Устойчивое развитие: язык, межкультурная коммуникация



Pdf көрінісі
бет106/238
Дата15.11.2022
өлшемі5,1 Mb.
#50154
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   238
Байланысты:
COLLECTION of Сonferences XXIV «Akhanov readings» 2021

Литературы
1. Давидович В.Е. В зеркале философии. – Ростов н/Д, 1997, 5 с. 
2. Ковалева Г.Ф. Ономастические единицы как фактор идентичности / Ковалев Г.Ф. 
//Проблема национальной идентичности в культуре и образовании России и Запада. – Воронеж, 
2000, 100 с. 
3
. Мадиева Г.
Б. Имя собственное и идентичность. Язык и идентичность. Алматы: Қазақ
Университеті, 2006, 51-58 с. 
МРНТИ 16.31.51 
Кажатова Ж.Т. (Қазақстан) 
Ғылыми жетекші: Мамбетова М.Қ. (Қазақстан) 
 
ШЕТ ТІЛІН ОҚЫТУ БАРЫСЫНДА МУЛЬТИМЕДИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ЦИФРЛЫҚ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНУДЫҢ ҚАУІПТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ АЛДЫН АЛУ
 
Түйіндеме: Мақалада шет тілін оқытуда мультимедиялық және цифрлық технологияларды 
қолданудың қауіптері, оларды алдын алу жолдары және сандық құзыреттілікті дамыту жолдары
қарастырылған. 
Кілт сөздер: шет тілі, құзыреттілік, сандық тәуекел, TPR, netspeak 
Бүгінгі таңда заманауи цифрлық және мультимедиялық технологияларды ағылшын тілі 
процесіне біріктіргісі келетін мұғалім белгілі бір қиындықтарға тап болуы мүмкін. Оларға 
сандық теңсіздік, авторлық құқықты сақтау, мазмұнның орындылығы, құпиялылық, белгілі 
бір ресурстарды пайдалану кезіндегі жас шектеуі, зиянды бағдарламалар, жеке деректерді 
қорғау және басқалар жатады. Бірқатар зерттеушілер (Г. Дьюдени, М. Пегрум) бұл 
қиындықтарды сандық тәуекелдер деп атайды [1, 14 б.] 
Мысалы, мультимедиялық презентация жасау, электронды сөздікті жүргізумен жұмыс 
істеу немесе оқу мақсатында электронды поштаны пайдалану үшін оқушыға Интернетке қол 
жетімді компьютер қажет. Кейбір студенттер мұндай технологияларға оқу орнынан тыс 
жерде қол жеткізе алмауы мүмкін. Бұл жағдайда, егер мұғалім өз оқушыларына сандық 
құралдарды қолдануды көздейтін үй тапсырмасын берсе, олардың кейбіреулері оны орындай 
алмайды [2, 66-74]. Сондықтан оқушыларға мектеп қабырғасынан тыс жерде компьютер мен 
Интернетті пайдалануды көздейтін үй тапсырмаларын бермес бұрын мұғалім үйде АКТ 
құралдарының болуы мен қол жетімділігі туралы білуі керек. Егер оқушылар тобының біреуі 
мектептен тыс сандық құралдарға қол жеткізе алмаса, мұғалім мұндай тапсырмадан бас 
тартуы немесе оның орындалуын факультативті етуі керек. 
Ағылшын тілі сабағында сандық құралдарды пайдалану кезінде оқушылардың мінез-
құлқы да белгілі бір қауіп тудырады. Компьютерге қол жеткізгеннен кейін студенттер оқу 
әрекеттерін орындаудың орнына интернет жүйесін басқа мақсатпен қолдануы мүмкін [3, 126-
129]. Сонымен, мұғалім сабақта оқушылардың жағымсыз құлыққа жол бермеу үшін 
оқушылардың компьютердегі жұмысын бақылауды жүзеге асыра алуы керек. 
Осылайша, ағылшын тілі сабағында цифрлық технологияларды қолдану кезінде 
туындайтын негізгі қиындықтарды атап өткім келеді: 
1) интернет желісінде мультимедиалық материалдардың орынсыз мазмұнының қатері; 
2) зиянды бағдарламалар арқылы компьютердің бағдарламалық жасақтамасының 
зақымдану қаупі; 
3) сабақта тәртіпті сақтау мәселесі; 
4) оқушыларды жедел техникалық қолдау мәселесі; 


