Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасы
жүктеу/скачать 1,97 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кодтарды түрлендіргіштер және бақылау сұлбалары
- Пайдаланылған әдебиеттер
- 14-Дәріс Тақырыбы : Компараторлар ж ә не Шмитт тригерлері. Жоспар
| 13-Дәріс
Тақырыбы: Компараторлар. Жоспар: Цифрлы компараторлардың классификациясы және мақсаты – салыстыру схемасы. Компараторладың графикалық шартты белгіленуі. Екілік санның тең және тең емес қағидалары. Дәрістің мазмұны Цифрлық компараторлар екілік кодта берілген eкi санды 6ip-6ipiмeн салыстыру операциясын орындайды. Компаратор кірістерінің саны салыстырылатын екілік кодтағы а жене b сандарының разрядтылығымен анықталады. Бірразрядты цифрлық компаратор үш шығыстан тұрады, оларда мынадай сигналдар қалыптасады: Fт - егер а жене b екілік сандарының кодтары тең болса (а = b); Fү- егер а коды b кодынан үлкен болса (а > Ь); FK - егер а коды b кодынан кіші болса (а < Ь). Бірразрядты а жене b сандары кодасын салыстыруға арналған компаратордың жумысын томенде керсеткен ақиқаттык кестеciмен (3.2-кесте) түсіндіруге болады. 3.2 –Kecme. Компаратордың ақиқаттық кестеы
Компаратордың ақиқаттық кecтeci бойынша келес1 логикалық теңдеулерді құрастыруға болады: FT = ab + ab = ab + ab = а ® b; 3.9-сурет. Бірразрядты компаратордың сұлбасы Fy = ab, Fk=ab (3.4) (3.4)логикалық теңдеулер негізінде жасалынған бірразрядты компаратордың сұлбасы 3.9-суретте керсетілген. Ақиқаттық кестесінің талдауынан және соған сәйкес бiрразрядтық компаратор сұлбасынан шығатыны: егер а = b болса, онда FT = 1, яғни керісінше а≠b болса, онда FT= 0. Егер а > Ь, яғни а = 1, b = 0 болса, онда Fj= 1 , ал егер а < Ь, ягни а = 0, b = 1, онда FK= 1. Сонымен, кipic сигналдарының кез келген комбинациясында белседі (бірлік) лoгикалық сигнал компаратордың тек 6ip ғана шығысында қалыптасуы мүмкін. Сондықтанда кipic кодтарының, разряттылығы әртүрлі болғанның өзінде, кipic сигналдарды қолдана отырып, кез-келген екі шығыс сигналды қалыптастырса жеткілікті. Үшінші шығыс сигналын әрқашанда екі бeлгiлi шығыс сигналдары бойынша анықтауға болады. Кодтарды түрлендіргіштер және бақылау сұлбалары Кодтарды түрлендіргіш деп ақпаратты кодтау түрін өзгерту үшін арналған комбинациялық құрылғыны айтады. Кодтарды түрлендірудің керектігі, негізінен цифрлық жүйеде ақпаратты көрсетудің бірнеше екілік кодтар түрлерінің (тура, кері, қосымша, екілі-ондық, артықшылығы 3-ке тең екілік-ондық және т.б.) қолданылуымен байланысты. Кодтардың басқа да түрлері қолданылады және де олар мысалыға ақпаратты байланыс 'тізбегі бойынша жібергенде қателіктің пайда болу ықтималдылығын азайту, сонымен 6ipre оны анықтау және келесі кезекте оны түзеу ушін пайдаланады. Мұндай кодтарға мысалы ретінде мынадай кодтар: 5-тен 2 (бес символдың ішініен әрқашан екі символдың мәні 6ipгe тең) принципі бойынша салынған, жұпқа немесе таққа тексеру кодтары және Хемминг кодтары жатады. Кодтар түрлендіргішінің жұмысы басқа да комбинациялык кұрылғылар сияқты ақиқаттык (шындық) кестесі арқылы бейнеленеді, ол кесте түрленгіштің шығысынан алынатын кодтардың оның кірісіне берілетін кодтарға сәйкестігін орнатады. Атап кету керек, жалпы жағдайда шындық кестесіндегі кіріс және шығыс кодтардың разрядтар саны сәйкес келмеуі мүмкін. Шындық кестесі нақты кодтар түрлендіргіштің