдіспен жүзеге асырылады. Қатты қоюланған суда балықтар демі-
нен және биосүзгіштегі бактериялардан көмірқышқыл газы бар, сонымен қатар, бос азот бар. Көмірқышқыл газ бен азот
суды ауаландыру көмегімен тазаланады және дәл осы кезеңде газсыздандыру жүргізіледі.
Ауаландыру үрдісі судың оттегімен қанығуына байланысты су мен ауадағы қарапайым газдар алмасуы арқылы отте-
гінің аздаған көлемін суға қосады. Тепетеңдік жағдайында судың оттегімен қанығуы 100% құрайды. Су балық жүзетін
бассейндер арқылы өткенде, оттегі құрамы төмендейді, әдетте 70% дейін, ал биосүзгіште ол одан да төменірек болады.
Әдетте осы суды ауаландыру қанығуды шамамен 90% дейін арттырады; кейбір жүйелерде 100% жеткізуге болады.
Ультракүлгін залалсыздандыру патогенді бактериялар мен бірұлпалы ағзаларға қарсы бағытталған толқындар ұзын-
дығымен жарықты қолдануға негізделген. Өңдеудің осы әдісі медициналық мақсаттарда онжылдықтар бойы қолданылып
келеді және балықтарға әсерін тигізбейді, себебі суды УК-өңдеу балықтысу аумағынан тыс қолданылады.
Өсіру жүйесінде судың оңтайлы температурасын ұстау маңызды міндет болып табылады, себебі балықтың өсу жыл-
дамдығы тікелей су температурасына байланысты. Жүйеге түсетін суды пайдалану температураны күнделікті реттеудің
салыстырмалы қарапайым әдісі болып табылады. Жылуоқшаулау ғимарат ішінде орналасқан жабық ЖСҚ, суда біртіндеп
жылу жиналады, себебі балық метаболизмінен және биосүзгіштегі бактериялық белсенділіктен жылу түрінде энергия
шығарылады.
Өндірістік судың айналымы үшін сорғылардың алуан түрлері қолданылады.
Тағы атап өтетін жайт, ЖСҚ таза су, оттегінің жеткілікті деңгейінің артықшылықтары балықтардың өміршеңдігіне,
денсаулығына оң әсерін береді, нәтижесінде жоғары сапалы өнімді қамтамасыз етеді.
Жабық ЖСҚ суреті.
193
100 ЖОБА 100 ПРОЕКТОВ
қысқы нөмір 1432
services.atameken.kz
www.atameken.kz
Достарыңызбен бөлісу: |