1. Қөкірек қуысының қанды өзіне карай соруы. Демді ішке тартқан сәтте кекірек қуысы кеңейеді. Қысым төмендей түседі.
Мұның салдарынан куысты веналармен бірге жүрекшелер дс ке-ңейеді, сөйтіп вена жүйесінің бас жағы (РІ), мен аяқ жарындарьг (Р2) кысымның айырмасы (РІ—Р2) арта түседі.Сондықтан қак жорары қысымнан төмен қысымра карай үздіксіз жылжып отырады.
2. Демді ішке тартқанда диафрагма (көкет) қүрсаққа карай ығысады, оның күмбезі төмен түседі. Осыран орай күрсақ қуысын-да қысым күшейіп, венадары қанды құрсақтан көкірек қуысына карай ырыстырады. Бұл да канның жүрекке қарай аруын тсзде-теді.
3. Қаңқа еттері жиырылран кезде қанра ТОЛРЗИ жұқа веналар-ды сырымдап қанды жүрекке карай итермелейді.
4. Қанның белгілі барытта ағуына веналар ішіндегі қақпақ-шалардың ашылып жабылуы көмектеседі. Қақпақшалар қанды жүрекке қарай өткізеді де, оның кері жылжуына кедергі жасай-ды. Барлық экстракардиялық факторлардың әсерін тоқтатқан күннің өзінде жүрск СОРЫП тұрса, венадары қанның аруы бірден тақтамайды. Демек, қанның вена арқылы үздіксіз аруының цегіз-гі себебі жүректің ырғақты жиырылуы.
Артериялық пульс
Жүректің ыргақты соғуына (жиырылып босауына) байланыс-ты қолқадары қан қысымының жорарылап-төмендеуі артерия та-мырларын лүпілдетіп тұрады. Мұны артерия пульсі (тамырдыц соғуы) деп атайдьн Систола кезінде жүректен шыққан қан қол-қаны кеңітеді, ал диастола кезінде қоліқадағы серпімді талшық-тардың серпінісі ішіндегі қанды қысып қолқа түтігін бүрьшры калпына келтіреді де, қанды СЫРЫП қолқадан әрі артерияра ЫРЫС-тырып жылжытады. Жүректен шыққан қанның ықпалынан пайда болран осы қолқа қабырғасының толқыны пульстік толқын деп аталады. Ол артерия тамырларының бойымен лезде шетке тарап кетеді. Пульстік толқын секундына 9—12 метр жылдамдықиен тарайды, ал қолқадары қан ЗРЫСЫНЫҢ сызықтық шапшаңдыры секундына 30—50 см-ақ, пульстік толқын шеттегі тамырларга колқаны кеңейткен қан бөлігінен бұрын келіп жетеді. Артерия тамырын саусақпен ұстап басқан кезде осы пульстік толқын се-зіледі. Пульс көбінесе қатты тканьнің (сүйектің) үстінде теріге жақынырақ орналасқан артерияларда байқалады. Мысалы, адам-да самай, білезік, білек, ұйқы артерияларыц бас бармақтан бас-қа төрт саусақпен басып анықтайды. Пульсті белгілі аспаппен сфигмографпен жазып алура болады. Тамырдың соруын көрсете-тін қисық сызық — сфигмограмма анакроттық көтерілу және ка-токроттық төмеидеу сызықтарынан түрады. Қатокроттық төмен-деу кезінде ойыс (инцизура) кездеседі. Одан кейін дикроттық тіс пайда болады (қайта көтерілу). Анакрота қан кысымының систо-лалық көтерілуіне, ал катокрота оның диастолалық төмендеуіне сәйкес келеді. Ал дикроттық тіс диастола мезгілінде қолқаның айшық қақпақшаларының алдымен қарыншаға қарай созылып ауытқуынаи, кейін бұрынғы калпына келіп, бастапқы орнына түсуіне байланысты қанның біресе қарыншара ауытқып, содан соң қайтадан қолқара өтуінеи пайда болатын қосымша толкын (34-сурет).
