Сұйықтықтың тұтқырлығын Стокс әдісімен анықтау Зертханалық жұмыс. Стокс әдісімен сұйықтардың тұтқырлық коэффициентін анықтау
жүктеу/скачать 23,95 Kb.
|
| Қысқаша теория
Тұтқырлық – сұйықтың (және газдардың) бір бөлігінің екіншісіне қатысты қозғалысына немесе осы сұйықтықтағы қатты дененің қозғалысына қарсы тұру қасиеті. Тұтқырлыққа байланысты сұйықтықтың кинетикалық энергиясы түрленеді. Нақты сұйықтық қабаттар арасында әртүрлі жылдамдықпен ағып жатқанда, үйкеліс күштері пайда болады. Оларды ішкі үйкеліс күштері деп атайды. Сұйықтарда ішкі үйкеліс күштері молекулалық әсерлесулерден туындайды. Кейбір сұйық қабаттардың басқаларға қатысты қозғалысы көрші қабаттардың молекулалары арасындағы байланыстың үзілуімен бірге жүреді. Жоғары жылдамдықпен қабаттардың қозғалысы баяулайды. Жылдамдығы төмен қабаттар жылдамдайды. Сұйықтықтың температурасы жоғарылаған сайын молекулалар арасындағы әрекеттесу күштері әлсірейтіні белгілі, сондықтан температура жоғарылаған сайын ішкі үйкеліс күштері азаюы керек. Сұйықтықтың тұтқырлығы заттың табиғатына және ондағы қоспаларға да байланысты. Әртүрлі сұйықтықтарды механикалық араластыру кезінде қоспаның тұтқырлығы айтарлықтай өзгеруі мүмкін. Егер араластыру кезінде жаңа химиялық қосылыс түзілсе, онда қоспаның тұтқырлығы кең ауқымда өзгеруі мүмкін. Газдарда молекулалар арасындағы қашықтық молекулааралық күштердің әсер ету радиусынан әлдеқайда үлкен, сондықтан олардың ішкі үйкелісі сұйықтардағы ішкі үйкелістен әлдеқайда аз. Сұйықтықтағы ішкі үйкелісті бағалау үшін динамикалық және тұтқырлық қолданылады. Динамикалық тұтқырлық сұйықтықтың когезиялық қасиетін сипаттайды (когезия – бір дененің сұйық немесе қатты бөліктерінің бір-біріне жабысуы. Химиялық байланыс пен молекулалық әрекеттесу есебінен). Мысалы, мөлшерлеу құрылғыларын (саптамалар, ағындар және т.б.) таңдау кезінде сұйықтықтың өтімділігін бағалау үшін маңызды. Кинематикалық тұтқырлық сұйықтықтың адгезиялық қасиетін сипаттайды (адгезия – бір-біріне ұқсамайтын денелердің беттерінің жабысуы. Жабылуының арқасында жабу, желімдеу, дәнекерлеу және т.б., сонымен қатар беттік қабықшалардың пайда болуы мүмкін). Бұл сипаттама осы құрылғылардың бөліктері арасындағы үйкеліс күшін азайту үшін әртүрлі машиналар мен механизмдер үшін майлау материалдарын таңдауда маңызды. Динамикалық және кинематикалық тұтқырлық өзара байланысты: мұндағы η – динамикалық тұтқырлық; τ - кинематикалық тұтқырлық; ρ – сұйықтықтың тығыздығы. жүктеу/скачать 23,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|