Осыған орай, келесі мысалды атап өткім келеді. Оқушылардың өзіндік жұмысын 
бақылау және жедел техникалық қолдау мәселелері TeamViewer бағдарламасының көмегімен 
шешілуі мүмкін. Бұл бағдарлама бір компьютерден екіншісіне (басқа компьютерге) 
қашықтан қол жеткізуге мүмкіндік береді. Осы бағдарламаның көмегімен мұғалім 
оқушының компьютер мониторында болып жатқанның бәрін көріп қана қоймай, сонымен 
қатар бұл компьютерлерді оның артында отырғандай басқара алады. Мысалы, егер студент 
MS Word бағдарламасында мәтінді өңдеуде қиындықтар туындаса, мұғалім компьютерден 
оған қажетті пернелерді көрсете алады. Бұл ретте оқушы мұғалімнің іс-әрекетін өзінің 
мониторында бірден көреді. 
TeamViewer бағдарламасын пайдалану Интернетке кіру кезінде пайда болатын екі 
маңызды мәселені шешуге мүмкіндік береді - материалдардың орынсыз мазмұны мен зиянды 
бағдарламалар арқылы компьютердің бағдарламалық жасақтамасына зиян келтіру қаупі. 
Google Chrome браузері пайдаланушыларға интернетте қауіпсіз орта құру үшін 
көптеген құралдарды ұсынады. 
Олардың арасында: 
1) қауіпсіз іздеуді орнату (қауіпсіз іздеу тек ересектерге арналған материалдарды 
көрсетпеуге мүмкіндік береді.); 
2) білім алушыларға қол жетімді мазмұнды бақылау; 
3) жарнама параметрлерін басқару; 
4) қосымшалар мен ойындарға қол жеткізуді шектеу және т. б. 
Әрине, интернеттегі студенттердің әрекеттерін бақылаудың әртүрлі тәсілдерін 
ұсынатын басқа браузерлер бар. Атап айтқанда, Mozilla компаниясы Веб-шолғышты әзірледі, 
«Гогуль» деп аталды. Бұл бағдарлама Mozilla FireFox шолғышында жұмыс істейді және 
жоғарыда сипатталған Google Chrome мүмкіндіктеріне ұқсас мүмкіндіктерді ұсынады.
Браузердің символы-үйрек бейнесі бар сурет (1 – ші суретті қараңыз).
 
Сур.1-«Гогуль» веб-шолғышының тіркесімі 
 
 
 
Алайда, бұл браузердің балалар үшін арнайы жасалғандығы оқушылардың ынтасын 
төмендетуі мүмкін: жасөспірімдер тәуелсіздікке ұмтылыспен сипатталады. Сондықтан, менің 
ойымша, арнайы «балалар» веб-шолғышын пайдалану кейбір жағадйда жағымсыз болып 
келуі мүмкін. 
Жоғарыда айтылғандай, Google Chrome бүгінгі таңда ең танымал браузер болып 
табылады және менің ойымша, қазіргі және кеңінен қолданылатын бағдарламалар негізінде 
оқушылардың сандық құзіреттілігін қалыптастыру мағынасы бар. Сондықтан, бақыланатын 
профильдер опциясын іске қосу арқылы Google Chrome браузерін пайдалануды ұсынамыз. 
Техникалық шаралар студенттерді интернеттегі қауіптерден толық қорғамайды. 
Балаларды онлайн-тәуекелдерден қорғаудың тағы бір икемді тәсілі цифрлық техникалық 
құзыреттілікті дамыту болып табылады, ол, атап айтқанда, балалардың желіде заңсыз және 
теріс ақпараттың таралуына байланысты негізгі тәуекелдерді өз бетінше бағалау қабілеті мен 
дайындығынан тұрады. Бұл терминмен біз, біріншіден, компьютерлік бағдарламалармен 
және Интернет желісімен жұмыс істеу үшін қажетті арнайы лексиканы меңгеруді, екіншіден, 
желіде қарым-қатынас жасау үшін пайдаланылатын ағылшын тілінің арнайы регистрін 
("netspeak" немесе "сетеяз") меңгеруді түсінеміз [4, 32-41].


Сандық құзыреттіліктерді дамытуға кіріспес бұрын, оқушылар мұғалімнің 
ұстанымдары (командалары) мен тапсырмаларын түсіну үшін қажетті негізгі лексиканы 
меңгеруі керек:
1) компьютердің негізгі компоненттерінің ағылшын тіліндегі атауларын білу (мысалы, 
loudspeakers, mouse және т. б.); 
2) компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеу бойынша негізгі ағылшын тілді 
командаларды білу (мысалы, turn on/off, copy және т. б.); 
3) нақты компьютерлік ұғымдарды сипаттайтын негізгі ағылшын тіліндегі терминдерді 
білу (мысалы, e-mail, link, browser және т. б.) 
4) негізгі қолданбалы компьютерлік бағдарламалардың интерфейсін түсіну (MS Word, 
MS PowerPoint, веб-браузерлер). 
Бүгінгі таңда лексикалық дағдыларды дамытудың көптеген жолдары сипатталған. 
Нақты әдістерді таңдау мұғалімнің жеке стиліне, оқуға таңдалған тәсілге және студенттердің 
ерекшеліктеріне байланысты. Алайда, біздің ойымызша, физикалық әрекеттерге сүйену әдісі 
негізінде негізгі компьютерлік вокабулярды қалыптастыру өте орынды (TPR-Total Physical 
Response method).
Осы әдіс аясында шет тілі тиісті физикалық әрекеттерді орындаумен қатар үйренеді. 
Осылайша, оқушылар лексикалық дағдыларды дамытады – жаңа лексикалық бірліктермен 
танысады және оларды оқытуды жүзеге асырады-мазмұнды контексте, шындыққа жақын 
жағдайларда. Оқушылар осы лексиканы нақты практикалық мақсатта оқып жатқандықтарын 
түсініп, оқу процесінде ынталы және белсенді болады.
Сондай-ақ, физикалық іс-әрекеттерге сүйену әдісі негізінде лексикалық дағдыларды 
қалыптастыру ағылшын тіліндегі цифрлық құзіреттіліктің құрамына кіретін цифрлық 
техникалық құзыреттілікті дамыту міндетін қатар шешуге мүмкіндік береді деп санаймыз. 
Сонымен, мысалы, веб-шолғышты қолданумен байланысты жаңа сөздерді зерттей отырып, 
студенттер тиісті әрекеттерді орындаумен қатар, осы бағдарламаны қолдануды үйренеді, 
оның бұрын білмеген мүмкіндіктерін ашады. Осылайша, лексикалық және техникалық 
құзыреттерді дамыту қатар жүргізілуі мүмкін. 
Ағылшын тілінде цифрлық құзыреттілікті қалыптастырудың базалық компонентін 
техникалық дамусыз елестету мүмкін емес. 
Сандық техникалық құзыреттілік арқылы біз келесі мәселелерді түсінеміз: 
1) кең ауқымды міндеттерді шешу үшін техникалық құрылғыларды, бағдарламалық 
қамтамасыз етуді және қазіргі заманғы ақпараттық технологияларды сенімді меңгеру; 
2) виртуалды онлайн-ортаның, цифрлық тәуекелдердің ерекшеліктері және олардан 
қорғану тәсілдері туралы хабардар болу, сондай-ақ Интернет желісіндегі жауапты мінез-
құлыққа және техникалық құралдарды ұқыпты қолдануға әзірлік. 
Осылайша, жалпы мағынада, сандық техникалық құзыреттілік АКТ құралдарын тиімді, 
қауіпсіз және жауапкершілікпен пайдалана білуді болжайды. Бұл құзыреттілік ағылшын 
тіліндегі сандық құзыреттіліктің бөлігі болып табылатын басқа құрылғылармен, әсіресе 
мультимедиямен тығыз байланысты. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   238




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет