Заттар алмасуыныѕ реттелуі
жүктеу/скачать 1,53 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аденилатциклазды мессенджерлі жүйе
| Біріншілік механизм.
Жоғарыда айтылып кеткендей, бұл механизм бойынша әсер ететін гормондар жасуша iшiне кiре алмайтындықтан ӛзі әкеле жатқан хабарды жасуша iшiлiк делдалдық жүйелер (екіншілік мессенджер): 1) аденилатциклазды; 2) гуанилатциклазды және кальций-кальмодулинді, фосфатидиинозитолдыьжүйелер арқылы береді. Аденилатциклазды мессенджерлі жүйе үш бӛлiмнен тұрады: І – тану бӛлiмі, ол рецептор, жасуша мембранасының сыртқы бетiне орналасқан рецептор, табиғаты жағынан қышқыл гликопротеид болып табылады, кӛмiрсулар бӛлiгi ӛзiнiң гормонын тануға қабiлеттi; ІІ бӛлiмi – реттеушi G-белок, екі түрде болады: активтеуші /Gs/, ингибирлеуші /Gi/. Бұл белоктар - α, β, γ суббірліктерден тұратын гетеротример. β, γ суббірліктері екі белокта бірдей болады. Активсіз күйде G- белок α-суббірліктері арқылы гуанозиндифосфатпен байланысқан. ІІІ бӛлiмi – катализдiк, ол аденилатциклаза ферменті болып табылады. Аденилатциклаза мембрананың iшкi бетiнде орналасқан, оның активтi орталығы цитозольге қарайды. Ол АТФ-ті цАМФ пен пирофосфатқа ыдыратады. Аденилатциклаза – аллостерикалық фермент, ол бір полипептидтік тізбектен тұрады, молекулалық массасы 120-150 кДа. Ферменттің 2 SH тобы болады, біреуі G-белокпен байланысады, ал екіншісі катализдік активтілік кӛрсетеді. Біріншілік механизм бойынша әсер ететін гормондар келесі каскад механизмі арқылы ӛз сигналдарын клетка ішіне бередi. Алдымен гормон рецепторларымен әрекеттесіп гормон-рецептор комплексін түзедi. Бұл комплекс реттеушi G s- белок – ГДФ-ке әсер етіп, оның конформациясын ӛзгертедi, яғни G-белок – ГДФ, магний иондарының қатысуымен β мен γ суббірліктерден тұратын димерге диссоцияланады, G-белоктың α-суббірлігі ГТФ-пен байланысып α-ГТФ түзеді. Түзiлген α-суббірлік-ГТФ комплексі аденилатциклазаның аллостерикалық активаторы ретінде аденилатциклазаның аллостерикалық орталығына байланысып ферменттiң активтi орталығының конформациясын ӛзгертiп субстратқа /АТФ-қа/ сәйкестігін арттырады. Активтi аденилатциклаза мына реакцияны катализдейдi. АТФ Н 2 О Mg 2+ цАМФ + Н 4 Р 2 О 7 Бұл реакция гормон-рецепторлық комплекс ыдырағанға дейiн жүредi. Түзілген цАМФ протеинкиназа А-ның (цАМФ-тәуелді протеинкиназа) активаторы болып табылады. Активсiз түрiнде бұл фермент 4 суббірліктен тұрады. Оның екеуi реттеушi (2R), екеуi катализдiк (2С). Ферменттiң реттеушi бӛлiмi катализдiк бӛлiмдердің активтi орталық түзiлуiне мүмкiндiк бермейдi. 164 цАМФ протеинкиназаның 2 реттеушi суббірліктерімен байланысады да, активті протеинкиназа түзеді. Активтенген протеинкиназа А фосфор қышқылының қалдығын АТФ-тан белок (фермент) құрамындағы оксиаминоқышқылдарына (серин, треонин) тасымалдап, фосфорланған белок (фермент) түзеді. жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|