логикалық құрылымын синтездеу негізі болып табылады. Екілік-ондық кодтың ондық кодқа түрлендіруін шындық кестесі (3.3-кесте) бойынша қарастырайық. Түрлендіргіштің кірісіндегі екілік-ондық код санына сәйкес келетін ондық, шығгыс, онда логикалық 1-дің бар болуымен анықталады. Kipic айнымалыларының берілінген талғаусыз жиындарында шығыс функцияларының ықшамдалынған логикалық өрнектерін алу үшін, олардың анықталуы жүргізіледі. Алгебралык логикада, кipic айнымалылардың сандары жоғары болмаса (6-дан көп емес), онда шығыс функцияларын ықшамдау үшін Карно картасын пайдаланатын графикалық тәсіл қолданады, ол алгебралық түрлендірулермен салыстырғанда өте қарапайым және көрнекі болып келеді. Айнымалыларынын, саны көп функциялар үшін декомпозиция (бөлшектеу) арқылы айнымалыларының саны 6-дан аспайтын қарапайым функциялардың құрама бөліктерін бөліп алып, оларды Карно картасы көмегімен ықшамдауға болады. Бұл әсілді қолдану кезінде, бастапқы функция Карно картасында ұсынылады. Шындық кестесі (3.3-кесте) негізінде алынған екілік-ондық коданы ондық кодаға түрлендіргіштің Карно картасы және оның шартты графикалық түрдегі белгіленуі 3.11-суретінде келтірілген. Карно картасының торлар ішіндегі сандар, кipic айнымалылар жиынына сәйкес, логикалық 1-ге тең мәндерді қабылдайтын шығыс функциялардың сан тізбегін (номерлерін) көрсетеді. 3.3-кестесі Екілік-ондық код түрлендіргішінің шындық кестесі
Бақылау сұрақтары: 1. Компараторладың графикалық шартты белгіленуі. 2. Кодтарды түрлендіргіштер және бақылау сұлбалары. 3. Екілік-ондық кодтың ондық кодқа түрлендіруінің шындық кестесін құрыңыздар. 4. Екілік-ондық код түрлендіргішінің шындық кестесін құру жолдары. Пайдаланылған әдебиеттер 1. Жұрынтаев Ж. З. Сұлбатехника: Оқулық. – Алматы: ҚазҰТУ. – ЖШС РПБК «Дәуір», 2017 ж. 2. Немцов М.В. Электротехника и электроника. / М.В. Немцов, М.Л. Немцова – М: Академия, 2014 14-Дәріс Тақырыбы: Компараторлар және Шмитт тригерлері. Жоспар: Компараторлар және Шмитт тригерлері. Активті сүзгілер. Аналогті компараторлар. Дәрістің мазмұны Компаратор. Сигналдарды үздіксіз негізден үздікті негізге түрлендіру құрылғыларына, яғни қарапайым анологтық цифрлық схемалар қатарына компаратор – салыстырғыш жатады. Салыстырғыш, өз атына сәйкес кіріс жолдарындағы сигналдарды (көбінесе екі сигнал) бір-біріне салыстыра отырып, олар өзара теңескен кезде өзінің шығысында кернеу түсімін береді. Сумматорлар екі көп зарядты сандарды бір-бірімен қосу үшін пайдаланылады. Оларды тізбекті, параллельді, көп разрядты болып келеді. сумматорлар толық және жартылай деп ажыратылады. Жартылай сумматордың екі кірісі, екі шығысы болады. Толық сумматордың үш кірісі, екі шығысы болады. Шмитт триггері синусойдалы сигналдан немесе басқа тікбұрышты емес сигналдан белгілі амплитудағы тікбұрышты импультерді қалыптастыру үшін қолданылады. Сонымен қатар, Шмитт триггері кіріс сигналдың белгілі деңгейінен немесе импульстің белгісі амплитудасынан іске қосылатын табалдырықты құрылғы немесе салыстырғыш құрылғы – компаратор ретінде пайдаланылады. ОК триггер транзистордағы Шмитт триггеріне қарағанда іске қосылу деңгейлерінің жоғары тұрақтылығымен, жетілдірілген жүктемелік сипатталарымен, зор функционалдық мүмкіндіктерімен ерекшеленеді. жүктеу/скачать 1,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|