Синтаксистік парадигмалар


 Құрмалас сөйлемдерді зерттеудің көп қырлылығы



Pdf көрінісі
бет161/374
Дата07.01.2022
өлшемі2,27 Mb.
#17280
түріМонография
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   374
Байланысты:
Paradigma2015-1

3.3 Құрмалас сөйлемдерді зерттеудің көп қырлылығы
Синтаксистік бірліктерді зерттеуде мəселеге бір ғана қырынан келу-
дің  жеткіліксіздігін  қазақ  тіліндегі  функционалды  синтаксис  мəселесін 
жүйелі  түрде  алғаш  зерттеген  ғалым  Ж.Жакупов: «...қазақ  тіл  білімін-
де  синтаксистік  құрылыс  құрылымдық  аспектіден  ғана  тексеріліп  жүр. 
Синтаксистік құрылыстың кешенді құбылыс екенін мойындасақ, оны əр 
қырынан зерттеу – ғылым міндеті. Ондай аспектілер туралы постулаттық 
деңгейде де мақалалар жоқ. Сондықтан функционалдық аспектіге келу 
үшін  басқа  аспектілерді  мазмұндамай,  айналып  өте  алмаймыз», – дей-
ді [21, 4 б.].  Əрине,  құрылымдық  грамматика  үстемдік  алған  қазақ  тіл 
білімінің өткен ғасыры бүгінгі күн үшін өлшеусіз мұра қалдырды десек
те, синтаксистің аса күрделі саласы құрмалас сөйлем синтаксисіне қатыс-
ты ғалымдарымыз бағасы түспес, мазмұны құнды сүбелі зерттеулер қал-
дырды десек те, аталған синтаксистік бірліктің құрылымдық аспектіден 
де қарастыратын тұстарының, басы ашылып, нүктесі қойылмаған мəсе-
лелерінің де бар екендігін мойындауымыз керек. Басқаны айтпағанның 
өзінде,  құрмалас  сөйлемдердің  құрамы  мен  құрылымдық-мағыналық 
түрлерін топтастыруда ұстаным жағынан да, сандық көрсеткіші жағынан 
да бірізділіктің болмауы – соның дəлелі. Біздің ойымызша, аталған мəсе-
лені  бір  жақты,  бір  ғана  аспектіде  талдау  оның  тілдік  табиғатын  жан-
жақты танытуда өз нəтижесін бере алмайды. Сондықтан осынау күрделі 
мəселені шешу үшін оған жан-жақты аспектіде келу артық болмайтын-
дығын атап өткен жөн. 
Алдымен  құрмалас  сөйлемді,  əсіресе,  оның  компоненттерін 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   374




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет